Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ
Երեխայի դաստիարակութեան գլխաւոր նպատակներէն մէկը, եթէ ոչ` գլխաւորը, երեխային ինքնուրոյնութիւն սորվեցնելն է: Ծնողներուն կողմէ ցուցաբերուած չափազանցուած հոգատարութիւնը յաճախ պատճառ կը դառնայ, որ երեխան մեծնայ անհոգ ու անպատասխանատու, բայց նաեւ` անինքնավստահ եւ չկողմնորոշուող:
Ստորեւ կը ներկայացնենք ինքնուրոյն երեխայ դաստիարակելու քանի մը հիմնական կանոններ.
– Ձգեցէք, որ երեխան առանձինը ուտէ, նոյնիսկ եթէ առաջին փորձերուն կերակուրը կամ կաթը պիտի թափթփէ: Նոյնպէս ալ ձգեցէք, որ ան առանձինը հագուի եւ կոճկէ շապիկը, կապէ կօշիկին կապերը: Այս բոլորը պէտք է սկսին շատ կանուխէն, որպէսզի մանկապարտէզի տարիքին կախեալ չըլլայ ուրիշներէն:
– Երեխային օգնելու կամ ժամանակ շահելու համար ձեր երեխային դասերը դուք մի՛ կատարէք: Ի հարկին որոշ ուղղութիւն տուէք եւ ձգեցէք, որ առանձին մտածէ, յիշէ ուսուցչուհիին բացատրութիւնները եւ կատարէ պարտականութիւնը` հոգ չէ թէ սխալելու գնով:
– Մի՛ յանդիմանէք, երբ ձեր երեխան սխալներ գործէ, ան սխալելով պիտի սորվի: Հանգիստ լսեցէք անոր բացատրութիւնը եւ ձեր խորհուրդներով ճիշդ ճամբու վրայ դրէք զայն:
– Երեխային ընտրութեան առիթ տուէք: Փոքր տարիքէն անոր կարծիքին դիմեցէք հագուածքի, կերակուրի, խաղալիքի եւ տան վերաբերող շատ մը բաներու մասին: Պայման չէ, որ իր բոլոր կարծիքները գործադրուին, բայց ան պէտք է զգայ, որ երբեմն նկատի կ՛առնեն իր ընտրութիւնները: Եւ այսպէս, երբ միասին գրախանութ կը յաճախէք, ձեր երեխային փոխարէն դուք գիրք մի՛ ընտրէք, ձգեցէք, որ ան իր ժամանակը առնէ: Դուք պարզապէս ձեր կարծիքը տուէք անոր ընտրած գիրքին մասին, բայց երբեք արգելք մի՛ հանդիսանաք:
– Ձեր զաւակը տեւաբար երեխայի տեղ մի՛ դնէք: Անոր վստահեցէք տնային պարտականութիւններ` սենեակը կոկել, ծաղիկները ջրել, սեղանը հաւաքել, գուլպաները զոյգել եւ այլն…
– Ձգեցէ՛ք, որ երեխան ինքնուրոյն զբաղում գտնէ: Առաջարկեցէ՛ք, բայց մի՛ ստիպէք, որ ձեր երեխան այս կամ այն խաղալիքով խաղայ: Երեխաները իրենց բնոյթով ստեղծարար են եւ հարուստ երեւակայութիւն ունին, հետեւաբար մի՛ միջամտէք անոնց խաղերուն:
– Ձեր երեխան ընդունեցէք այնպէս, ինչպէս որ է, եւ ոչ թէ այնպէս, ինչպէս դուք կը պատկերացնէք: Ծնողները արդէն իսկ ունին ձեւաւորուած եւ ընդունուած արժէքներ, կարծրատիպեր, եւ կ՛ուզեն այդ բոլորը փոխանցել իրենց զաւակներուն: Այսպիսով, անոնք կը կաղապարեն թէ՛ երեխային անհատականութիւնը եւ թէ՛ միտքի սլացքը:
Լուսաւոր Գաղափարներ
Մատուցելու Արուեստը
Կը պատահի, որ բարեկամներ այցելեն ձեր տունը, եւ բաժակ մը խմիչքի կողքին բոլորուիք: Եթէ խմիչքին հետ պիստակեղէնի եւ չիփսի փոխարէն կ՛ուզէք առողջապահական պատառիկներ մատուցել, տարբերակները շատ են: Այսօրուան սիւնակով կը ներկայացնենք առողջապահական պատառիկներու տարբերակներ, որոնք ստեղծագործ անձերու լուսաւոր գաղափարներուն շնորհիւ` վերածուած են արուեստի գործերու: Անոնց իրագործման համար անհրաժեշտ են` պանիր, լոլիկ, ձիթապտուղ, խաղողի հատիկներ, ընկոյզ, թուզ եւ այլն…
– Ընտրել առողջ, մութ գոյնի թուզեր, զանոնք խաչաձեւ կտրել, կեդրոնը կտոր մը ֆեթա պանիր եւ պտղունց մը խոշոր կտրատուած ընկոյզ լեցնել: Մատուցել բաց ամանի մը մէջ, ի հարկին անանուխի փոքրիկ տերեւներով զարդարել:
***
– Ամանի մը մէջ մոցարելլա (կամ ձեռքի տակ գտնուող որեւէ ճերմակ պանիր) պանիրի կլոր շերտեր շարել, վրան թարմ ռեհանի տերեւներ աւելցնել, տերեւներուն վրայ կիսուած թոմաթ սըրիզի (շատ փոքր լոլիկ) կտորներ զետեղել, լոլիկին մէկ ծայրը դանակով ճեղքել ու բացուածք մը ձեւաւորել, միւս ծայրը սեւ ձիթապտուղի կտոր մը փակցնել եւ, վերջապէս, զատկաճճի տեսք տալու համար թանձր պալսամիք քացախով կէտեր ձեւաւորել:
***
– Ձեռքի տակ գտնուող պանիրը (աքքաուի, պլէօ, կրիւյեր, քաշքաւալ եւ այլն…) քառակուսի ձեւաւորել, իւրաքանչիւրին վրայ ընկոյզ մը եւ խաղողի հատիկ մը հաստատել` փայտեայ ցպիկի մը միջոցով:
***
– Մեծ վարունգ մը, առանց կեղուելու, կլոր շերտել եւ դարձեալ փայտեայ ցպիկի մը օգնութեամբ վրան հաստատել ձեռքի տակ գտնուող որեւէ պանիրի կտոր, լոլիկ մը եւ ձիթապտուղի հատիկ մը:
***
– Իսկ եթէ ձեր ժամանակը չ՛արտօներ նման պատառիկներ պատրաստել, վերցուցէք քափ քէյք կարկանդակի ափսէ մը իւրաքանչիւր բաժանմունքի մէջ լեցուցէք ձեռքի տակ գտնուող բանջարեղէններ (վարունգ, լոլիկ, ստեպղին, ծաղկակաղամբ…), հատիկաւոր պտուղներ, առողջապահական թացան մը եւ քիչ քանակութեամբ պիստակեղէն:
Հետաքրքրական
Սուրճի Եւ Գարեջուրի Համադրումը
Աշխարհի մէջ բազմաթիւ մեծ ընկերութիւններ իրենց պաշտօնեաները կը խրախուսեն աշխատանքային օրուան ընթացքին սուրճ խմել, իսկ որոշ ընկերութիւններ մինչեւ իսկ անվճար սուրճ կը մատակարարեն` զանոնք աշխուժ եւ կայտառ պահելու միտումով:
Զարմանալին այն է սակայն, որ նոյնքան մեծ է թիւը այն ընկերութիւններուն, որոնք ոչ միայն դէմ չեն, որ իրենց աշխատողները աշխատանքային ժամերուն (անշուշտ` սահմանափակ քանակութեամբ) գարեջուր օգտագործեն, այլեւ կը քաջալերեն այնպէս, ինչպէս` սուրճի պարագային:
Ճափոնցի գիտնականներ պարզած են, որ գարեջուրը կը նուազեցնէ լարուածութիւնը, բայց միեւնոյն ժամանակ աւելի ստեղծագործ կը դարձնէ մարդը, սակայն ան նաեւ կը վնասէ յիշողութեան եւ կեդրոնացումին: Միւս կողմէ` սուրճը կը խթանէ աշխուժութիւնը եւ կ՛օգնէ կեդրոնացումին… Այլ խօսքով, գարեջուրի եւ սուրճի խելամիտ քանակութիւններու համադրումը կարելի է որակել որպէս ստեղծագործութեան եւ արդիւնաւէտութեան համադրութիւն:
Եւ այսպէս, թէ՛ գարեջուրը եւ թէ՛ սուրճը մեծ ազդեցութիւն ունին մարդու ուղեղին վրայ: Եթէ առաջինը մարդուս մէջ կ՛արթնցնէ ստեղծարար մտածողութիւնը, սուրճը մարդը կը դարձնէ աւելի կայտառ: Սուրճը պէտք է խմել այն ժամանակ երբ արդէն գաղափարը կայ եւ պէտք է գործի անցնիլ զայն իրագործելու համար:
Եզրափակելով` պէտք է յիշել, որ աշխատանքի ժամանակ ինչպէս գարեջուրի, այնպէս ալ սուրճի չարաշահումը վնասակար է եւ նպատակի չի ծառայեր: Բայց յիշենք` գարեջուրը կ՛օգնէ գաղափարներ ծնելու, իսկ սուրճը` այդ գաղափարները իրագործելու:
Խոհագիր
Ստեպղինով Աղցան
Բաղադրիչներ
Կէս քիլօ ստեպղին
1 թէյի դգալ փոշի քիմիոն
1 թէյի դգալ փոշի սխտոր (կամ 3 պճեղ թարմ սխտոր)
3 ապուրի դգալ ձիթապտուղի ձէթ
3 ապուրի դգալ մանրուած թարմ գինձ
1 կիտրոնի հիւթ
1 թէյի դգալ մեղր (կամ շաքար)
Շուշմայ` զարդարանքի համար
Աղ
Պատրաստութիւն
Ստեպղինները կեղուել եւ կլոր կտրատել: Խորունկ տապակի մը մէջ լեցնել ձէթը, աւելցնել ստեպղինները, համեմել աղով եւ քիմիոնով:
Թեթեւ կրակի վրայ եփել` մերթ ընդ մերթ խառնելով: Յետոյ աւելցնել սխտորը, մեղրը եւ շարունակել եփել, մինչեւ որ ստեպղինները քիչ մը փափկանան, բայց ակռայի տակ զգացուին («ալ տանթէ»):
Վերջաւորութեան կրակը անջատել, աւելցնել կիտրոնի հիւթն ու մանրուած գինձը եւ լաւ խառնել:
Ներկայանալի ամանի մը մէջ փոխադրել ստեպղինները եւ երեսը զարդարել շուշմայով:
Ստեպղին Ուտելու
Համոզիչ Պատճառներ
Ստեպղինը հարուստ է Ա. Պէ.9, Պէ.6 ե Սէ. կենսանիւթերով, անիկա նաեւ փոթասիոմի եւ մանկանեզի աղբիւր է: Չմոռնանք, որ հում ստեպղինը աւելի կենսանիւթ կը պարունակէ, քան` եփածը:
1.- Ա.- կենսանիւթով եւ պեթա քարոթենով հարուստ ստեպղինը կը բարելաւէ տեսողութիւնը եւ կը պաշտպանէ տարիքի հետ կապուած աչքի հիւանդութիւններէն:
2.- 100 կրամի մէջ ընդամէնը 40 ջերմուժ պարունակող ստեպղինը յագեցնող, յարմար ուտեստ է նիհարնալ փափաքողներուն:
3.- Ստեպղինին պարունակած քարոթենոիտները կը պաշտպանեն ստամոքսի, յամրաղիի եւ ստինքի քաղցկեղէն, անոնք նաեւ կ՛արգիլեն քաղցկեղային բջիջներու զարգացումն ու բազմացումը:
4.- Բնաթելերով հարուստ ստեպղինը կը խթանէ մարսողութիւնը եւ կը կանոնաւորէ աղիքներուն աշխատանքը:
5.- Ստեպղինին պարունակած Սէ. կենսանիւթն ու անթիօքսիտանները կը հարթեն մորթային շատ մը հարցեր` միաժամանակ թարմ ու առողջ տեսք ապահովելով մաշկին:
6.- Ա., Էօ. եւ Պէ. կենսանիւթերով հարուստ ստեպղինը կը խթանէ մազերուն աճը, կ՛ապահովէ գլխու մաշկին առողջ արեան շրջագայութիւնը եւ, վերջապէս, փայլուն եւ առողջ տեսք կու տայ մազերուն:
***
Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը
Հայրերի Հող
Ես այս երգը երգում եմ կանգնած,
որովհետեւ դու նա ես,
ում խաղաղութեան համար զոհւում են առանց կասկածելու,
որովհետեւ դու նա ես.
ում համար կռուի են ելնում առանց հրամանի,
որին ասում են` միակ, կարօտում են հեռուից,
եւ կարօտից արտասւում են օտար սրճարաններում
եւ չգիտես թէ ուր լողացող նաւերի վրայ:
Ես այս երգը երգում եմ սկզբից,
որովհետեւ դու նա ես, որին կորցնելուց յետոյ
էլ ոչինչ չենք ունենայ կորցնելու,
որովհետեւ առանց քեզ անձրեւը ջուր է սովորական,
լեռները` քարերի կուտակում,
սէրը` շքեղութիւն աւելորդ
եւ որդի ծնելը` յանցագործութիւն:
Ես այս երգը երգում եմ գլխաբաց,
որովհետեւ դու նա ես,
ում ձեռքը պէտք է իջնի մեր գլխին օրհնութեան նման,
երբ մենք ճանապարհ ենք ընկնում,
երբ մենք սկսում ենք օրը,
երբ մենք ծնունդ ենք տալիս տողին ու մտքին…
ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ