Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ
Երկրագունդի բնակչութեան մէկ քառորդը սնահաւատ է: Շատեր սնահաւատութիւնը կը վերագրեն տգիտութեան. այս վարկածը այդքան ալ ճիշդ չէ, քանի որ բազմաթիւ ուսումնասիրութիւններ ցոյց տուած են, որ նախապաշարուած կրնան ըլլալ հարուստ թէ աղքատ, տգէտ թէ զարգացած, հաւատացեալ թէ անհաւատ մարդիկ:
Նախապաշարումներու շարքը շատ երկար է, ծանօթանանք անոնցմէ մէկ քանիին եւ իմանանք, թէ անոնք ինչպէ՞ս ծագում առած են:
Տախտակին դպչիլ
Նախապաշարուած անձերու մէկ կարեւոր տոկոսը տախտակին կը դիպչի կամ «կը զարնէ» չարը վանելու համար:
Ոմանց կարծիքով, այս սովորութիւնը մեզի հասած է եգիպտացիներէն, համոզուած ըլլալով, որ փայտը օգտակար մագնիսականութիւն կը տարածէ իր շուրջ: Ուրիշներ կը կարծեն, թէ այս սովորութիւնը եկած է պարսիկներէն. անոնք փայտին կը դիպչէին, որպէսզի իրենք զիրենք կրակի աստուծոյ` Աթարի պաշտպանութեան ներքոյ դնեն:
Միջնադարուն քրիստոնեաները եւս փայտին կը դիպչէին` ուղղակիօրէն յիշատակելով Քրիստոսը, որ ինքզինք զոհաբերեց փայտէ խաչի վրայ:
Հայելի կոտրելու վախը
Յոյները եւ հրոմէացիները համոզուած էին, որ հայելի կոտրելը 7 տարուան վատ բախտի ցուցիչ է: Հետեւաբար կը զգուշանային կոտրած հայելիներէն:
Այս համոզումը մեծ տարածում գտաւ 16-րդ դարուն, երբ յայտնուեցան առաջին իրական հայելիները` պատրաստուած ապակիէ եւ ծածկուած թիթեղի կամ սնդիկի շերտով. անոնք շատ սուղ կ՛արժէին: Եօթ տարի անիծուելու սպառնալիքն ու սարսափը ծառաներուն կը ստիպէր առաւելագոյն խնամքով վարուիլ այդ թանկարժէք հայելիներուն հետ:
Բաց հովանոցը տան մէջ
Շատեր կը զգուշանան տան մէջ հովանոց բանալէ: Անոնց կարծիքով, տան մէջ հովանոց բանալը դժբախտութիւն կը բերէ:
Բայց ուրկէ՞ եկած է այս սնահաւատութիւնը… Դար մը առաջ հարուստներուն վերապահուած այս աքսեսուարը ունէր պողպատեայ շրջանակ մը, որ յաճախ դժուար կը բացուէր. հետեւաբար տան երեխաները կրնային ցաւցնել իրենց մատները, կամ վիրաւորել աչքը: Արկածները կանխելու այս մտահոգութենէն մեկնելով` շատեր հովանոցը կը բանային տունէն դուրս:
13 թուանշանէն խուսափում
13 թուանշանէն վախը գրեթէ համընդհանուր է: Այս վախը ծնունդ առած է Սկանտինաւիայէն` նախաքրիստոնէական դարաշրջանին, երբ դիցաբանութիւնը այս թիւը նոյնացուցած էր պատերազմի եւ չարիքի աստուծոյ Լոդիի հետ: Աւելի ուշ, երբ Յիսուս իր վերջին ընթրիքը ըրաւ իր առաքեալներուն հետ, սեղանին շուրջ 13 հոգի էին. իսկ թէ ինչպէ՛ս աւարտեցաւ պատմութիւնը, մենք շատ լաւ գիտենք:
Իսկ նախապաշարուած անձերուն մօտ 13 թուանշանին եւ ուրբաթ օրուան «սարսափելի կապը» կը բացատրուի անով, որ միջնադարուն հրապարակային մահապատիժները կը գործադրուէին ուրբաթ օրերուն: Հաւանաբար իմացած էք, որ շատ մը քաղաքներու մէջ 13 թիւով փողոցներ չկան, նմանապէս 13-րդ շարքը գոյութիւն չունի կարգ մը ընկերութիւններու օդանաւերուն մէջ, ներառեալ` «Էր Ֆրանս»-ի:
Սուրճին Չորս Ամենաօգտակար
Յատկութիւնները
Սուրճին օգուտներուն եւ վնասներուն մասին վէճերը կը շարունակուին, սակայն տարբեր երկիրներու գիտնականներու բազմաթիւ ուսումնասիրութիւններ ցոյց տուած են, որ սուրճը այնուամենայնիւ օգտակար ըմպելիք է:
Գիտնականները կը հաւաստեն, որ օգտակար ըլլալու համար սուրճը պէտք է ըլլայ միայն բնական եւ երբեք չչարաշահուի:
Գիտնականներու խօսքով, քաֆէինի օրական թոյլատրելի չափաբաժինը 300-500 մկ է, մինչդեռ ուսումնասիրութիւնները ցոյց տուած են, որ մէկ գաւաթ սուրճը շուրջ 100 մկ կը պարունակէ: Հետեւաբար սուրճի օրական թոյլատրելի քանակը, որ մարմնին չի վնասեր, 3 գաւաթն է:
Ստորեւ կը ներկայացնենք սուրճին 4 ամենակարեւոր յատկութիւնները.
1.- Սուրճը կը նպաստէ լեարդի վերականգնման` ազդելով որպէս հակաօքսիտան ու լեղամուղ միջոց: Քաֆէինը նաեւ կը նուազեցնէ լեարդաբորբի եւ լեարդի այլ հիւանդութիւններու յառաջացման նպաստող ամինաթթուներու քանակը:
2.- Գիտափորձերը ցոյց տուած են, որ սուրճը դրական ազդեցութիւն ունի յիշողութեան իւրայատուկ մէկ տեսակին վրայ, որ կ՛օգնէ աւելի յստակ մտաբերել տեղեկութիւնները:
Գիտնականները պարզած են նաեւ, որ օրական 3 գաւաթ սուրճը 65 տոկոսով կը նուազեցնէ Ալցայմըր հիւանդութեան յառաջացման հաւանականութիւնը:
3.- Որոշ գիտնականներ կը պնդեն, որ օրական 2-3 գաւաթ բնական սուրճը հիանալի կանխարգելիչ միջոց է 2-րդ տիպի շաքարախտին դէմ:
4.- Քաֆէինի չափաւոր քանակը կը խթանէ նիւթափոխանակութիւնը` նպաստելով աւելորդ քիլոներու նուազեցման: Քաֆէինը նաեւ կը կարգաւորէ լեփթինի` ճարպաշերտերու պատասխանատու հորմոնի մակարդակը:
Այս հորմոնի մակարդակին բարձրացումը կը պակսեցնէ ուտելու ցանկութիւնը:
Գիտէի՞ք, թէ…
– Առաջին սուրճ յայտնաբերողները եղած են այծերը: Այո՛, Եթովպիոյ մէջ հովիւ մը նկատած է սուրճին կազդուրիչ ազդեցութիւնը իր այծերու հօտին վրայ: Եթովպիան կը համարուի սուրճի ծննդավայրը:
– Սուրճի համաշխարհային արտադրութեան աւելի քան 40 առ հարիւրը Պրազիլը կ՛արտադրէ, որուն կը յաջորդեն` Վիեթնամը, Ինտոնեզիան, Քոլոմպիան եւ Եթովպիան:
– Հակառակ իր առաւելութիւններուն` սուրճը կրնայ մահացու ըլլալ, եթէ տուեալ անձը 80-100 գաւաթ անընդհատ սուրճ խմէ:
– Սուրճը առաջին անգամ յայտնուած է Մերձաւոր Արեւելքի մէջ` Եթովպիայէն ճամբայ ելլելով դէպի Եմէն, Արաբական թերակղզի, յետոյ նաեւ` Պարսկաստան, Եգիպտոս, Սուրիա եւ Թուրքիա:
Նորաձեւութիւն
2023 Տարուան Նորաձեւութենէն
Պատառիկներ
2022 թուականի աշնան աշխարհի նորաձեւութեան մայրաքաղաքներուն` Փարիզի, Միլանոյի, Նիւ Եորքի եւ Լոնտոնի մէջ կայացան յայտնի ոճաբաններու նորաձեւութեան փառատօները, որոնց ընթացքին աշխարհին ներկայացուեցան 2023 թուականի նորաձեւութեան գլխաւոր կէտերը: Ծանօթանանք մէկ քանիին:
– Կաշի
Լուի Վուիթոն նորաձեւութեան տունը իր հաւաքածոներուն մէջ լայն տեղ տուած է կաշի կիսաշրջազգեստներուն, տաբատներուն եւ վերարկուներուն: Կաշին առկայ է նաեւ այլ յայտնի ոճաբաններու հաւաքածոներուն մէջ:
– Կիսաթափանց Կտորներ
Կիսաթափանց կտորները կրկին նորաձեւ են, անոնք յայտնուեցան Միու-Միու, Փրատա եւ այլ յայտնի ապրանքանիշներու հաւաքածոներուն մէջ: Յատկապէս գրաւիչ են կիսաթափանց գործուածքով զգեստներն ու կիսաշրջազգեստները:
– Ժանեակ
Տոլչէ է Կապանայի եւ Քրիսթիան Տիորի հաւաքածոները կը հաստատեն ժանեակի վերադարձը թէ՛ ցերեկային եւ թէ՛ գիշերային առիթներու պարագային:
– Ճինզ
Գրեթէ բոլոր նորաձեւութեան փառատօներուն մէջ ճինզը ներկայ էր. ան, ըստ երեւոյթին, միշտ նորաձեւ պիտի մնայ: Ճինզէ տաբատի եւ ճինզէ բաճկոնի համադրութիւնը, ինչպէս նաեւ ճինզէ աքսեսուարները` պայուսակ, գլխարկ, գօտի եւ այլն… պիտի որդեգրուին շա՜տ շատերու կողմէ:
Լուսաւոր Գաղափարներ
– Եթէ կ՛ուզէք, որ ձեր գունատած ճերմակ ասեղնագործները կրկին դառնան կատարեալ սպիտակ, կաթսային մէջ ջուր լեցուցէք, աւելցուցէք 2 ապուրի դգալ փոշի կաթ, խառնեցէք եւ գաղջ կաթին մէջ առնուազն մէկ ժամ թրջեցէք ձեր ասեղնագործը: Ժամ մը ետք զայն չորցուցէք բացօթեայ սեղանի մը վրայ տարածելով:
* * *
– Մկրատը սրելու համար առէք աւազաթուղթի կտոր մը եւ զայն կտրտեցէք, մկրատին բթացած շեղբերը շուտով կը գտնեն իրենց նախկին վիճակը:
* * *
– Որպէսզի սխտորին պճեղները դիւրին կեղուըւին, զանոնք 15 վայրկեան մանրալիքին մէջ դրէք:
* * *
Մանանեխին շիշը բանալէ եւ գործածելէ ետք կիտրոնի շերտ մը դրէք մանանեխին երեսը: Այսպիսով անիկա ո՛չ կը չորնայ, ոչ ալ գոյնը կը փոխէ:
* * *
Սառցարանէն ելած սառած պտուղներուն վրայ տաք շաքար ջուր թափեցէք, այսպիսով պտուղները կը պահեն իրենց գեղեցիկ գոյնը:
Խոհագիր
Թաթար Բորակի
Թաթար բորակին հայկական խոհանոցի ամենահամեղ ու մատչելի ուտեստներէն մէկն է: Հայաստանի ամբողջ տարածքին ան կը կոչուի թաթար բորակի, իսկ միայն Գիւմրիի մէջ` թաթար բորանի: Շատ յագեցնող այս համեղ ուտեստը կարելի է պատրաստել, եթէ տունը ոչինչ (կամ գրեթէ ոչինչ) կայ:
Բաղադրիչներ
– 1 հաւկիթ
– Կէս գաւաթ ջուր
– 1,5 գաւաթ ալիւր (մօտաւորապէս)
– 1 մեծ գլուխ մանրուած սոխ
– Կտոր մը կարագ, առաւել` մէկ ապուրի դգալ բուսական ձէթ
– 1,5 գաւաթ մածուն
– 1 պճեղ սխտոր
Պատրաստութիւն
Վերը նշուած բաղադրիչներով պատրաստել ամուր խմոր մը, ձգել կէս ժամ, որպէսզի հանգչի:
Մինչ այդ պատրաստել սխտոր-մածունը:
Սոխարածին համար տապակին մէջ հալեցնել կարագը, աւելցնել բուսական ձէթը եւ մանրուած սոխը, տապկել, մինչեւ որ ոսկեգոյն դառնայ:
Հանգչած խմորը գրտնակով շատ բարակ բանալ, ապա փիցցայի դանակի օգնութեամբ հաւասար խորանարդներ ձեւաւորել:
Կաթսային մէջ ջուր եռացնել, մէջը կէս դգալ աղ լուծել եւ խմորի կտորները աւելցնել:
Երբ խմորները ջուրին երեսը ծփան, կը նշանակէ, որ եփած են: Ամանի մը մէջ փոխադրել քամոցէ անցած խմորները, երեսը զարդարել սոխարածով եւ մածունով:
Մատուցել անմիջապէս, տաք վիճակով:
Եթէ կծու սիրող էք, սոխարածին կծու կարմիր փոշի պղպեղ աւելցուցէք:
*
* *
Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը
Միայնակ Ծառը
Պոկուած անտառից`
Մենակ ու մռայլ,
Մի ծառ է ցցուել բարձունքի վրայ:
Ինչպէ՜ս չի սիրում անտառը նրան,
Ինչպէ՜ս է ծաղրում,
Քրքըջում վրան,
Ի՜նչ է թէ հսկան
Այս թզուկների
կամքին
ու
կեանքին
Չի՛ կարողանում իրեն ենթարկել,
Ի՜նչ է թէ նրանք չե՛ն կարողանում
Իրենց նեղուածքում սրան բանտարկել…
Եւ չի՛ հասկանում անտառը յիմար,
Թէ ծառն այդ ինչ է անտառի համար.
Կաղնի՜ն`
Անտառի կանաչ շանթարգե՜լ…
ՊԱՐՈՅՐ ՍԵՒԱԿ