Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ
Ծաղկազարդը Զատիկը աւետող եկեղեցական տօն է:
Սխալ: Ծաղկազարդը գարնան սկիզբը աւետող եկեղեցական եւ ժողովրդական տօն է: Անիկա կը նշուի Զատիկէն մէկ շաբաթ առաջ, Մեծ պահքի նախավերջին կիրակին:
***
Ծաղկազարդը ունի նախաքրիստոնէական ծագում:
Ճիշդ: Թէեւ Ծաղկազարդը կը խորհրդանշէ Քրիստոսի մուտքը Երուսաղէմ, ուր զայն դիմաւորեցին ձիթենիի ոստերով, սակայն տօնը ունի նաեւ նախաքրիստոնէական ծագում, եւ նուիրուած է գարնան զարթօնքէն յարութիւն առնող բնութեան:
***
Ծաղկազարդը նաեւ կոչուած է Ծառզարդար:
Ճիշդ: Մարդիկ այդ առիթով իրենց տուներն ու բակերը կը զարդարէին ուռենիի կամ ձիթենիի օրհնուած ճիւղերով` պահպանուելու համար փոթորիկներէն եւ բուքէն. յետոյ զանոնք կ՛այրէին եւ մոխիրը կու տային հովին` փորձանքներէ հեռու մնալու հաւատքով:
***
Ծաղկազարդը առաւելաբար մանուկներու տօն է:
Ճիշդ: Ծաղկազարդը մանուկներու եւ երիտասարդներու տօն է: Այդ օրը բոլորը կը հագնին իրենց տօնական հագուստները, փոքրերը զարդարուն մոմերով կ՛ուղղուին եկեղեցի եւ կը մասնակցին թափօրին:
***
Ծաղկազարդի յետմիջօրէին կը կատարուի ոտնլուայի արարողութիւնը:
Սխալ: Ծաղկազարդի յետմիջօրէին կը կատարուի դռնբացէքի արարողութիւնը, կը բացուին եկեղեցիներու խորաններու վարագոյրները: Դուռը կամ վարագոյրը կը խորհրդանշեն երկինքի արքայութեան դռները, որոնցմէ դուրս գտնուող ժողովուրդը Աստուծմէ կը խնդրէ, որ արքայութիւն մտնել արտօնէ:
***
Ծաղկազարդին յաջորդող երկուշաբթիէն մինչեւ Զատիկ տեւող շրջանը կը կոչուի Աւագ շաբաթ:
Ճիշդ: Այդ օրերուն եկեղեցին կը յիշէ Յիսուսի երկրաւոր կեանքի վերջին ընթրիքը, մատնութիւնը, չարչարանքը, խաչելութիւնն ու թաղումը:
Ծաղկազարդի Հետ Կապուած
Հետաքրքրական Աւանդոյթներ
– ՋԱՒԱԽՔի մէջ ուռենիի ճիւղերով անասունները թեթեւակի կը հարուածէին` ըսելով` «քամու տեղ, սրտի դեղ», յուսալով, որ հիւանդութիւններէն հեռու կը մնան:
– ՆՈՐ ՊԱՅԱԶԻՏի մէջ օրհնուած ճիւղերը կ՛ամրացնէին խնոցի պարանին, որպէսզի «կաթը իւղոտ ըլլայ, ձձումին աչք չդպչի»:
– ՇԱՐՈՒՐի մէջ աղջիկները գունաւոր կտորներով կը զարդարէին ծառերը` յուսալով, որ իրենց երազանքները իրականան:
– ՏՈՐԹԵՈԼի մէջ եկեղեցիին խորանը կը զարդարէին Ամանոս լերան անտառներէն բերուած մանուշակներով:
– ԶԷՅԹՈՒՆցիները Ծաղկազարդը կ՛անուանէին պըատղինէ կամ ձիթապտղենի:
Ծաղկազարդէն ետք, Աւագ հինգշաբթի օրը բոլոր տանտիկինները սոխով, սխտորով եւ թթու կերակուրներ կը պատրաստէին յիշելու համար Քրիստոսի չարչարանքները: Իսկ ուրբաթ` խաւարման եւ լացի գիշերը, հաւատացեալները եկեղեցի կ՛ուղղուէին աստուածաշնչեան ընթերցումներ լսելու համար:
– ՄԱՐԱՇցիները Ծաղկազարդը կը կոչէին Ճորճարդոր: Անոնք տօնին առիթով կը կազմակերպէին ուխտագնացութիւն, պարտիզագնացութիւն, հանրային տօնախմբութիւններ եւ այլն…
– Հայաստանի տարբեր շրջաններու մէջ Ծաղկազարդին սովորութիւն էր «վերվեր» պարել: Այդ օրը միայն տղամարդոց արտօնուած էր պարել:
Ծաղկազարդին սովորութիւն էր հատիկ պատրաստել` ցորենով, սիսեռով, չամիչով: Հատիկը որպէս նուէր կը տանէին այցելութեան երթալու ատեն եւ կամ կը նուիրէին թաղէ թաղ շրջող եւ Ծաղկազարդի երգեր երգող երեխաներուն:
Հետաքրքրական
Անկելա Մերքելին Բնակարանը
Գերմանիոյ նախկին վարչապետը Անկելա Մերքելը պաշտօնավարած է 16 տարի: Աշխարհի ամենաազդեցիկ կիներէն մէկը համարուած Մերքել թէ՛ պաշտօնավարութեան տարիներոււն եւ թէ՛ այսօր համեստութեան եւ չափաւորութեան ջատագով է:
Մերքելին կեանքը յաւակնոտ չէ. ան չունի վիթխարի դղեակներ, զբօսանաւեր, շքեղ ինքնաշարժներ:
Ժամանակակից պատմութեան ամենաազդեցիկ կիներէն մէկը շքեղութեան մէջ չ՛ապրիր. ան կը բնակի Պերլինի հիւսիսը գտնուող հինգ յարկանի շէնքի մը չորրորդ յարկը: Շէնքին մօտակայքը կան երկաթուղագիծեր, եւ մարդիկ ազատօրէն կ՛երթեւեկեն մուտքին մօտէն:
Նախկին ղեկավարը բաց է իր ժողովուրդին համար, քանի մը ոստիկան կը հսկեն շէնքին մուտքը, իսկ անցորդները կրնան ազատօրէն շրջիլ տան շուրջ, նստիլ մայթին` առանց ոստիկաններու միջամտութեան:
Պերլինէն քանի մը հարիւր քիլոմեթր հեռաւորութեան վրայ գտնուող Հոհենվալտ գիւղին մէջ Մերքել ունի պապենական հողամաս մը, համեստ գիւղական տունով: Մերքել անձամբ կը զբաղի հողի մշակումով, ուր կ՛աճեցնէ միրգ եւ բանջարեղէն: Ան իր հիւրերը կը պատուէ իր ձեռքով պատրաստած ուտելիքներով եւ թխած համադամ կարկանդակներով:
Այս առիթով կարդանք Անկելա Մերքելի միտքերէն մէկ քանին.
– «Ազատութիւն չի նշանակեր բանէ մը ազատ ըլլալ, այլ` ազատ ըլլալ բան մը ընելու»:
– «Կրնամ կռանալ, բայց երբեք չեմ կոտրիր, քանի որ զօրաւոր կնոջ բնութեան մէջ չկայ նման բան»:
– «Ընկերներու միջեւ լրտեսութիւնը անընդունելի է»:
– «Ընդունելի չէ միջին եզրերու մասին մտածել, երբ հարցը կը վերաբերի մարդկային արժանապատուութեան»:
– «Երախտապարտ եմ այն բոլոր դժուար պահերուս եւ թափած բոլոր արցունքներուս, որոնք զիս մօտեցուցին Աստուծոյ եւ ինձմէ կերտեցին այսօրուան հզօր կինը»:
Ձեր Առօրեան Դիւրացնող
Հնարքներ
Մետաղեայ զարդերը մաքրելու եւ փայլեցնելու համար օգտագործեցէք ակռայի մածուկը եւ միքրոֆիպր լաթ մը: Լաթին միջոցով մածուկով շփեցէք զարդը, ապա ցօղուեցէք հոսող ջուրի տակ եւ չոր լաթով մը ցամքեցուցէք:
***
Մարզանքի կօշիկները հակամէտ են գէշ հոտելու, անոնց մէջ կիտրոնի կեղեւ զետեղեցէք եւ ամբողջ գիշեր մը ձգեցէք: Առաւօտեան արդիւնքը անկասկած պիտի գոհացնէ ձեզ:
***
Որպէսզի կարկանդակի պատրաստութեան ընթացքին հարիչին պատճառով չորս կողմը չաղտոտի, անոր մետաղեայ ձողերուն փլասթիք կամ խաւաքարտէ պնակ մը հաստատեցէք. այդ անպատեհութիւնը կը չքանայ:
***
Որպէսզի լոլիկը դիւրին եւ առանց չարչարուելու կեղուէք, կաթսային մէջ ջուր եռացուցէք, դանակով լոլիկին վրայ խաչաձեւ ճեղք բացէք, ապա զայն 15 երկվայրկեան մխրճեցէք եռացող ջուրին մէջ: Յետոյ ծակերով օժտուած շերեփի մը օգնութեամբ լոլիկը փոխադրեցէք պաղ ջուրով եւ սառոյցով լեցուն ամանի մը մէջ:
***
Որպէսզի խաշած հաւկիթը դիւրին կեղուէք, եփի ջուրին մէջ դգալ մը պէյքինկ սոտա աւելցուցէք:
***
Եթէ միսը կամ որեւէ այլ մթերք կերպընկալ տոպրակի մէջ սառցարանը պիտի պահէք եւ տոպրակին օդը պարպող յատուկ գործիք չունիք, դիմեցէք հետեւեալ քայլերուն եւ կը հասնիք նոյն արդիւնքին.
Ա.- Զիփլոք տոպրակին մէջ տեղաւորեցէք միսը, բանջարեղէնը, ձուկը եւ այլն…
Բ.- Զիփլոքը գրեթէ ամբողջութեամբ փակեցէք` անկիւնը շատ պզտիկ ճեղք մը ձգելով:
Գ.- Խորունկ տաշտի մը մէջ ջուր լեցուցէք, զիփլոք տոպրակը մէջը մխրճեցէք` անշուշտ վերի բացուածքը ջուրէն բարձր պահելով:
Դ.- Ջուրին ճնշումը ինքնաբերաբար կը պարպէ տոպրակին մէջի օդը. ձեզի կը մնայ տոպրակը ամբողջութեամբ փակել եւ զայն սառցարանը տեղաւորել:
***
Որպէսզի պտուղները աւելի երկար ժամանակ պահպանուին, պտղամանին մէջ քանի մը կտոր խցան զետեղեցէք: Անոնք կը ներծծեն խոնաւութիւնը եւ կ՛ապահովեի պտուղներուն թարմութիւնը:
Խոհագիր
Ճակնդեղով Աղցան
Բաղադրիչներ
– 1 խաշած եւ խորանարդաձեւ կտրտուած ճակնդեղ
– 1 նարինջ, շերտուած եւ բարակ մաշկը հանուած
– 1 ապուրի դգալ ձիթապտուղի ձէթ
– 1 կիտրոնի հիւթ + կեղեւին տաշուքը
– 2 ապուրի դգալ կարմիր գինի կամ քացախ
– Շերտ մը ֆեթա պանիր
– Ձեռքի տակ գտնուող կանաչեղէններ` կանաչ սոխ, փերփեր, կոտեմ եւ այլն…
– Աղ
Պատրաստութիւն
Ներկայանալի ամանի մը յատակը ծածկել ձեր ձեռքի տակ ունեցած խոտերով: Վրան աւելցնել ճակնդեղի եւ նարինջի կտորները: Երեսը զարդարել փշրուած ֆեթա պանիրով:
Փոս ամանի մը մէջ պատրաստել թացանը` ձէթ, կիտրոնի հիւթ եւ կեղեւի տաշուք, գինի եւ աղ: Լաւ խառնել եւ աղցանը մատուցելէ առաջ զայն թափել ճակնդեղին, նարինջին եւ կանաչեղէններուն վրայ:
****
Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը
Օգնիր Ինձ
Օգնիր ինձ կեանքում ուղիղ ընթանալ,-
Եթէ քնած եմ` քնից արթնանալ,
թէ դուռը բաց է` ի զուր չբանալ,
Եղածով երբեք չհանգստանալ
Եւ չասել, թէ իմ արածն արեցի:
Չասել, թէ ամբողջ սրտով սիրեցի,
Չասել, թէ արդէն փառքին տիրեցի,
Դեռ երգը մտքում` չասել գրեցի,
Դեռ քարը հանքում` չասել կրեցի.
Առանց հիմք` չասել, թէ տուն շինեցի
Եւ վայելում եմ տունս բախտաւոր:
Չթուալ արդար` եղած մեղաւոր,
Մեղաւոր պահին` յանցանքը քաւել,
Քաւելու համար չըղձալ հատուցում
Եւ հատուցումով չհպարտանալ…
Օգնիր ինձ կեանքում ուղիղ ընթանալ:
Պ. ՍԵՒԱԿ