Երեխաներու Դաստիարակութիւն. Ձեր Երեխային Սմարթֆոն Նուիրելը Համազօր Է Անոր Մէկ Կրամ Քոքային Տալու…

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Խելախօսներ

Տարիներ շարունակ փափուկ խաղալիքները, «Լեկօ»¬ն, փազըլը, վէպերն ու հեքիաթները երջանկացուցած են երեխաները, սակայն վերջին տարիներուն շատ բան փոխուած է, որովհետեւ ելեկտրոնային սարքերը դարձած են երեխաները երջանկացնող միակ «խաղալիքները»:

Կախուածութեան մասնագէտ բժիշկ, հոգեբան Մանտի Սալիկարի Լոնտոնի մէջ կայացած համագումարի մը ընթացքին ահազանգած է. «Ես միշտ կ՛ըսեմ ծնողներուն` երբ երեխայի սմարթֆոն կու տաս, ատիկա համազօր է անոր մէկ կրամ քոքային կամ շիշ մը գինի տալու: Կրնա՞ք երեխան իր սենեակին մէջ առանձին ձգել` իր տրամադրութեան տակ գտնուող ալքոլով կամ թմրանիւթով: Երբեք պէտք չէ անտեսել ելեկտրոնային սարքերու ազդեցութիւնը, երբ անոնք նոյնքան վտանգաւոր են, որքան` թմրանիւթերը»:

Սալիկարի իր հետազօտութիւններէն մեկնելով` կը հաստատէ, որ սմարթֆոններու եւ տեսախաղերու չափաւոր օգտագործումը վտանգաւոր չէ, բայց այդ սարքերու չարաշահումն ու կախուածութիւնը կը վտանգեն երեխաներուն հոգեբանական առողջութիւնը եւ ընկերային կեանքը:

Տեսախաղեր (Վիտէօ Խաղեր)

Տեսախաղեր խաղալը երեխաներու կեանքի զուարճալի եւ բնական մասն է: Բայց դժբախտաբար շատեր կը դժուարանան վերահսկել պաստառին առջեւ իրենց անցուցած ժամանակը եւ կը դառնան խաղի մոլին: Իսկ ասիկա կրնայ վնասել անոր ուսման, մարզումներուն եւ ընկերային յարաբերութիւններուն:

Ամերիկեան հաւաստի ուսումնասիրութիւններ կը հաստատեն, որ տեսախաղի մոլի երեխաներուն մօտ ժամանակ հասկացողութիւնը աստիճանաբար կը ջնջուի, ան նոյն պատճառով բաւարար չի քնանար, այլ զբաղումներ (մարզական, մշակութային եւ այլն…) զինք չեն հետաքրքրեր, ընկերային յարաբերութիւնները եւ ուսումնական արդիւնքները կը տուժեն:

Ե՞րբ անհանգստանալ…

Երեխաներուն մօտ տեսախաղերու հանդէպ չափազանցուած կիրարկումը կրնայ անտեսանելի ձեւով դառնալ կախուածութիւն, բան մը, քիչ-քիչ կ՛ազդէ անոնց ուղեղի զարգմացման վրայ` փոխելով անոնց մտաւոր ունակութիւնները: Մտահոգիչ ախտանիշներու օրինակներ.

ա.- Կեդրոնացումի բացակայութիւն
բ.- Ուշադրութեան խնդիրներ
գ.- Դպրոցական գործունէութեան անկում
դ.- Խանգարուած քուն
ե.- Շրջապատէն խզում
զ.- Այլ բաներու հանդէպ հետաքրքրութեան պակաս:

Հետեւաբար կ՛արժէ այս մասին լրջօրէն մտածել, լուծումներ փնտռել, ի հարկին մասնագէտի դիմել, քանի դեռ ուշ չէ:

6 Մթերք, Որոնք
Կը Փճացնեն Ձեր Մորթը

Կան բազմաթիւ գործօններ, որոնք կ՛ազդեն ձեր մորթի առողջութեան վրայ. այդ գործօններէն մէկը վատ սննդակարգն է:

Ստորեւ կը ներկայացնենք 6 մթերք, որոնք վնասակար են ձեր մորթին եւ կը նպաստեն անոր արագ ծերացումին:

1.- Սուրճը

Առաւօտեան ծէսի անբաժան գաւաթ մը սուրճը ունի իր անպատեհութիւնները` չափազանցելու պարագային: Սուրճը միզամուղ է, անիկա մարմինը կը ձերբազատէ խոնաւութենէ, ներառեալ` մորթը: Սուրճի չափազանցութիւնը կը նպաստէ կնճիռներու գոյացման: Հաւասարակշռեցէք սուրճը մէկ բաԺակ ջուր խմելով, որպէսզի փոխարինէ խոնաւութեան կորսուած բաժինը:

2.- Ալքոլ

Ոգելից ըմպելիները եւս միզամուղ են, անոնք ձեր մորթը ջրազրկելով` անոր կը հաղորդեն թոյլ եւ տժգոյն տեսք:

3.- Ճերմակ Բրինձը

«Անմեղ»  եւ սննդարար բրինձը շաքարի իր պարունակութեամբ յանձնարարելի չէ յաճախակի ուտել: Թելադրելի է զայն փոխարինել շէկ կամ սեւ տարբերակներով եւ կամ սահմանափակել անոր սպառումը:

4.- Աղը

Աղը եւս մորթի ջրազրկման մէկ այլ աղբիւր է եւ բնականաբար անոր ծերացման նպաստող գործօն: Նուազագոյնի իջեցուցէք անոր օգտագործումը, յատկապէս երբ գիտէք, որ անոր չափազանցութիւնը այլ առողջական հարցեր կրնայ ստեղծել:

5.- Վերամշակուած Միսը

Վերամշակուած միսերը (խոզապուխտ, մորթատել, սալամի…) առատ աղ եւ իւղ կը պարունակեն, ինչ որ չափազանց վնասակար է ձեր մորթին: Անոնք ոչ միայն կանխահաս ծերացում կը պատճառեն մորթին, այլեւ

անոր առաձգականութիւնը:

6.- Համեմուած Ուտելիքները

Բոլոր անոնք, որոնք զգայուն մորթ ունին, պէտք է հրաԺարին համեմունքներէն: Եթէ դուք ալ ձեր կարգին կը տառապիք մորթի կարմրութենէ եւ յատկապէս բշտիկներէ, հրաժարեցէք համեմուած ուտելիքներէն: Համեմները կը գրգռեն դէմքին մաշկը եւ թոյլ չեն տար, որ բշտիկները մարին:

Ձեր Առօրեան Դիւրացնող Հնարքներ

Տան Մէջ Ինչպէ՞ս Ձերբազատիլ
Ծխախոտի Անախորժ Հոտէն

Եթէ տան մէջ ծխողներուն թիւը շատ է, կամ կը դժուարանաք ձեր հիւրերէն խնդրելու, որ ելլեն ու պատշգամը ծխեն, ուրեմն անխուսափելի է,  որ ձեր տունը լեցուած ըլլայ ծխախոտի անախորժ հոտով:

Բարեբախտաբար կան դիւրին եւ արագ միջոցներ` ծխախոտին հոտը չէզոքացնելու եւ տան մթնոլորտը թարմացնելու համար: Ստորեւ կը ներկայացնենք ազդու միջոցներ:

-1-

Օդափոխութիւն: Այո՛, առաջին քայլը օդափոխութիւնն է. յատկապէս եթէ ձմրան եղանակին պատուհանները փակ պահած էք, ծխախոտի հոտը ներծծուած կ՛ըլլայ մինչեւ իսկ յատակի գորգին եւ կահոյքին կողմէ: Հետեւաբար առաջին հերթին բացէ՛ք պատուհանները, նոյնիսկ եթէ օդը ցուրտ է, թարմացնելու համար տան օդը: Իսկ օդափոխութիւնը պէտք է կատարուի օրական:

-2-

Հաճելի Բոյրեր: Երբ նարինջ, կրիֆոն կամ կիտրոն կ՛օգտագործէք, պահեցէք կեղեւները եւ զանոնք ջուրի մէջ եռացուցէք: Տան դռները բաց ձգեցէք, որպէսզի եռացող կեղեւներուն անուշ բոյրը տարածուի ամէնուրեք: Այս գործողութիւնը կրկնեցէք շաբաթը առնուազն 2 անգամ, կամ` հիւրերը ճամբելէ անմիջապէս ետք: Աւելի շեշտուած բոյր մը ստանալու համար կարելի է պտուղները շերտել եւ ջուրին աւելցնել խնկունիի ճիւղ մը, դափնիի տերեւներ, կասիայի փայտիկ մը եւ այլն:

-3-

Հաց Եւ Քացախ: Ֆրանսական հացի ճերմակ միջուկը թրջեցէք սպիտակ քացախի մէջ, դրէք սուրճի պնակներու մէջ եւ զետեղեցէք տան զանազան սենեակներու մէջ: Կարելի է հացը փոխարինել… թերթով:

-4-

Սոտա: Եթէ տունը այնքան մը լեցուած է ծխախոտի անախորժ հոտով եւ կահոյքն ու գորգերը եւս շատ գէշ կը հոտին, մաղով մը սոտա ցանեցէք անոնց վրայ, կէս ժամ ձգեցէք, ապա փոշեկուլով մաքրեցէք: Նոյնը կարելի է ընել ինքնաշարժի նստարաններուն պարագային:

Խոհարարական Գաղտնիքներ

Համեմները պահեցէք զով, չոր եւ մութ դարաններու վրայ, քանի որ տաքը, խոնաւութիւնն ու լոյսը բացասաբար կ՛ազդեն անոնց համին եւ բոյրին վրայ:

***

Աղցանի պատրաստութեան ընթացքին կիտրոնի կամ նարինջի կեղեւի տաշուք աւելցուցէք, իւրայատուկ համ եւ բոյր հաղորդելու համար:

***

Եթէ հաւկիթի դեղնուցին շատ չնչին քանակութեամբ նեսքաֆէ աւելցնէք եւ ապա ծեփէք կրկնեփներն ու խմորեղէնները, փուռէն դուրս բերելէ ետք անոնց գոյն ու փայլքը պիտի զարմացնեն ձեզ:

***

Երբ աղցան կը պատրաստէք, քացախը կամ կիտրոնի հիւթը միայն մատուցելէ անմիջապէս առաջ աւելցուցէք, որպէսզի կանաչեղէնները չթմրին եւ մնան խրթխրթան:

***

Որպէսզի ձեր դանակներուն շեղբերը երկար ժամանակ սուտ մնան, հրաժարեցէք զանոնք  մեքենայի մէջ լուալէ: Նաեւ հրաժարեցէք ապակեայ կամ քարէ աշխատանքի տախտակներէն, նախապատուութիւնը տալով փայտեայ կամ կերպընկալէ տեսակներուն:

***

Սառնարանին մէջ ածուխի կտոր մը զետեղեցէք շեշտուած, անախորժ հոտը կլանելու համար:

***

Սառցարանէն դուրս բերուած հաւի կտորները արագ «հալեցնելու» համար զանոնք պաղ ջուրի մէջ մխրճեցէք` 2 ապուրի դգալ աղ աւելցնելով:

Խոհագիր

Շոմինով Եւ Սիսեռով
Նախուտեստ

Բաղադրիչներ

4 գաւաթ լուացուած եւ մանրուած շոմին
1 մանրուած սոխ
4 պճեղ ճզմուած սխտոր
1 գաւաթ խաշած սիսեռ
2 ապուրի դգալ ձիթապտուղի ձէթ
Քիմիոն` ըստ ճաշակի
Կարմիր փոշի պղպեղ` ըստ ճաշակի
Աղ

Պատրաստութիւն

Տաքցնել ձէթը, աւելցնել սոխն ու սխտորը, ապա` մանրուած շոմինը: Թեթեւ կրակի վրայ 5 վայրկեան խառնելով եփել:

Խառնուրդին աւելցնել խաշած սիսեռը, աղը, քիմիոնը եւ կարմիր փոշի պղպեղը: Թեթեւ կրակի վրայ շարունակել եփել` մերթընդմերթ խառնելով:

Մատուցել տաք կամ պաղ` խորոված հացի հետ:

Եթէ թթուի սիրահար էք, կարելի է նաեւ կիտրոնի հիւթ աւելցնել:

Սիսեռ ուտելու 6 համոզիչ պատճառներ

1.- Ինչպէս բոլոր ընդեղէնները, սիսեռը եւս հարուստ է բուսական փրոթէինով:

2.- Սիսեռը, ինչպէս բոլոր բուսական մթերքները, քիչ քանակութեամբ իւղ կը պարունակէ, հետեւաբար յանձնարարելի է բոլոր անոնց որոնք քոլեսթերոլի հարց ունին:

3.- Սիսեռը հարուստ է հանքայիններով եւ էօ. կենսանիւթով: Ինչպէս գիտենք, կիրը եւ ֆոսֆորը կ՛օգնեն ոսկորներու եւ ակռաներու զօրացման, իսկ մակնեզիոմը կարեւոր դեր կը խաղայ ջիղերու եւ մկաններու գործունէութեան մէջ: Վերջապէս, Էօ. կենսանիւթը ծանօթ է ծերացումը դանդաղեցնելու իր յատկութեամբ:

4.- Սիսեռը յագեցնող է. անիկա հարուստ է բնաթելերով, որոնք կը դիւրացնեն մարսողութիւնը եւ կը նուազեցնեն մարսողական դրութեան խանգարումները: Յագեցնող եւ քիչ իւղ պարունակող սիսեռը յանձնարարելի է նիհարնալու սննդականոնի հետեւողներուն:

5.- Սիսեռը կ՛օգնէ հաւասարակշռելու շաքարի քանակը արեան մէջ:

6.- Սիսեռը կը պաշտպանէ քաղցկեղի որոշ տեսակներէ:

Շաբթուան Մտածումը

«Նաւը Լերան Վրայ»

«…Ես ասում եմ, որ եթէ ուզում ենք
ազատ հայրենիք` պէտք է
նրան ստեղծենք մեր սեփական
ձեռքերով: Աշխարհը մի անողոք
կռուի դաշտ է, փոթորկած մի ծով
եւ պէտք է բոլոր մեր ուժերը
միացնենք, եւ մեր իրաւունքները պաշտպանենք… Ես ծովի մարդ եմ.
երբ ովկիանոսի վրայ քամիները
ոռնում են եւ լերան նման ալիքները
վեր բարձրանում եւ սպառնում,
նաւապետը եւ իր մարդիկ
ուրիշների օգնութեան խոմ չե՞ն
սպասում, այլ ճիգ են անում նաւը
Էնպէս ղեկավարել, որ չընկղմի…
Մեր երկիրը նաւ է.
ուժ պէտք է, խելք եւ կամք պէտք է,
մեր սեփական միջոցներով
նրան տեղ հասցնել…»

ԿՈՍՏԱՆ ԶԱՐԵԱՆ
(Կոստանդին Եղիազարեան, 1885-1969)