Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ
Երեխաներուն հոգեկան առողջութեան ուշադրութիւն դարձնելը շատ կարեւոր է, քանի որ ակնյայտ խնդիրները անուշադրութեան մատնելը կրնայ հետագային դառնալ շատ աւելի լուրջ խնդիրներու զարգացման պատճառ: Նման խնդիրներէ խուսափելու համար, անհրաժեշտ է շատ ուշադիր հետեւիլ երեխային պահուածքին եւ ժամանակին դիմել հոգեբանին: Մասնագէտ հոգեբաններու կարծիքով` ակադեմական դժուարութիւններ, ընտանեկան հարցեր (ամուսնալուծում, նոր երեխայի ծնունդ…), բնական աղէտներ, պատերազմ, կրնան շատ ծանր ազդել երեխային հոգեվիճակին վրայ եւ դրսեւորուիլ վարքի յանկարծակի փոփոխութիւններով:
Այսպէս`
– Առանց որեւէ պատճառի լացը:
– Մեկուսացումը:
– Խօսելու, հաղորդակցելու մերժումը:
– Ախորժակի կորուստը:
– Քունի խանգարումը:
– Տակը թրջելը:
– Լեզուական խանգարումները:
– «Թիք»-երը (որոշ ֆիզիքական շարժումներու ակամայ կրկնութիւնը):
Այս բոլոր նշուածները յաճախ ժամանակաւոր եւ անցողակի հակազդեցութիւններ են տուեալ դէպքի մը կամ դժուարութեան մը: Պէտք է մտահոգուիլ եւ հոգեբանին դիմել` երկար ժամանակի վրայ չսրբագրուելու պարագային:
Քանի Մը Տողով
Կարմիր Գինին Եւ Տուրմը…
«Թինքինկ հիւմանիթի»-ի համաձայն, կարմիր գինին եւ տուրմը ունին անհամար օգուտներ` «ռեսվերաթրոլ» կոչուող նիւթին շնորհիւ: Այս նիւթը հակաօքսիտիչ մըն է` արտադրուած որոշ բոյսերու կողմէ: Ուսումնասիրութիւնները ցոյց տուած են, որ «ռեսվերաթրոլ»-ի գլխաւոր աղբիւրը կարմիր գինին է, իսկ ամենատարածուածները` կարմիր խաղողի կեղեւը, հում քաքաոն եւ մութ գոյնի հատապտուղները:
Ուսումնասիրութիւնները կը փաստեն, որ «ռեսվերաթրոլ»-ը կարելի է օգտագործել բջիջները երիտասարդացնելու համար: Այս նիւթին ազդեցութենէն բջիջները կը դառնան ո՛չ միայն երիտասարդ, այլեւ աւելի աշխուժ:
Հետեւաբար համտեսելով մութ գոյնի տուրմ եւ բաժակ մը գինի, դուք կրնաք օգտուիլ «ռեսվերաթրոլ»-ի բարիքներէն:
Ինչո՞ւ Հիւսելը Օգտակար Է Մեր Առողջութեան
Երբ հիւսել ըսենք, յաճախ կը մտաբերենք տարեց կին մը, որ բրդեայ բան մը կը հիւսէ սիրելիի մը համար…
Մինչդեռ այսօր բազմաթիւ երկիրներու մէջ հիւսելը դարձած է ընկերային երեւոյթ, որուն շնորհիւ կարելի է մեծ օգուտներ քաղել ֆիզիքական եւ հոգեկան առողջութեան համար:
Պիտի զարմանաք, սակայն ասիկա կը կոչուի «թրիքօ թերափի», այսինքն` հիւսելու միջոցով դարմանում: Հիւսելը թելադրելի է տարբեր տարիքի եւ սեռի անձերուն, որոնք կը տառապին վարքի խնդիրներէ, հաշմանդամութենէ, ընկճախտէ եւ այլն…
Ստորեւ` հիւսելուն զարմանահրաշ բարիքները.
Հիւսելը Կ՛երջանկացնէ
Բրիտանական ուսումնասիրութեան մը համաձայն, հիւսելը կը խաղաղեցնէ, ստեղծագործ կը դարձնէ եւ ընկճախտը կը թեթեւցնէ: Այսպէս, երբ կը կեդրոնանանք նոյն ձեռքի շարժումներուն վրայ, մեր միտքն ու մարմինը ներդաշնակ խաղաղութեան մը կը յանգին:
Հիւսելը Ընկճախտը Կը Թեթեւցնէ
Արիզոնա համալսարանի գիտնականներ փորձաքննութիւն մը կատարած են ընկճախտէ տառապող 60 կիներու վրայ եւ նկատուած, որ հիւսելով զբաղելէ ժամանակ մը ետք, անոնց մօտ նկատուած է տրամադրութեան բարձրացում, յոռետեսութեան նահանջ եւ անձկութեան յստակ նուազում:
Հիւսելը Կը Խթանէ Ուղեղը
Քանատական ուսումնասիրութիւն մը ցոյց տուած է, որ ձեռային աշխատանքները եւ յատկապէս հիւսելը դրական շատ մեծ ազդեցութիւն կը գործեն տարեցներու ո՛չ միայն հոգեկանին, այլեւ ուղեղի գործունէութեան վրայ:
1300 տարեցներու վրայ կատարուած փորձաքննութեան մը աւարտին նկատուած է, որ մասնակիցներէն մեծամասնութեան մօտ նուազած է յիշողութեան կորուստը, թուլամտութիւնն ու ալզհայմըրը:
Հիւսելը Կը Կանխէ «Արթրիթ»-ի Յառաջացումը
Պատկերասփիւռի կամ համակարգիչի պաստառին առջեւ երկար ժամեր քամուելու փոխարէն հիւսքի լծուեցէ՛ք` պաշտպանելու համար ձեր ձեռքերը: Այո՛, հիւսելը կը կանխէ արթրիթի յառաջացումը: Մատներուն յօդերը շարժելով` մենք կը ստիպենք, որ հեղուկ նիւթը շարժի ամբողջ աճառին շուրջ, պաշտպանէ յօդերը եւ նուազագոյնի հասցնէ արթրիթի վտանգը:
Հիւսելը Կը Բարձրացնէ Ինքնագնահատանքը
Քանատայի կարգ մը հիւանդանոցներուն մէջ անվճար հիւսելու դասընթացքներ կը կազմակերպուին, քանի որ այս հրաշք զբաղումը հիւանդները կը շեղէ իրենց առողջական հարցերէն եւ գործի աւարտին անոնց կը շնորհէ բաւարարութեան, հպարտութեան եւ բարձր գոհունակութեան զգացումներ:
Հետաքրքրական
Հայաստանի Լքուած Վայրերէն`
Արտեկի Ճամբարը
Ինչպէս ամբողջ աշխարհի մէջ, Հայաստանի մէջ եւս կը գտնուին լքուած կառոյցներ, որոնք ժամանակին առանձնացեր են իրենց յատուկ նշանակութեամբ, գեղեցկութեամբ, եղեր են իրենց ոլորտի կեդրոններէն մէկը եւ իրենց շուրջ հաւաքեր են մեծ թիւով մարդիկ:
Այսօրուան էջով կը ներկայացնենք Հայաստանի լքուած վայրերէն Արտեկ մանկապատանեկան ճամբարը, որ կը գտնուի Լոռի մարզի Վանաձոր քաղաքի բարձունքին վրայ:
Արտեկ ճամբարը կառուցուած է 1980-ական թուականներուն: Խորհրդային Միութեան փլուզումէն ետք ճամբարը լքուեցաւ եւ թալանուեցաւ:
Անտառի մէջ կառուցուած այս ճամբարը ամէն տարի իր շուրջ հաւաքած է «պիոներ»-ներ, որոնք ճամբարը լեցուցած են կեանքով եւ պատանեկան աղմուկով:
Անցեալի վառ գոյներէն այսօր մնացած է միայն մանուկներով ու աղաւնիներով պատը, անցեալի պատանիներու աղմուկը այժմ փոխարինած է խորհրդաւոր ու մենաւոր լռութիւնը:
Սակայն նոյնիսկ լքուած վիճակի մէջ` ճամբարը գեղեցիկ է եւ տպաւորիչ: Անտառային բարձունքէն նայելով Վանաձորին` կարծէք կ՛ուզէ յիշեցնել իր երբեմնի ուրախ եւ աշխուժ կեանքը:
Խոհագիր
Դդումով Եւ Մածունով Խիւս
Բաղադրիչներ
– 2 – 3 միջակ չափի դդում
– 2 ապուրի դգալ ձիթապտուղի ձէթ
– 2 պճեղ սխտոր
– Կէս գաւաթ մածուն
– 2 ապուրի դգալ կիտրոնի հիւթ
– 2 ապուրի դգալ մանրուած թարմ անանուխ
– Աղ, սեւ համեմ
Պատրաստութիւն
Տապակին մէջ տաքցնել ձէթը, աւելցնել խորանարդաձեւ, մանր կտրատուած դդումներն ու ճզմուած սխտորը եւ թեթեւ կրակի վրայ 5 վայրկեան եփել` տեւաբար խառնելով:
Ստացուած խառնուրդը հարիչէ անցընել, սպասել, որ պաղի:
Ներկայանալի կէս փոս ամանի մը մէջ լեցնել խառնուրդը, աւելցնել մածունը, կիտրոնի հիւթը, մանրուած անանուխը, աղն ու սեւ պղպեղը եւ խառնել միատարր խիւս մը ստանալու համար:
Պաղեստինեան խոհանոցին պատկանող այս խիւսին կողքին հրամցնել թարմ կամ խորոված հացի կտորներ, ձիթապտուղ, ինչպէս նաեւ բողկ, լոլիկ, վարունգի կամ ստեպղինի ցպիկներ կամ չիփս:
Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը
Հայ Հոգին
Հրաշագործ, հրաշալի՛ հայ հոգին,
Յաւերժական լոյսի մը պէս շողշողուն,
Օր մը իջաւ Արարատի բարձունքին
Եւ նուաճեց խաւարն անթիւ դարերուն:
Հայոց աշխարհն իրմով դարձաւ բուրաստան
Փոքրիկ ածու, բայց գերազանց բոլօրէն
Ուր ծաղկեցան վսեմ գործեր արութեան
Եւ ուր փառքի նոր ընձիւղներ կը ժայթքեն:
Երկնապարգեւ շնորհք ու շունչ հայ հոգին,
Մեզ սկիզբէն վառեց բոցովն աստղերուն
Եւ նուիրեց ազատութեան տաճարին՝
Հայկէն մինչեւ վերջին ժառանգն հայկազուն:
Ամէնուրեք, ապառաժէն իսկ դաժան
Բխեցուց ջուրն անմահական գորովի,
Տառապանքէն քամեց գինին խնդութեան,
Վէրքերը մեր փոխեց անուշ սրինգի:
Անչափելի, մեծախորհուրդ հայ հոգին,
Ինքն էր, որ մերթ իբրեւ Վահագն ու Աստղիկ
Փառակերտեց վէպն հեթանոս մեր կեանքին
Եւ մերթ դարձաւ դիւցազնական փոթորիկ:
Հայ վանքերու խուցերուն մէջ մթամած
Ի՛նքն էր հեղեղ աղօթքներուն Նարեկեան,
Կանթեղը վառ, որ դարէ դար պլպլաց էջին վրայ
Մեր ոսկեղէն դպրութեան:
Սիրագորով, գանձերու ծո՛վ հայ հոգին
Երգ ու տաղով բարբառեցաւ ամէնուն
Եւ իր անյայտ, աստղանուագ մեղեդին
Դարձաւ համերգ Կոմիտասի շրթներուն:
Բաշխուեցաւ հանճարներուն մեր բոլոր,
Քնարակիր գուսաններուն վաղեմի,
Շեփորահար քերթողներուն թեւաւոր
Եւ արդ մեր մէջ եւ մեր վերեւ կը ծագի:
Բազմաչարչար, անյիշաչար հայ հոգին
Քանի սուրո՜վ զինք խոցեցին
Քանի՜ շղթայ զարկին իր սէգ թռիչքին
Բայց ինք մնաց կենսանորոգ ու դալար:
Իր հարազատ պատկերն է սուրբ մեր լեզուն
Որ կը հնչէ զանգերուն պէս Յարութեան
Իր տեսիլքէն կը կրէ կեանք եւ արիւն
Ամէ՛ն տաճար, ամէ՛ն գմբէթ հայկական:
Հայ հոգին անմահ, հայ հոգին հզօր,
Ճառագայթ բոսոր
Պիտի սփռէ դեռ անհատնում դարեր
Օրհնութիւն եւ սէր:
Պիտի գան անվերջ սերունդներ նորէն
Եւ պիտի կրեն,
Իբրեւ վառ դրօշ եւ լուսապսակ
Զայն ծագէ ի ծագ
Հայ հոգին կախարդ՝ երկինքի ճամբան
Անմար ծիածան
Հազա՜ր փառք իրեն, բիւ՜ր աղօթք ու խունկ
Հազա՜ր պաշտամունք…
Մ. ԻՇԽԱՆ