Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ 

– Ամերիկացի Ռ. Պոննի Կապրիէլ` Տիեզերքի Գեղեցկուհին

«Միսս տիեզերք» 2023  գեղեցկութեան միջազգային մրցոյթին յաղթեց Միացեալ Նահանգներու ներկայացուցիչ Ռ. Պոննի Կապրիէլը: Ան մանըքեն է, ոճաբան եւ կարի ուսուցչուհի:

Մրցոյթը տեղի ունեցաւ անցեալ շաբաթ օր, ամերիկեան Լուիզիան նահանգի Նիւ Օրլիընզի մէջ, աշխարհի չորս ծագերէն 84 թեկնածուներ մասնակցեցան մրցոյթին, որ 71-րդ էր իր տեսակին մէջ:

2012-էն ի վեր ոչ մէկ ամերիկուհի նուաճած էր այս տիտղոսը: 28 տարեկան Կապրիէլը այսպիսով դարձաւ 9-րդ ամերիկուհին, որ արժանացաւ «Միսս տիեզերք» տիտղոսին:

* * *

– Թայլանտի Գեղեկցուհիին Զգեստը Լուսարձակի Տակ

«Միսս տիեզերք» գեղեցկութեան միջազգային մրցոյթի մասնակից թայլանտցի Աննա Սուենկամ  Իամը հանդէս եկաւ իւրայատուկ երեկոյեան զգեստով մը` «Hidden Precious Dress», որ պատրաստուած էր կազաւորուած ըմպելիքներու հարիւրաւոր վերամշակուած ալիւմինիոմէ փականներէ եւ «Շուարովսքի» ադամանդներէ:

Հագուստը մեծ գնահատանքի եւ ծափահարութիւններու արժանացաւ, քանի որ ան խոր նշանակութիւն ունէր. գեղեցկուհին հաւատարիմ մնալով իր համեստ ծագման` յարգանքի տուրք մատուցած էր իր աղբահաւաք հօրը եւ փողոցները աւլող մօրը…

* * *

– «Միս Տիեզերք» Թագի Հեղինակ Մուաուատ Ոսկերչական Տունը

Բացի տիտղոսէն, եւ թանկարժէք նուէրներէն` նորընտիր «Միսս տիեզերք»-ը նաեւ պիտի կրէ թանկարժէք ու իր մէջ բազմաթիւ խորհուրդներ պարունակող գեղեցիկ թագ մը` «Force for good»-ը:

Թագը յղացումն է «Մուաուատ» ոսկերչական տան: Անիկա մինչ օրս պատրաստուած թագերէն ամէնէն սուղն է, կ՛արժէ շուրջ 6 միլիոն տոլար: Թագը բաղկացած է 108.44 քարաթ տանձաձեւ կապոյտ շափիւղաներէ, որոնք շրջապատուած են 48.12 քարաթ սպիտակ ադամանդներով:

Նշենք, որ «Մուաուատ»-ը լիբանանեան ծագումով ընտանեկան ազգային ընկերութիւն է, յայտնի է իր զարդերով, արուեստի իրերով եւ շքեղ ժամացոյցներով: Ընկերութիւնը կեդրոններ ունի` Տուպայի, Ժընեւի, Սինկափուրի, Թայլանտի, Մ. Նահանգներու եւ Մերձաւոր Արեւելքի մէջ:

* * *

– «Հայաստանը`  Յանուն Ապրելու Իրաւունքի»

«Միսս տիեզերք» մրցոյթի կիսաեզրափակիչ փուլին, 84 երկիրներու գեղեցկուհիներուն հետ բեմ բարձրացաւ նաեւ Հայաստանի ներկայացուցիչ Քրիսթինա Այանեանը:

Յատկանշական էր, որ գեղեցկուհին ազգային տարազներու ցուցադրութեան փուլին ներկայացաւ «Հայաստանը` յանուն ապրելու իրաւունքի» պաստառով մը: Քրիսթինային ազգային տարազը ներկայացնելու ատեն բեմավարը նշեց, որ հագուստը ստեղծուած է Հայոց ցեղասպանութեան թեմայով, եւ որ անիկա կը խորհրդանշէ հայ ժողովուրդի պայքարն ու դիմադրութիւնը, յոյսը` դէպի պայծառ ապագայ:

* * *

– Լիբանանի Ներկայացուցիչը Մայրիի Ծառի Խորհրդանիշով

Լիբանանի ներկայացուցիչ Եասմինա Զէյթուն ընտրեց Լիբանանի մայրիի ծառը խորհրդանշող զգեստ` իր երկրին աւանդական պատկերով հանդէս գալու համար: Բեմավարը ըսաւ, որ այդ տարազը կը մարմնաւորէ Լիբանանի ծառը, Լիբանան երկիրն ու անոր տոկունութիւնը:

Լիբանանցի աշխարհահռչակ ձեւագէտ Շարպէլ Զուքի ստորագրութիւնը կրող հագուստը շինուած էր մետաղէ, որ կը խորհրդանշէ գոյատեւման այնպիսի երկրի մը մէջ, որ ենթարկուեցաւ պատերազմներու ու պայթումի:

Մեր Առօրեան Դիւրացնող Հնարքներ

 Մանրալիքի Օգտագործման
Հետաքրքրական Տարբերակներ

Մանրալիքը ծանօթ է որպէս խոհանոցային հրաշալի սարք, ուր շատ արագ կարելի է տաքցնել որեւէ ուտելիք: Այնուամենայիւ, զայն կարելի է օգտագոծել այլ նպատակներով. եկէք եւ ծանօթանանք քանի մը հատին:

Ախտահանել խոհանոցի սպունգը

Շատեր կը մոռնան մաքրել կամ փոխել խոհանոցի սպունգը: Բայց երբ իմանան, թէ որքա՛ն մանրէներ կ՛աճին այդ փոքրիկ սպունգին վրայ:

Սպունգը պէտք է թրջել ջուրի մէջ, սպասել քանի մը վայրկեան, այնուհետեւ դնել մանրալիքին մէջ եւ զայն աշխատցնել 2 երկվայրկեան` միջին ջերմութեան վրայ: Կարելի է սպունգի քանի մը կաթիլ կիտրոնի հիւթ աւելցնել նախքան մանրալիք փոխադրելը:

Լոլիկները կեղուելու համար

Լոլիկները կեղուելու դիւրին եւ արագ միջոց է մանրալիքը: Եւ այսպէս, լոլիկներու յատակին փոքրիկ խաչաձեւ բացուածք մը ձեւաւորել, ապա մանրալիք փոխադրել եւ 30 երկվայրկեան եփել` միջին ջերմաստիճանով, այնուհետեւ սպասել 2-3 վայրկեան, նախքան կեղուելը: Եփի տեւողութիւնը կախեալ է լոլիկներու չափէն եւ քանակէն:

Սխտորը կեղուելու համար

Մէկ գլուխ սխտոր դնել մանրալիքի մէջ եւ տաքցնել միջին ջերմաստիճանով` 15 երկվայրկեան: Կարճ ժամանակի ընթացքին կեղեւը կը թուլնայ եւ դիւրաւ կը բաժնուի միջուկէն:

Խոտեր չորցնելու համար

Անանուխ, ռեհան, եւ այլ խոտաբոյսեր արագ չորցնելու եւ անոնց գոյնը պահպանելու համար լուացուած ու ցամքեցուած խոտաբոյսը տարածել խոհանոցային թուղթէ անձեռոցիկի վրայ եւ տաքցնել 30 երկվայրկեան: Այնուհետեւ հանել, ձեռքերով փշրել ու մաղէ անցընել:

Կիտրոնը աւելի հիւթեղ դարձնելու համար

Շատեր չեն գիտեր, որ կիտրոնին համը աւելի եւս շեշտելու եւ զայն աւելի հիւթեղ դարձնելու համար կարելի է զայն 1-2 երկվայրկեան մանրալիքի մէջ տաքցնել եւ դուրս հանելէ ետք ափին միջոցով թեթեւակի ճնշելով սեղանին վրայ գլորել եւ յետոյ միայն օգտագործել: Զգո՛ւշ, եթէ կիտրոնը 1-2 երկվայրկեանէն աւելի պահուի մանրալիքի մէջ, կրնայ պայթիլ:

Մանրալիքը կարելի է օգտագործել նաեւ`

ա.- Դրոշմաթուղթը պահարանէն անվնաս հանելու համար,
բ.- Խոնաւցած չիփսերը խրթխրթան դարձնելու համար,
գ.- Լուբիան կամ ոսպը արագ թրջելու եւ փափկացնելու համար,
դ.- Քարացած շէկ շաքարը փափկացնելու համար:

Խոհագիր

 Նուռի Անուշ

Բաղադրիչներ

1 1/2 գաւաթ թարմ նուռի հիւթ
1 գաւաթ շաքար
կէս կիտրոնի հիւթ
1 գաւաթ նուռի հատիկներ

Պատրաստութիւն

Կաթսայի մը մէջ լեցնել նուռի հիւթը, շաքարն ու կիտրոնի հիւթը եւ միջին բարձրութեամբ կրակի վրայ յաճախակի խառնեցէք, մինչեւ որ շաքարը լուծուի:

Խառնուրդ երբ եռալու սկսի, եւ երեսը պղպջակներ յայտնուին, շարունակել եփել` մերթ ընդ մերթ խառնելով: Քառորդ ժամ ետք աւելցնել նուռէ հատիկները, դարձեալ եռման աստիճանի բերել եւ եփել եւս 5 վայրկեան: Երբ խառնուրդը արդէն թանձրացած է, կաթսան կրակին վրայէն հանել:

Նուռի անուշը լեցնել ապակեայ, կափարիչով օժտուած մաքուր շիշի մը մէջ, սպասել, որ պաղի, ապա սառնարան փոխադրել, ուր առնուազն 3 ամիս կարելի է պահել:

Նուռ Ուտելու 10 Համոզիչ
Պատճառներ

Նուռը երկրագունդի ամէնէն առողջապահական պտուղներէն մէկը կը համարուի: 100-է աւելի հետազօտութիւններ ցոյց տուած են, որ նուռի ամէնօրեայ օգտագործումը կը կանխէ կամ կը բուժէ բազմաթիւ հիւանդութիւններ: Այսպէս`

1.- Նուռը կը նուազեցնէ արեան բարձր ճնշումը:
2.- Նուռը կը նուազեցնէ գէշ քոլեսթերոլի մակարդակը:
3.- Նուռը կը նուազեցնէ քաթարաքթի զարգացումը:
4.- Նուռը կը կարգաւորէ շաքարախտը:
5.- Նուռը կ՛ամրացնէ ոսկորներն ու մկանները:
6.- Նուռը ունի հակաբորբոքային եւ հակաժահրային յատկութիւններ, որոնք օգտակար են լինտերու եւ բերնի խոռոչի վարակներուն դէմ:
7.- Նուռը կը պայքարի որոշ տեսակի քաղցկեղներու դէմ, յատկապէս` փրոսթաթի, ստինքի, համրաղիի եւ այլն…
8.- Նուռը կրնայ բուժում բերել յօդացաւերու պարագային:
9.- Նուռը կրնայ բարելաւել յիշողութիւնը:
10.- Նուռը կ՛ապահովէ աղիքներուն առողջութիւնը:

*
*   *

Շաբթուան Մտածումը

– Նուռը…

Եթէ մի անգամ տանը մենակ լինէք, բացէք նուռը եւ նայէք. ինչ գեղեցկութիւն, ինչ կանոնաւորութիւն:

Այ եթէ մարդն էլ, ընտանիքն էլ, ազգն էլ, կուսակցութիւնն էլ նռան նման լինէին:

Նուռը հիւթ է, գոյն է, արիւն է:

ՍԵՐԿԷՅ ՓԱՐԱՃԱՆՈՎ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ  

Քիմ Քարտաշեանի խորհրդանշական զարդերու ու յիշարժան իրերու հաւաքածոն համալրուել է իշխանուհի Տայանայի մեղեսկեայ վզնոցով ու մեծ խաչով:

Հազուագիւտ այս զարդը Քիմ Քարտաշեանը ձեռք բերեր է 197 հազար տոլարով: Վզնոցին համար 4 գնորդ պայքարեր են, Քարտաշեանի ներկայացուցիչը նախնական գինէն կրկնակի անգամ աւելի վճարեր ու զայն գներ է:

«Ուրախ ենք, որ զարդը նոր կեանք պիտի ստանայ եւս մէկ յայտնի անձնաւորութեան հետ», ըսեր է «Սոթպիզ» աճուրդի զարդերու բաժնի պատասխանատու Քրիսթիան Սփոֆորթը:

Նշենք, որ Տայանայի կախազարդը պատրաստուած է 1920-ին, պալատական ոսկերիչ Կարարտի կողմէ. նոյն այս ոսկերչական տունն էր, որ ստեղծեր էր իշխանուհիին նշանադրութեան մատանին:

Այս առիթով նշենք, որ վաղը` յունուար 27-ին իշխանուհիին «Սոթպիզ» Նիւ Եորքի աճուրդի տունը աճուրդի պիտի դնէ իշխանուհի Տայանայի երեկոյեան մէկ զգեստը, որ փորձագէտներու գնահատանքով 80-120 հազար տոլար կ՛արժէ:

Մութ մանիշակագոյն թաւշեայ հագուստը ստեղծուած է ոճաբան Վիքթոր Էտըլշթէյնի կողմէ, 1989-ին: Տայանան զայն կրած է 1991-ին, պաշտօնական լուսանկարի մը առիթով:

Խնդուքը Ձեր Հոգիին Հայելին Է

Հոգեբաններու կարծիքով, ձեր խնդուքը ձեր հոգիին հայելին է. կ՛ուզէ՞ք ճանչնալ ձերը… եւ այսպէս`

– Եթէ խնդալու ժամանակ ձեր բերանը կը ծածկէք, մասամբ անինքնավստահ անձ էք, չէք սիրեր զատորոշուիլ  կամ ուշադրութեան առարկայ դառնալ: Ջանացէք աշխատիլ ձեր ինքնագնահատականին վրայ:

– Եթէ խնդալու ժամանակ ձեր գլուխը դէպի ետ կը տանիք, դուք բարեսիրտ անձ էք, յաճախ որոշումներ կը կայացնէք սրտով եւ ոչ թէ գլխով: Ասիկա երբեմն վատ անդրադարձ կ՛ունենայ ձեր վրայ, ջանացէք աւելի կշռադատուած որոշումներ կայացնել:

– Եթէ խնդալու ժամանակ կը կնճռոտէք ձեր քիթը, դուք շատ փոփոխական անձնաւորութիւն էք, ձեր տրամադրութիւնն ու կարծիքը յաճախ կը փոխուին: Դուք նոյնքան յուզական ու քմահաճ էք, որքան` երեխան: Յաճախ շրջապատին համար շատ դժուար է ձեզի հետ ընդհանուր լեզու գտնելը:

– Եթէ դուք բերանը լայն բացած, բարձրաձայն կը խնդաք, շատ ինքնաբուխ եւ անկաշկանդ անձ էք, բարդոյթներէ չէք տառապիր եւ ձեր խնդուքը վարակիչ կը դարձնէք` ստեղծելով զուարթ մթնոլորտ:

Ինչպիսին ալ ըլլայ ձեր խնդուքը, իմացէք, որ «Ծիծաղը մոգութիւն է, որ կը փարատէ ամպերը եւ արեւ կը ծագեցնէ ձեր հոգիին մէջ»:

Մեր Հայկական Ծէսերը

 Ատամնահատիկ`
Պտղաբերութեան Խորհրդանիշ

Ինչպէս բոլորիս ծանօթ է, ատամնահատիկը հայկական ծէս է, որ կը կատարուի մանուկին առաջին ակռան յայտնուելէն ետք: Ըստ ծէսին, երեխան կը նստեցնեն սեղանին վրայ, գլուխը կը ծածկեն կտրով մը եւ կտորին վրայ կը թափեն խաշած ցորենի, լուբիայի եւ սիսեռի հատիկներ:

Մեզմէ քիչեր գիտեն սակայն, որ անցեալին մանուկին առջեւ կը դնէին 3 իրեր` սանտր, հայելի եւ դանակ: Սանտրը` մանկական հաւասար ատամներ ունենալու, հայելին առատութեան եւ պտղաբերութեան նշան էր, իսկ դանակը` ուժի: Մեր օրերուն երեխային դիմաց կը դրուին տարբեր առարկաներ. որ առարկային մանուկը առաջինը ձեռք տայ, կը խորհրդանշէ անոր ապագայ մասնագիտութիւնը: Այս արարողութիւնը կը կատարուի երգով ու պարով:

Ատամ, ատամ, իմ կաթնատամ,
Դու շուտ արի՜, գալդ բարի՜,
Իմ լաւ ատամ.
Ես քեզ կը տամ չամչով փլա՜ւ,
Հնդու խուրմա, տանձ ու խնձոր
Միշտ ամէն օ՜ր փստա՜, բադա՜մ,
Էլ ո՛ր մէկի անունը տամ,
Իմ լաւ ատամ:

Հայկական տարբեր շրջաններու մէջ ծէսը տարբեր անուններով կը կոչուէր. Շիրակի եւ Ջաւախքի մէջ կը կոչուէր ակռահատիկ, Մուշի մէջ` ակվասորիկ, Սիւնիքի մէջ` ատամսուրիկ, Սիսիան` կեղքահատիկ, Վայոց Ձոր` կեռահատիկ, Արարատեան դաշտ` հատիկ կամ ատամ սուր, եւ վերջապէս Արցախի մէջ` կճեխաշ:

Ազգագրագէտ Սամուէլ Մկրտչեանի կարծիքով, ատամնահատիկը պտղաբերութեան խորհրդանիշ է, ծէսին ծագումնաբանութիւնը ցարդ պարզուած չէ: Հայաստանի կարգ մը շրջաններու մէջ ծէսը կը կատարուի երգերով, որոնք կը նկարագրեն երեխային ապագայ ճակատագիրը:

Գիտէ՞ք, Թէ…

– Եթէ ձեր մորթը չոր է, ձեր կերակրացանկին պէտք է աւելցնէք` ընկոյզ, իւղոտ ձուկ, բուսական ձէթ… Ձեր մարմնին շատ հաւանաբար կը պակսի Էօ. կենսանիւթը:

* * *

– Եթէ ձեր մազերուն ծայրամասերը եւ ձեր եղունգները կը կոտրտին, շատ հաւանաբար Պէ. խումբի կենսանիւթերու պակաս ունիք: Ձեր կերակրացանկին աւելցուցէք` ընդեղէն, հաւկիթ, կարմիր միս, շոմին, ձաւարեղէն եւ այլն…

* * *

– Եթէ ձեր լինտերը կ՛արիւնին, ասիկա կը վկայէ Սէ. կենսանիւթի պակաս: Առատ պտուղ (նարինջ, մանտարին, կրիֆոն, քիվի…) եւ բանջարեղէն կերէք: Անշուշտ ատամնաբուժին այցելութիւնը պարտադիր է:

* * *

– Եթէ գիշերային ցնցումներ եւ մկանային պրկումներ կ՛ունենաք, շատ հաւանաբար մակնեզիոմի պակաս ունիք: Փորձեցէք աւելի յաճախ ծիրանաչիր, սեւ տուրմ, ընկուզեղէն, շոմին, պանան ուտել:

* * *

– Բոլոր ուտելիքները նոյն արագութեամբ չեն մարսուիր եւ, այսպէս, հաւկիթը 45 վայրկեան կ՛ուզէ մարսուելու համար, ձուկը` 1 ժամ, ջուրը` 1 վայրկեան, պանիրը` 4-5 ժամ, բանջարեղէնները` 50 վայրկեան, պիստակեղէնը` 2-3 ժամ:

* * *

– Ստեպղինը ունի բազմաթիւ բուժիչ յատկութիւններ. ան կը պահպանէ աչքերուն առողջութիւնն ու տեսողութիւնը, կը պայքարի որոշ տեսակի քաղցկեղներու դէմ, կը զօրացնէ մարմնին դիմադրողականութիւնը, կը նուազեցնէ գէշ քոլեսթերոլի տոկոսը եւ կը պաշտպանէ սրտանօթային հիւանդութիւններէ: Պատկերասփիւռին դիմաց նստած ժամանակ չիփսն ու պիստակեղէնը պէտք է փոխարինել ստեպղինի ձողիկներով եւ աղցանները ճոխացնել քերոցէ անցած եւ կամ կտրատուած ստեպղինի շերտերով:

* * *

– Ճերմակ եւ կարմիր հաւկիթներուն սննդական արժէքը նոյնը չէ եւ, այսպէս, երկու տեսակներն ալ նոյնքան իւղ եւ սպիտակուց կը պարունակեն, սակայն ճերմակը` նուազ քոլեսթերոլ, աւելի օմեկա 3, աւելի պեթաքարոթէն, աւելի Ա. կենսանիւթ եւ աւելի Էօ. կենսանիւթ կը պարունակէ, քան` կարմիրը:

* * *

– Օրական 3 արմաւ ուտելը կը պաշտպանէ ոսկորները, կը կանխէ` արեան տկարութիւնը, ակռաներու փտածութիւնը, մորթի չորացումը, աչքի չորացումը, ստամոքսի թթուածութիւնը եւ փորկապութիւնը:

Խոհագիր

Շոմինով Ֆեթուչինի

Բաղադրիչներ

– 500 կ ֆեթուչինի դդմաճ
– 1 գաւաթ բանջարեղէնի արգանակ
– 10-12 հատ չոր լոլիկ
– 1 ապուրի դգալ ձիթապտուղի ձէթ
– 1 պճեղ ճզմուած սխտոր
– 500 կ շոմին
– 1 պզտիկ կծու կարմիր պղպեղ` շատ մանր մանրուած
– Քառորդ գաւաթ տաշուած պանիր

Պատրաստութիւն

Փոքրիկ կաթսայի մը մէջ լեցնել բանջարեղէնի արգանակը, աւելցնել չոր լոլիկը եւ թեթեւ կրակի վրայ եփել 15 վայրկեան:

Մեծ կաթսայի մը մէջ ջուր լեցնել, քիչ մը աղ աւելցնել եւ ֆեթուչինի դդմաճը խաշել, մինչեւ եփի:

Տապակի մը մէջ ձէթը տաքցնել, աւելցնել սխտորը, կարմիր պղպեղը եւ միջակ կրակի վրայ եփել 2 վայրկեան, յետոյ աւելցնել լոլիկները, շոմինը եւ մերթընդմերթ խառնելով` եփել, մինչեւ որ շոմինը թմրի, եփել եւս 2 վայրկեան:

Ներկայանալի փոս ամանի մը մէջ լեցնել բոլոր բաղադրիչները, զգուշութեամբ խառնել, երեսը տաշուած պանիր ցանել եւ մատուցել:

*
*   *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Ազնի՛ւ եղիր ամէն ինչում – ո՞վ է կեանքում սովից մեռել:
Ճշդի համար աքսոր չկայ – ստի հանդէպ ինչու լռել:
Իսկ մեր շուրջը դեռ կան մարդիկ, որ երբ պէտք է, մէջք են ծռում,
Երբ որ պէտք է, հռհռում են, պէ՞տք է` ժպտո՛ւմ, պէ՞տք է` լռո՛ւմ,
Պէ՞տք է` իրենց մատն են տնկում… Դու մի՛ եղիր կեանքում տհաս`
Դու հասկացի՛ր հէնց այս գլխից, մի՛ մոռացիր երբեք, տղա՛ս.
Ազնուութիւնն այն է միայն, որ չի փոխուում` ոնց էլ շուռ տաս,-
Նա մի ճերմակ երես ունի, ոչ թէ եօթ-ութ գունեղ աստառ…

ՊԱՐՈՅՐ ՍԵՒԱԿ

(Հատուած` «Որդուս» բանաստեղծութենէն)

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Յառաջիկայ շաբաթ օր  Սուրբ Սարգիսի տօնն է, այս տօնով կը սկսի բարեկենդանը, որուն անմիջապէս յաջորդող 49-օրեայ Մեծ պահքը կ՛աւարտի Զատիկով:

Ս. Սարգիս Զօրավարին տօնը Հայաստանի մէջ կը նշուի ոչ միայն եկեղեցական ծէսով, աղօթքով, այլեւ` ժողովրդական սովորութիւններով, որոնք նուիրական աւանդութիւն դարձած են:

Ս. Սարգիսը հայ ժողովուրդի ամէնէն սիրելի սուրբերէն է: Ան երիտասարդներու բարեխօսն է, իր միջնորդութեամբ հրաշքներ տեղի կ՛ունենան: Այդ օրը երիտասարդները կ՛աղօթեն սուրբին, որպէսզի իրենց աղօթքները հասցնէ Աստուծոյ:

Գիտէի՞ք, թէ…

– Ամբողջ պատմական Հայաստանի տարածքին Ս. Սարգիսի անունով շատ սրբավայրեր կան, եկեղեցիներ, մատուռներ, նոյնիսկ` լեռ:

– Ժողովրդական սովորութիւն է Ս. Սարգիսի տօնին ալիւրով լեցուն ափսէ դնել տան տանիքը կամ պատշգամը եւ սպասել, Ս. Սարգիս Զօրավարի ձիուն պայտի հետքին: Ըստ աւանդութեան, Ս. Սարգիսը պէտք է հրեշտակներու ուղեկցութեամբ անցնի, եւ որու որ ափսէին մէջ դրուած ալիւրին վրայ ձգէ իր սպիտակ ձիուն պայտին հետքը, այդ տարի կ՛իրականանան երիտասարդին երազները:

– Տօնի նախօրէին ծոմ պահած երիտասարդները աղի կրկնեփ կ՛ուտէին, որպէսզի տեսնեն, թէ երազին մէջ իրենց ո՛վ ջուր պիտի տայ: Շաբաթ առտու աղի կրկնեփ կերած աղջիկներն ու մանչերը կը պատմէին իրենց երազները, թէ ո՛վ իրենց ջուր տուաւ, ինչպիսի գաւաթով եւ այլն… Ոսկեայ գաւաթը հարուստ ամուսին կը նշանակէր, փայտեայ գաւաթը` աղքատ: Լեցուն գաւաթը երկար ամուսնական կեանք կը նախագուշակէր, կիսով լեցունը` կարճ ամուսնական կեանք:

Աւանդութեան համաձայն, այս կրկնեփը պէտք է պատրաստէր հաւաքուած կիներէն ամէնէն երջանիկը, ան որ մեծ սէր ապրած եւ երեխաներ ունեցած էր:

– Ազգագրագէտ Լուսիկ Ագուլեցիի խօսքերով, Ս. Սարգիսի տօնը ունի իր ծիսական ծառը, որ պատրաստուած կ՛ըլլայ փուշերէ, նուռէ, հացահատիկներէ (աղանձ, խաշիլ, փոխինձ): Ազգագրագէտին համաձայն, ոչ միայն եկեղեցին, այլ նաեւ տունը ունի տիեզերական խորհուրդ, եւ բոլոր հայ ընտանիքները պէտք է պատրաստեն ծիսական այս ծառը: Փուշի ընտրութեան կապակցութեամբ, Ագուլեցիի բացատրութեամբ, «սէրը փշոտ է, սիրոյ համար պէտք է պայքարիլ, ի հարկին` զոհողութիւններու երթալ, եւ քանի որ մարդը բանական էակ է, ան կրնայ ճիշդ ընտրութիւն կատարել»:

– Ս. Սարգիսի կրկնեփներու բաղադրատոմսը շատ պարզ է: Երեք բաղադրիչներ` ալիւրը, ջուրը եւ աղը (բաւական մեծ քանակութեամբ) շաղել, սրտաձեւ կամ կլոր ձեւաւորել ու փուռին մէջ եփել:

– Անցեալին ընդունուած սովորութիւն էր Ս. Սարգիսի օրը «օձի թթու» կոչուած ապուր պատրաստել: Այս ապուրը կը պատրաստուէր ցորենով կամ ոսպով, կաղամբի թթուաշով ու անոր ջուրով եւ ձէթի մէջ տապկուած կարմիր պղպեղով:

Հոգեբանին Կարծիքով

 Հօր Հետ Շփման Պակասը Կրնայ
Հոգեբանական Լուրջ Հարցեր Ստեղծել

Ծնող-երեխայ յարաբերութիւնը շատ կարեւոր է, քանի որ անկէ կախուած է երեխային ճիշդ զարգացումը:

Հոգեբանին կարծիքով, առհասարակ երեխայի դաստիարակութեան համար թէ՛ հօր եւ թէ՛ մօր դերը շատ կարեւոր է: Այն երեխաները, որոնք իրենց հայրերուն հետ յարաբերութեան պակաս ունին, հետագային հոգեբանական լուրջ հարցերու կը բախին:

Նախ` երեխաները կը կարօտնան իրենց հայրիկները, բացի այդ` հօր մնայուն բացակայութիւնը պատճառ կը դառնայ, որ երեխան շատ աւելի հաղորդակցի եւ կապուի մօրը, իսկ ապագային հասարակութեան մէջ յարաբերութեան լուրջ դժուարութիւններ ունենայ:

Հոգեբանին կարծիքով, այն երեխաները, որոնք երբեք կամ շատ քիչ կը յարաբերին իրենց հայրերուն հետ, աւելի կամակոր, աւելի անինքնավստահ, թուլակամ եւ յարձակողական կ՛ըլլան:

Երեխան, հօր բացակայութեան պարագային, ինքզինք պաշտպանուած չի զգար, այդ պատճառով ալ այն ընտանիքները ուր (տարբեր պատճառներով) հայր չկայ, պէտք է փորձել փոխարինող կերպար գտնել, օրինակ` հօրեղբայր, մօրեղբայր, մեծ հայրիկ…

Երեխային համար մայրը դուռն է դէպի յուզական դաշտ, իսկ հայրը` աշխարհ:

Հոգեբանը նաեւ կը նշէ, որ հօր հետ քիչ հաղորդակցող երեխային մօտ հնարաւոր է նաեւ վախ յառաջանալ անոր նկատմամբ: Եթէ հայրը միշտ յոգնած, խոժոռ դէմքով, անտրամադիր տուն կը մտնէ, կ՛ընթրէ ու սենեակ կ՛ուղղուի քնանալու` առանց երեխային հետ երկու բառ փոխանակելու կամ ժամանակ անցընելու, երեխան կը սկսի վախնալ հօրմէ, կը պնդէ հոգեբանը:

Նման խնդիրներէ խուսափելու համար հոգեբանը խորհուրդ կու տայ օրուան ընթացքին, թէկուզ` քառորդ ժամ, երեխային հետ ժամանակ անցընել, խօսիլ, խաղալ եւ կամ գիրք կարդալ:

Հաղորդակցման տեւողութիւնը էական չէ, կարեւոր է, որ անիկա որակեալ եւ շինիչ ըլլայ:

Յիշենք, որ երեխային կեանքին մէջ, յատկապէս` դեռահասութեան շրջանին, շատ կարեւոր է, որ հայրը ըլլայ ուղղորդող կերպար:

Կը գար բոլոր Շիրակի բոստանների բոյրերով
Կը շողշողար բահն ուսին` մեր տան ոսկէ յոյսի պէս,
Եւ ինձ կ՛առնէր ուսերին, ու խրճիթում զնգալով
Իմ թոթովանքն էր թռչում` հայրիկ, բոստան կը տանե՞ս…

Յ. ՇԻՐԱԶ

Այլազան

 Սերտ Կապ` Առողջ Սնունդի Ընտրութեան
Եւ Երաժշտութեան Միջեւ

Խումբ մը հետազօտողներ պարզած են, որ սերտ կապ կայ առողջ սննդամթերքի ընտրութեան ընթացքին լսուող երաժշտութեան հետ:

Ֆլորիտայի համալսարանի հետազօտողները յանգած են այն եզրակացութեան, որ հանրախանութներուն եւ ճաշարաններուն մէջ հնչող ցած կամ մեղմ երաժշտութիւնը մեծապէս կ՛օգնէ առողջ սնունդի սպառումին, քանի որ անիկա մարդոց մօտ հանգիստ վիճակ կը ստեղծէ:

«Տէյլի Մէյլ» բրիտանական թերթին մէջ լոյս տեսած հետազօտութիւնը պարզած է, որ հանրախանութներուն մէջ որքան երաժշտութիւնը բարձր հնչէ, այնքան կ՛աւելնայ ճարպային եւ անառողջ մթերքներու գնումը: Այս երեւոյթը կը բացատրուի անով, որ բարձր եւ կշռոյթով երաժշտութիւնը կը բարձրացնէ յուզումի եւ ընկճախտի մակարդակը:

Օքսֆորտի փորձառական հոգեբանութեան փրոֆեսէօր Չարլզ Սփենսը խորհուրդ կու տայ նուազեցնել բարձրախօսներու կամ ականջակալներու ձայնը, եթէ կը փափաքին առողջապահական ուտելիքներ գնել եւ փորձութիւններու չմատնուիլ:

Փարիզի Նորաձեւութեան Շաբաթը

Անցեալ յունուարին (23-26) կայացաւ Փարիզի նորաձեւութեան շաբաթը` Semaine la mode de Paris, որուն ընթացքին յայտնի ձեւագէտներ ու ոճաբաններ ներկայացուցին գարուն-ամառ նորաձեւութեան իրենց շքեղ հաւաքածոները:

Փառատօնին մասնակցող նորաձեւութեան տուներու շարքին էր նաեւ նետրլենտական Վիքթոր էնտ Ռոլֆը, որ հիմնադրուած է 1993¬էն, Վիքթոր Հորսթինկի եւ Ռոլֆ Սնոըրենի կողմէ:

Զոյգ ոճաբանները նորաձեւութեան աշխարհէն ներս յայտնի են իրենց «յառաջապահական» ոճով: Փարիզի նորաձեւութեան շաբթուան ընթացքին անոնց յղացումները անգամ մը եւս լուսարձակի տակ առնուեցան ու զարմացուցին բոլորը:

Ստորեւ հաւաքածոյէն քանի մը խօսուն նկար` առանց մեկնաբանութեան…

Խոհագիր

 Պանանով Եւ Նիւթելլայով
Քրեփ

Բաղադրիչներ

– 1 գաւաթ ալիւր
– 2 հաւկիթ
– 3/4 գաւաթ կաթ
– 1/2 գաւաթ ջուր
– 2 ապուրի դգալ հալած կարագ
– 2 1/2 ապուրի դգալ շաքար
– 1 թէյի դգալ վանիլլա
– Նիւթելլա եւ պանան` միջուկին համար

Պատրաստութիւն

Խորունկ ամանի մը մէջ լեցնել ալիւրը, աւելցնել հաւկիթը, կաթը, ջուրը եւ լաւ խառնել:

Միատարր խառնուրդ մը ստանալէ ետք աւելցնել հալած կարագը, շաքարն ու վանիլլան եւ դարձեալ խառնել:

Ոչ կպչուն տապակի մը յատակը շատ թեթեւ ծեփել կարագով եւ միջին կրակի վրայ, հազիւ տապակին յատակը ծածկող քանակութեամբ թանձրուկէն լեցնել եւ 2 երեսով եփել, մինչեւ որ շէկ գոյն ստանայ:

Բոլոր քրեփները պատրաստելէ ետք իւրաքանչիւրին երեսը նիւթելլայով ծեփել, պանանի շերտեր աւելցնել եւ եռանկիւնաձեւ ծալել կամ գլանաձեւ ոլորել ներկայանալի ամանի մը մէջ մատուցել:

Գիտէ՞ք, Թէ…

Այսօր` 2 փետրուարը «Քրեփի օր» է. զայն կը նշեն ամէն տարի, փետրուար 2-ին:

Ֆրանսայի մէջ «Քրեփի օր»-ը կապուած է լոյսի կամ մոմերու օրուան` Chandeleur-ի հետ: Այդ օրը ամբողջ Ֆրանսայի մէջ տանտիկինները քրեփ կը պատրաստեն այն հաստատ համոզումով, որ անիկա բարգաւաճութեան խորհրդանիշ է:

Նշենք, որ քրեփ բառը յառաջացած է լատիներէն քրիսփիւս բառէն, որ կը նշանակէ կնճռոտ եւ գանգուր:

*
*   *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Հայրենիքը…

Հայրենիքը մեր մէկն է, մէկն է` ինչպէս նաեւ մայրը: Մօրը մարդիկ չեն սիրում նրա համար, որ նա գեղեցիկ է, հարուստ, որ նա լաւ շորեր ունի, սիրում են, որովհետեւ նա մայր է: Մենք պէտք է կրկնակի սիրենք մեր մօրը` Հայաստանը, որովհետեւ նա ե՛ւ մեր մայրն է, ե՛ւ գեղեցիկ է, ե՛ւ հզօր, ե՛ւ լաւ շորեր ունի, ե՛ւ պայծառ հեռանկարներ:

Ես ձեզ չեմ ասում` վերադարձէք, ով գնացել է, չեմ ասում նաեւ` մի գնացէք, ով դիմել է, ես ասում եմ ` մտածէք ձեր զաւակների մասին, որոնք օտարութեան մէջ, մի օր ձեր երեսին կը շպրտեն միամիտ ու ողբերգական մի հարց, որտե՛ղ է մեր տունը: Օտարութեան մէջ ապրող մարդու համար հայրենիքի սէրը թաքնուած հիւանդութեան է նման: Նա նման է գուցէ յօդացաւի, որ արեւոտ օրերին իրեն զգացնել չի տալիս, բայց բաւական է անձրեւի` կը նուայ:

Հայրենիքը ցաւող ատամ չէ, որ հանես կամ փոխարինես ոսկէ ատամով: Եթէ մարդը գոնէ իր ներսում շարունակում է մարդ մնալ, հայրենիքը շարունակում է ապրել նրա մէջ` իբրեւ սրտի մի անկիւնում քաշուած սրբութիւն, իբրեւ գաղտնի տենդ, որ մի օր իրեն նորից զգացնել կը տայ…

Մարդուն ապրելու համար տուն է հարկաւոր եւ հայի համար այդ տունը միայն մի հասցէ ունի` հայրենիք:

ՎԱՐԴԳԷՍ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

70 Տարի Առաջ Այս Օրը

Այսօր` (9 փետրուար 1953) հայոց ազգային- ազատագրական շարժման եւ, ընդհանրապէս, հայոց պատմութեան եզակի դէմքերէն Սօսէ Մայրիկի մահուան 70-րդ տարելիցն է:

Սերոբ Աղբիւրի կինը եւ զէնքի անբաժան ընկերը խոր ծերութեան մէջ աչքերը փակեց Աղեքսանդրիոյ մէջ: Իր մահէն 45 տարի ետք, 1998-ին, Հայաստանի Հանրապետութեան 80-ամեակին առիթով յեղափոխական հայուհիին աճիւնները տեղափոխուեցան Հայաստան ու իրենց վերջնական հանգիստը գտան Եռաբլուրի մէջ:

Սօսէի տիպարը եւ անոր աւանդը կը շարունակեն ներշնչման աղբիւր մնալ հայոց սերունդներուն համար:

«Հաւատքն իր հոգում` զարկեց, զարկըւաւ հերոս հայուհին,
Մեր հայրենիքի սուրբ ազատութեան արիւնոտ ճամբին,
Կռուելով անցաւ չքնաղ ու սիրուն Սօսէ ֆետային…»

Ա. ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ

Աջակցութիւն Լսողական Հարցեր
Ունեցող Երեխաներուն

Հայաստանի պետական սիմֆոնիք նուագախումբը յաճախ հանդէս եկած է տարբեր բարեգործական ծրագիրներով` աջակցութիւն ցուցաբերելով հանրութեան տարբեր խումբերուն եւ հասարակական նախաձեռնութիւններուն:

Իր 17-ամեակին նուիրուած համերգէն նուագախումբը յայտարարեց նոր նախաձեռնութեան մասին. աջակցիլ լսողական հարցեր ունեցող երեխաներուն` բացայայտելու կամ վերագտնելու հնչիւններու կախարդական աշխարհը: Նուագախումբը տոմսերու վաճառքի հասոյթէն պարբերաբար յատկացումներ պիտի կատարէ երեխաներու համար լսողական սարքերու ձեռքբերման կամ բուժման նպատակով:

Երաժիշտներուն համար անփոխարինելի է աշխարհի լսողական ընկալումը, անոնք կոչուած են հնչիւններու միջոցով յուզել ամոքել, գեղեցիկ ապրումներ հաղորդել մարդոց, եւ նուագախումբը պիտի ընէ հնարաւորը` օգնելով երեխաներուն լսել, ընկալել ու գնահատել գեղեցիկը:

Այս նպատակին հասնելու համար Հայաստանի պետական սիմֆոնիք նուագախումբը նաեւ հանրութեան աջակցութեան կարիքը ունի: Ան կոչ ուղղած է յաճախել համերգներու` այդպիսով միանալով երեխաներու կեանքը վերափոխելու ջանքերուն:

Խոհանոցային 5 Սխալներ, Որոնք Կրնան
Ճակատագրական Ըլլալ Առողջութեան Համար

Ըստ CDC-ի (Հիւանդութիւններու վերահսկման եւ կանխարգիլման կեդրոններ) գնահատականներուն, ամէն տարի 48 միլիոն մարդ կը վարակուի սննդային հիւանդութիւններով: Սննդային հիւանդութիւններ յառաջացնող մանրէները տեսանելի չեն մարդու աչքէն, հետեւաբար մարդիկ նուազ լրջութեամբ կը վերաբերին անոնց նկատմամբ:

Թէեւ յղի կիները, տարեցներն ու երեխաները աւելի թոյլ դիմադրականութիւն ունեցող մարդիկ են եւ աւելի հակուած` սննդային թունաւորման, այսուհանդերձ, բոլորը ենթակայ են այս վտանգին:

Բացի մանրէներէն` խոհանոցը առկայ բորբոսն ու քիմիական ազդեցութիւնը կրնան հիւանդութիւններ յառաջացնել: Ստորեւ կ՛անդրադառնանք խոհանոցային որոշ սովորական սխալներու, որոնք կրնան հիւանդացնել ձեր ընտանիքը:

1) Խոհանոցի Սպունգը

Ձեր խոհանոցի սպունգը մանրէներու աճի կատարեալ միջավայր է: Հետազօտութիւնները ցոյց տուած են, որ խոհանոցի սպունգին վրայ կ՛ապրին 19,6 միլիառ մանրէ: Անիկա տաք է ու խոնաւ, բացի այս` ան պատրաստուած է ծակոտկէն նիւթերէ, եւ կան բազմաթիւ թաքնուած տարածքներ, ուր մանրէները կրնան աճիլ: Խոհանոցի սպունգը խոզանակով փոխարինելը աւելի լաւ տարբերակ է: Զայն մանրալիքի միջոցով հականեխելը արդիւնաւէտ չէ: Լաւագոյն ձեւը շաբաթական դրութեամբ զայն նորով մը փոխարինելն է:

2) Կտորէ Սրբիչները

Կտորէ սրբիչները օրակա՛ն փոխեցէք: Խոհանոցի կտորէ սրբիչները եւս մանրէներու բոյն են: Վայրկեան մը մտածեցէք, թէ օրական քան՛ անգամ եւ քանի՛ հոգի կ՛օգտագործեն զանոնք: Ինչպէս սպունգները, կտորը եւս կատարեալ նիւթ է մանրէները կլանելու եւ իր մէջ պահելու: Հետազօտութիւնները ցոյց տուած են, որ կտորէ սրբիչները կրնան թակարդել սալմոնելայի մանրէները եւ ձգել, որ անոնք աճին ամբողջ գիշերը:

Թուղթէ սրբիչներ օգտագործելը տարբերակ մըն է. ապա թէ ոչ օրական փոխեցէք խոհանոցային կտորէ սրբիչները:

3) Ձեռք Լուալու Սովորութիւնը

Երբ դուք խոհանոց կը մտնէք կերակուր պատրաստելու, պէտք է լուաք ձեր ձեռքերը նախքան սկսիլը, ընթացքին եւ աւարտելէ ետք:

Կերակուր պատրաստելու ընթացքին յաճախ լուացէք ձեր ձեռքերը, մանաւանդ երբ հում միս կը կտրատէք, յետոյ կ՛անցնիք բանջարեղէններուն եւ այլն…

Ձեռքերը պէտք է լուալ տաք ջուրով եւ օճառով, առնուազն 20 երկվայրկեան: Բծախնդրօրէն լուացէք մատներուն միջեւ եւ եղունգները:

4) Բազմակի Օգտագործման Իրերը

Կան բազմաթիւ խոհանոցային իրեր, զորս կ՛օգտագործէք մէկէ աւելի անգամներ` առանց զանոնք լուալու: Օրինակ` պահածոյ տուփերու կափարիչներուն բացիչը, դանակ սրելու գործիքը, գինիի շիշին բացիչը եւ այլն… Այս իրերը դուք տեւաբար չէք լուար` մտածելով, որ մաքուր են, մինչդեռ անոնց վրայ բոյն դրած կ՛ըլլան մանրէներ` փոխանցուած ձեր ձեռքերէն, պահածոյի տուփէն եւ այլն… Որպէս մաքուր իր` զանոնք իրենց համապատասխան գզրոցներուն մէջ մի՛ զետեղէք առանց լուալու, որպէսզի մնացեալ մաքուր իրերն ալ չվարակեն:

5) Խոհանոցին Լուացարանը

CDC-ի հետազօտութիւնները ցոյց տուած են, որ խոհանոցին լուացարանը սովորաբար աւելի շատ վնասակար մանրէներ եւ աղտ կը պարունակէ, քան` բաղնիքին զուգարանը…

Ձեր խոհանոցին լուացարանը պէտք է ախտահանէք օրական առնուազն մէկ անգամ: Մաքրելու համար օգտագործեցէք տաք օճառ-ջուր եւ խոզանակ:

Լուսաւոր Գաղափար

Բուրաւէտ Ծրարիկներ

Որպէսզի ձեր հագուստի պահարանը անուշ բուրէ, բայց նաեւ ձեր հագուստները պաշտպանուին ցեցերէն, եկէք` պատրաստենք բուրաւէտ ծրարիկներ, որոնց պատրաստութիւնը շատ արագ եւ դիւրին է, իսկ բաղադրիչները` աժան ու ձեռքի տակ գտնուող:

Ձեզի հարկաւոր է օճառ, աղ եւ կտորէ ծրարիկ:

Ընտրեցէք ձեզի սիրելի բոյրով օճառ մը (ոչ գործածուած, այլ բոլորովին նորը) եւ զայն քերիչէ (մեծ ակռաներով) անցուցէք: Քերիչէ անցած օճառը փոխադրեցէք փոս ամանի մը մէջ, վրան 1 ապուրի դգալ աղ աւելցուցէք, լաւ խառնեցէ՛ք, ապա ընտրեցէք (կամ պատրաստեցէք) փոքրիկ ծրարներ եւ իւրաքանչիւրին մէջ լեցուցէք 3 ապուրի դգալ վերոյիշեալ խառնուրդէն: Ծրարին բերանը լաւ կապեցէք եւ կապին միջոցաւ զայն կախեցէք պահարանի կախիչներէն մէկուն վրայ: Կարելի է նաեւ ծրարիկները զետեղել սաւանեղէններու, ներքնազգեստներու կամ բրդեղէններու դարաններուն վրայ:

Կարեւոր է, որ ծրարիկին կտորը ըլլայ ծակոտկէն, որպէսզի օճառին բոյրն ու ազդեցութիւնը ազատ գործեն:

Ալ ինչո՞ւ շուկայէն սուղ եւ կէս քիմիական նիւթեր գնել, երբ բնական եւ աժան միջոց գոյութիւն ունի…

Նորաձեւութեան Աշխարհէն

Մահացեր Է Յայտնի Ոճաբան
Փաքօ Ռապանը

88 տարեկանին, Փարիզի իր բնակարանին մէջ, անցեալ շաբաթ մահացաւ սպանացի ոճաբան-ձեւագէտ Փաքօ Ռապանը: Ան ծնած էր Սպանիա եւ ընտանեօք տեղափոխուած էր Ֆրանսա` քաղաքացիական պատերազմէն փախուստ տալով:

Փ. Ռապան ճարտարապետութեան ուսանող էր. աւարտելէ ետք, գործակցեցաւ նորաձեւութեան մեծ տուներու` Տիորի, Ժիւանշիի, Պալանսիակայի հետ եւ սկսաւ պայուսակներ ու այլ աքսեսուարներ ստեղծագործել:

1965-ին ան ձեռնարկեց հագուստի ձեւաւորման աշխատանքին եւ ցուցադրեց 12 ժամանակակից հանդերձանքներէ բաղկացած առաջին հաւաքածոյ մը` «The Unwearable»:

Շատ չանցած` Փաքօ Ռապանը ինքզինք պարտադրեց նորաձեւութեան աշխարհէն ներս: Անոր մետաղեայ Օղազրահ հագուստները կրեցին` Ճէյն Ֆոնտան, Ֆրանսուազ Հարտին, Օտրի Հեփպըրնը եւ այլ յայտնի կիներ:

Փաքօ Ռապան յայտնի էր նաեւ իր օծանելիքներով, որոնք ամբողջ սերունդի մը նախասիրութիւնը հանդիսացած են:

Խոհագիր

Ստեպղինով Ապուր

Բաղադրիչներ

1 մանրուած սոխ
2-3 պճեղ մանրուած սխտոր
500 կ. ստեպղին կեղեւուած եւ կլոր կտրատուած
400 կ. խաշած սիսեռ
1 լիթր արգանակ (միսի, հաւու կամ բանջարեղէնի)
Ազատքեղ եւ չորցուած հացի խորանարդներ` զարդարանքի համար
2 ապուրի դգալ ձէթ

Պատրաստութիւն

Թեթեւ կրակի վրայ ձէթին մէջ դարձնել մանրուած սոխն ու սխտորը: Աւելցնել կտրատուած ստեպղինը եւ եփել 3-5 վայրկեան:

Աւելցնել խաշած սիսեռն ու արգանակը, եռալէն ետք թեթեւ կրակի վրայ շարունակել եփել շուրջ 10 վայրկեան:

Ելեկտրական գործիքով հարել ապուրը եւ մատուցելու ժամանակ երեսը զարդարել չոր հացով եւ ազատքեղի տերեւներով:

*
*   *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Շրջափակում

Զարմանքով նկատեցի, որ ծառի ճիւղին
մի փոքրիկ տերեւ է յայտնուել:
Չլինի՞ թէ գարունը եկել է…
Եւ իսկապէս,
օրերն աննկատելիօրէն տաքացել են,
յետոյ յիշեցի` քաղաքի այս ու այն
փողոցում նորից յայտնուել են վառուած թշերով,
հնամենի ռեդիկյուլներով* կանայք, որոնք
մանուշակներ են ծախում` պայմանագրային գներով…
Յետոյ ուշադրութեամբ նայեցի անցու-
դարձողներին` աւելի շատ թիկնոցներով են,
հատուկենտ վերարկուներ-սա արդէն
հաստատ վկայում է, որ գարունը եկել է…
Բայց ինչպէ՞ս, որտեղի՞ց.
աւտոճանապարհները փակ են վաղուց,
գնացքո՞վ-երկաթուղին անյուսօրէն է փակ,
երկնքի՞ց-թռիչքներն արգելուած են
եւ ինքնաթիռները չեն թռչում` վառելանիւթ չկայ…
ծովերո՞վ-մեզ որտեղի՞ց ծով,
վաղուց, շատ վաղուց ենք զրկուած…

Բայց գարունն այստեղ է
եւ ահա նրա առաջի տերեւը տեղ է հասել,
ինչն է զարմանալի` բոլորովին անվնաս…

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ   

*Կանացի պայուսակ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Յառաջիկայ կիրակի Բարեկենդան է:

Բարեկենդանը նախապէս հեթանոսական տօն էր եւ հաւանաբար կապ ունէր գարնանամուտին հետ, ու պատահական չէին զուարճութիւնները, որոնք զարթնող բնութիւնը ուրախ դիմաւորելու, մարդիկը վերակենդանացելու խորհուրդը ունէին: Հետագային քրիստոնէութիւնը Բարեկենդանը դարձուց Մեծ պահքի նախորդող շաբթուան տօն, որ կը նշուէր` կերուխումով, խաղերով, մրցումներով, թատերախաղերով, պարերով եւ այլն… Բարեկենդանը ուրախութեան եւ զուարճանքի տօն է, կը յիշեցնէ Ադամի եւ Եւայի դրախտային կեանքը, երբ անոնք կ՛ապրէին վայելքի եւ անհոգութեան մէջ:

Անցեալին հայկական տօներէն ամէնէն ուրախն ու ամէնէն սպասուածը Բարեկենդանն էր: Այս առիթով կը պատրաստուէին տարբեր տեսակի ճաշատեսակներ եւ քաղցրեղէններ, կ՛օգտագործուէր առատ խմիչք, իսկ հարբեցողութիւնը բնականաբար ներելի էր այդ օրերուն:

Գիտէի՞ք, Թէ…

• Բարեկենդանի խնճոյքներուն կը մասնակցէին նաեւ կիները: Եթէ այլ տօներու անոնք կ՛առանձնանային, ապա Բարեկենդանին կը տիրէր սեռի, տարիքի եւ խաւի հաւասարութիւն:
• Բարեկենդանի խնճոյքները բացօթեայ կ՛ըլլային: Հակառակ ձմրան ցուրտին` անոր կը մասնակցէին տարեցներ, երիտասարդներ, կիներ ու տղամարդիկ:
• Բարեկենդանի պարտադիր, խաղերն էին` «Լախտախաղ»-ը, «գնդակախաղ»-ը, «ճօճախաղ»-ը, «վէգ»-ը եւ այլն…
  Իսկ թատերախաղերը` «Խնամախօս»-ը, «Գող եւ փաշա»-ն «Պարոն գզիր»-ը եւ այլն…
• Բարեկենդանի օրերուն եկեղեցին կը նշէր Աւարայրի ճակատամարտի հերոս Վարդան Մամիկոնեանի տօնը: Այդ առիթով տարբեր գաւառներու մէջ յաճախ կը ներկայացուէին Աւարայրի ճակատամարտէն որեւէ դրուագ:
• Բարեկենդանի տօնի աւանդական ճաշատեսակներն էին` փաթիլլան (միսով կամ պանիրով տապկուած խմորեղէն), ամիճը (լեցուած հաւ կամ հնդկահաւ), հալվան, փախլաւան, սեմսեկը, ձուածեղը, գաթայի տեսակները, կոլոլակները, խորովածներն ու խաշլաման:
• Սովորական օրերուն հայ գիւղացին հազուադէպօրէն կը մորթէր իր տան անասունները, սակայն Բարեկենդանի աւանդոյթի արմատներուն մէջ կար զոհաբերութեան գաղափարը յանուն յաջողակ երկրագործական տարեսկիզբի, մատաղով սիրաշահած են աստուածները` խնդրելով բերքի առատութիւն:
  
• Ակլատիզը կամ «Պաս պապի»-ն Բարեկենդանի կերուխումի աւարտը «աւետող» տիկնիկն է: Անիկա պատրաստուած կ՛ըլլայ սոխէ կամ գետնախնձորէ` վրան 7 փետուր խրած: 7 փետուրները Մեծ պասի եօթը շաբաթները կը խորհրդանշեն, օրացոյցի դեր կը կատարեն. իւրաքանչիւր շաբաթավերջի մէկ փետուր կը պոկուի եւ այսպէս յաջորդաբար` մինչեւ մեծ պասը աւարտի: Մեծ պասի վերջին օրը ակլատիզը պէտք է թաթխել մածունի մէջ եւ նետել տանիքը: Ըստ աւանդութեան, ակլատիզը կը դառնայ թռչուն, որ կը թռչի ու կ՛երթայ յաջորդ տարի վերադառնալու խոստումով:
• Բարեկենդանի վերջին օրը, երեկոյեան, կաթնապուր ու մածուն կ՛ուտէին, վրայէն խաշած հաւկիթ` ըսելով. «Մեր բերանները փակենք սպիտակ հաւկիթով. Աստուած արժանացնէ կարմիր հաւկիթով բանալու», ակնարկելով, որ ահա կը սկսի Մեծ պահքը, որուն 49 օրերու ընթացքին հաւկիթ պիտի չուտէին մինչեւ Զատիկ:
  

Յովհաննէս Թումանեանի «Բարեկենդանը» հեքիաթը առաջին անգամ տպուեր է 1910-ին, Թիֆլիս, «Հասկեր» մանկապատանեկան ամսագրին մէջ, «Հեքիաթ» ենթախորագրով: Աւելի ուշ «Բարեկենդանը հեքիաթը թարգմանուեր է նաեւ վրացերէնի եւ հնդկերէնի:

Հետաքրքրական

Գիրք Նուիրելու Օր

Յառաջիկայ կիրակի գիրք նուիրելու օր է: Այս օրը սահմանուած է Հայաստանի Գրողներու միութեան նախկին նախագահ Լեւոն Անանեանի նախաձեռնութեամբ:

Գիրք նուիրելու օրը ընտրուած է ի պատիւ Յովհաննէս Թումանեանի ծննդեան օրուան: Այս առիթով Հայաստանի, Արցախի եւ սփիւռքի տարբեր հայկական գաղութներու մէջ կը կազմակերպուին ձեռնարկներ, հանրային ընթերցումներ, գրական երեկոնեան եւ հանդիպումներ յայտնի գրողներու հետ:

Տօնին նպատակն է ընթերցանութեան եւ գիրքի նկատմամբ սէր փոխանցել նոր սերունդներուն, զանոնք հաղորդակից դարձնել գրականութեան ու հոգեւոր մշակութային արժէքներուն:

2008-ին հաստատուած այս իմաստալից օրուան աւանդութիւններէն մէկն ալ մտերիմ անձի մը որեւէ հետաքրքրական գիրք նուիրելն է:
– Յովհաննէս Թումանեանը ըսած է. «Պէտք է կարդալ, ամէն մի կարդալը մի բան է տալիս ու աննկատելի կերպով ամբարւում, բան դառնում»:

Նշենք, որ բանաստեղծը բարձր ուսում չէր ստացած, բայց խոր գիտելիքներ ստացեր էր ինքնակրթութեամբ: Իր կարճատեւ ու դժուար կեանքի ընթացքին ան 10 հազար գիրք հաւաքած էր: Թումանեանի 10 հազար գիրքերէն 8150-ը պահպանուած են: 2000 գիրք փոխ առեր են ու չեն վերադարձուցեր:

– Կարէն Դեմիրճեան ըսած է. «Ազգի ապագան գրագիտութեան մէջ է: Վաղուց է նկատուած, որ այն ընտանիքում, որտեղ խորին յարգանք են տածւում դէպի գիրքը, ընթերցանութիւնը, աճում են բարոյապէս կայուն, կուլտուրական, գիտակից, հարուստ մտքի եւ նրբագեղ հոգու տէր մարդիկ, իսկ այնտեղ, որտեղ գրքերը դառնում են սոսկ բնակարանի զարդարանք, արմատներ է նետում քաղքենիութիւնը»:

Մեզմէ շատեր չեն յիշեր, թէ վերջին անգամ ե՛րբ հետաքրքրական գիրք մը կարդացեր են… Դժբախտաբար գիրք կարդալու սովորութիւնը օրէ օր կը նահանջէ, մինչդեռ ընթերցանութիւնը կը բարելաւէ յիշողութիւնը, կը հարստացնէ բառապաշարը, կը բարելաւէ` շարադրելու ունակութիւնը, գիտելիքները, ուշադրութիւնն ու կեդրոնացումը:

Չմոռնանք, որ ընթերցանութիւնը ձրի հաճոյք է եւ կը նուազեցնէ ընկճախտը:

Գիտէ՞ք, Թէ…
Պատրաստի եւ վայրկենական պատրաստուող նուտըլզները կը բարձրացնեն` գէշ քոլեսթերոլը, արեան բարձր ճնշումը եւ սոնքութեան հաւանականութիւնը, տրուած ըլլալով, որ անոնք կը պարունակեն ոչ յագեցած ճարպեր եւ աղ:

Քնանալէ առաջ ոտնաթաթերը մարձելը կ՛աշխուժացնէ արեան շրջագայութիւնը, կ՛օգնէ թուլանալու եւ հանգիստ քնանալու: 10 վայրկեան մարձումը նաեւ կը բարձրացնէ տրամադրութիւնը եւ կը դարմանէ գերյոգնածութեան պատճառով ի յայտ եկած մարմնային որոշ ցաւեր:

Գլխացաւը, յոգնածութիւնն ու անքնութիւնը կրնան մակնեզիոմի եւ ՔԱ. կենսանիւթի անբաւարարութեան հետեւանք ըլլալ: Ձեր ճաշացուցակին աւելցուցէք շոմին, ընկուզեղէն, լոլիկ, աւոքատօ եւ պանան:

Որքան ալ զարմանալի թուի, վարկածներ կան որ կապոյտ գոյնը ախորժակ կտրելու յատկութիւն ունի: Հետեւաբար կապոյտ գոյնի պնակի մէջէն ուտելը կ՛օգնէ նիհարնալու: Այսօր, շատ մը սննդագէտներ կը յանձնարարեն կապոյտ պնակ օգտագործել նիհարնալու գործընթացը արագացնելու համար:

Ձմրան ցուրտ օրերուն երկար ժամեր ելեկտրական վառարանին դիմաց մի՛ նստիք. այս սխալ սովորութիւնը կրնայ պատճառ դառնալ մորթի չորացման, հերաթափութեան եւ շնչառական խնդիրներու:

Խոհագիր

Փափուկ Քրուասան

Բաղադրիչներ`

3 գաւաթ մաղէ անցած ալիւր
քառորդ գաւաթ գաղջ ջուր
1 բաժակ կաթ
1 ապուրի դգալ թթխմոր
4 ապուրի դգալ շաքար
Քառորդ գաւաթ հալած կարագ
1 հաւկիթ
1 հաւկիթի դեղնուց` երեսը ծեփելու համար

Պատրաստութիւն

Գաղջ ջուրին մէջ լուծեցէք շաքարն ու թթխմորը, ապա աւելցուցէք` կաթը, հաւկիթը եւ ալիւրին կէսը: Փայտեայ դգալով խառնեցէք, շաղեցէք, խմորին երեսը ծածկեցէք եւ 30 վայրկեան ձգեցէք, որ հանգչի: Յետոյ աւելցուցէք մնացեալ ալիւրը, կարագն ու աղը, լաւ շաղեցէք եւ դարձեալ 30 վայրկեան սպասեցէք: Խմորը բացէք, երեսը հալած կարագով ծեփեցէք եւ 12 սմ կողմերով քառակուսիներ ձեւաւորեցէք` իւրաքանչիւրէն 4 եռանկիւն ստանալու համար: Եռանկիւնները լայնէն դէպի նեղ ոլորեցէք եւ երեսը հաւկիթի դեղնուց քսեցէք:

Եթէ ձեռքի տակ շուշմայ կամ սեւագնդիկ ունիք,  ցանեցէք հաւկիթի դեղնուցով ծեփուած քրուասաններուն վրայ, ապա 180 ջերմաստիճանով փուռի մէջ քառորդ ժամ եփել, մինչեւ որ ոսկեգոյն դառնան:

*
*   *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Խորհուրդ Վարդանանց

 Ա.

Գիշեր մը երբեք այսպէս լուռ ու լուրջ,
Չէ դիզուած հսկայ բանակի մը շուրջ:

Եւ բանակ մ՛երբեք խաւարին մէջտեղ,
Չէ եղած այսպէս լուսագեղ, անմե՜ղ:

Երկինքն այս գիշեր երկիրը կ՛օրօրէ
Հոգիներն Հայոց իրմով կը խմորէ:

Հոս խաչեր եւ հոն սաղաւարտ ու սուր`
Խաւարի ծովում շիթերն են մաքուր:

Խըթո՜ւմ է կարծես.- «Ամէն կողմ ահա
Կոչնակներու կանչն հանդարտ կը թրթռայ:

Ամէն կողմ սեղան, մոմեր, երէցներ,
Բանակը ճաշակ կ՛առնէ այս գիշեր:

Էն վերջը Վարդան` գլխաբաց, հետի,
Կու գայ հաղորդուիլ արեա՛մբն Յիսուսի:

Բ.

Դաշտն` արշալոյսին խունկ է, կը մըխա՜յ,
Զէնքերու շաչիւնն իր շուրջն է ծնծղայ:

Թշնամի բանակն ամպի պէս խաւար,
Կ՛երեւայ հեռուն եւ կը սահի վար…:

– «Վասըն Յիսուսի, Վասըն Հայրենեաց`
Յառա՜ջ», Վարդանի ձայնը հո՛ն գոռաց…:

Քիչ յետոյ արդէն խառնուրդն է անհուն…
Կեանքէ կեանք կ՛երթան զինուորներն Հայուն…:

Կը նետուին ընդդէմ սուրի՛ն, նիզակի՛ն,
Որոնք խաչերուն վրայ կը կոտրին:

Վարդան, իր ճերմակ ձիով, զըրահով,
Ամէնքէն առաջ, ամէնքին է քով:

–  «Յաղթեցինք կ՛ըսէ Պարսիկը փախաւ…»
Եւ կ՛իյնա՜յ` տալով իր հոգին անբաւ…:

Գ.

Մութցած երկինքին ներքեւ` արեւի
Ճաճանչ մը, յանկարծ, գետնէն կը ծագի:

Եւ մութցած, սառած դէմքերուն անշէջ,
Կը մտնէ՜ ամէն Հայու հոգւոյն մէջ:

Վարդանի հոգին, հըրագո՛ւնտ անշէջ,
Կը մտնէ՜ ամէն Հայու հոգւոյն մէջ:

Հոգիներուն մէջ ան կ՛երթայ առաջ`
Հոգիներէն դուրս ցըցած սուր ու խաչ:

Կը զարնէ խաչովն ու սուրովն գիր,
Կը գըրէ, կ՛օրհնէ՜ Վարդանը կարմիր:

Դարերը կ՛անցնին` բայց Վարդա՛նը Քաջ,
Բայց Վարդա՛նը Սուրբ կ՛երթայ միշտ առաջ:

ՎԱՀԱՆ ԹԷՔԷԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Արդէն թեւակոխեր ենք Մեծ պահքի շրջան:

Անցեալին տուներուն մէջ Մեծ պահքի օրերը նշուեր են տօնի պէս: Մեր նախնիները յատուկ ուշադրութիւն կը դարձնէին Աւագ շաբթուան բոլոր տօներուն: Այդ օրերը անուանակոչուած էին. երկուշաբթին կը կոչուէր բակլախորան, երեքշաբթին` խորանի խորան, չորեքշաբթին` մկան կիրակին, հինգշաբթին կատաղած շան, ուրբաթը` չարչարոց, իսկ շաբաթը` թալալոսի:

Առաջին օրը տանտիրուհիները աղանձ կը պատրաստէին` հաւատալով, որ երկարատեւ պահքի պատճառով «բերանները գէշ չեն հոտիր եւ շուրթերը չեն ճաթռտիր»:

Ազգագրագէտ Ս. Մկրտիչեանի խօսքերով, Մեծ պահքի սկիզբը խորհրդանշող երկուշաբթին ծանօթ է «լուացարուք սրբեցարուք» անունով. տանտիկինը քարը կը դնէր երդիքը եւ երկրորդ քար մը վերցնելով` տունը գտնուողներուն կը հարցնէր` «ի՞նչ աղամ». վարէն կը պատասխանէին` «մուկ, օձ, կարիճ աղա՛»: Այնուհետեւ ձեռքի քարը կը քսէր միւսին` իբր թէ կ՛աղար:

Մեծ պահքի առաջին օրը հոգեւոր մաքրութեան կ՛ուղեկցէր նաեւ իրերու մաքրութիւնը: Տանտիկինները կանուխ կ՛արթննային, թոնիր կը վառէին ու տան բոլոր իրերը` պղինձ-պղնձկալ, պտուկ-ճլոր, աման-չաման օճառի փշրանքներով կը շփէին եւ 7 անգամ կը ցօղուէին ջինջ ջուրով:

Այդ օրը ձեղունէն կը կախուէր պահքի 7 շաբաթները խորհրդանշող Ակլատիզը, որմէ իւրաքանչիւր շաբթուան վերջաւորութեան փետուր մը կը փրցուէր:

Մեծ պահքը ունի 7 կիրակի, 7 յիշարժան օրեր` Բուն Բարեկենդան, Արտաքսման, Անառակին, Տնտեսին, Դատաւորին, Գալստեան եւ Ծաղկազարդ:

Մեծ Պահքի Խորհուրդը

Պահքի 40 օրերը կը խորհրդանշեն անապատին մէջ Քրիստոսի քառասնօրեայ աղօթքի, ծոմապահութեան եւ ապաշխարութեան շրջանը:

Հայ առաքելական եկեղեցւոյ հետեւորդները պահքի շրջանին կ՛օգտագործեն բուսական ծագում ունեցող սննդամթերք: Պահքի ընթացքին հաւատացեալները ոչ միայն կը հրաժարին որոշակի կերակուրներէ, այլեւ` մոլի սովորութիւններէ, շատախօսութենէ, ստախօսութենէ, հայհոյանքէ եւ այլ մեղքերէ:

Պահքը առաջին հերթին կամաւոր ինքնազրկումն ու զսպուածութիւնն է ուտելիքին նկատմամբ: Եկեղեցական աւանդութեան համաձայն, 3 տեսակի պահքեր գոյութիւն ունին: Առաջինը սովորական պահքն է` կենդանական ծագում ունեցող ուտելիքներէ (բացի մեղրէն) եւ ոգելից խմիչքներէն հրաժարումը: Երկրորդը սրբապահքն է` հրաժարումը նաեւ բուսական ծագումով ճոխ ու համադամ ուտելիքներէն, սնանելով մի միայն աղուհացով (Մեծ պահքի շրջանը նաեւ կը կոչուի աղուհացի շրջան): Երրորդը ծոմն է` թէ՛ ուտելիքէ եւ թէ՛ ջուրէ ինքնազրկումը:

Պահքի ժամանակ կը թելադրուի առաջին հերթին աղօթել եւ հաղորդուիլ Աստուծոյ հետ նաեւ` ջանալ բարիք գործել, այսինքն օգնել եւ օժանդակել համայնքի հաստատութիւններուն եւ բարեսիրական նպատակներու համար գործող միութիւններուն: Նիւթական եւ հոգեւոր օժանդակութիւն ցուցաբերել աղքատ ու հաշմանդամ մարդոց եւ բոլոր անոնց, որոնք օգնութեան կարիք ունին: Եթէ ի վիճակի չենք նիւթական օգնութիւն տալու, կրնանք ժամանակ տրամադրել ազնիւ նպատակներու եւ գործերու` այցելելով հիւանդներու, որբերու, բանտարկեալներու, ծերերու եւ սգաւորներու ու կիսել անոնց ցաւերը:

Մեծ Պահքի Ճաշերէն

Մեծ պահքի կերակուրները բաւական ճոխ ու այլազան էին, բայց առանձնացնենք մէկ քանին.

– Պասի տոլման, որուն գլխաւոր բաղադրիչները ընդեղէններն ու չիրերն էին: Անիկա տօնածիսական ճաշատեսակ էր, կը պատրաստուէր գարնանամուտին` երկրագործական տարեսկիզբին, օգտագործելով սերմնացու ընդեղէնները:

– Մշոշը Վանայ հարուստ խոհանոցի պահքի յատուկ կերակրատեսակ է: Բառը յառաջացած է մըշմոշ (ծիրան) բառի կրճատումէն: Դասական մշոշը կը պատրաստուի ոսպով, ծիրանաչիրով եւ ընկոյզով:

– Թաթխանը, այսինքն հացը մէջը թաթխելու համար նախատեսուած թացանը տարածուած էր յատկապէս Արեւմտեան Հայաստանի մէջ: Բերքահաւաքէն ետք կը չորցնէին, ապա կը բովէին դդումի, արեւածաղիկի, սեխի եւ ձմերուկի կուտերը, յետոյ կ՛աղային: Օգտագործելու ատեն վրան ձէթ կը լեցնէին եւ հացը մէջը թաթխելով` կ՛ուտէին:

– Աղանձը բովուած ցորենի եւ կանեփի խառնուրդ է: Ամէնէն պարզ տարբերակը` ցորենը լուալ քամոցէ անցընել եւ առատ աղով բովել, նոյնպէս ալ` կանեփը: Սպասել, որ պաղին, ապա իրարու խառնել ու ափ-ափ ուտել:

Մանկավարժին Կարծիքով

Բաներ, Զորս Պէտք Չէ Ընել
Երեխային Ներկայութեան

Ընդունինք, որ երեխան դաստիարակելու ժամանակ ծնողները եւս կը դաստիարակուին, քանի որ անոնք վերատեսութեան կ՛ենթարկեն կարգ մը սխալ սովորութիւններ` լաւ օրինակ ծառայելու համար իրենց զաւակներուն:

– Ձեռքէն վար չառնել բջիջայինը:

«Համակարգիչը կը վնասէ տեսողութեան, անընդհատ կարելի չէ անոր դիմաց նստիլ» կ՛ըսէք ձեր զաւկին,  բայց դուք օրուան մէկ կարեւոր մասը կ՛անցընէք անոր դիմաց, թէկուզ` գործի բերմամբ… Եթէ դուք ձեր բջիջայինէն կամ համակարգիչէն չէք հրաժարիր, ինչպէ՞ս կ՛ուզէք, որ ձեր երեխան նոյն մոլութեան զոհը չդառնայ:

– Վիճարկել մայրիկին կամ հայրիկին խօսքը:

Մեծ սխալ է, երբ ծնողներէն մէկը երեխային նկատողութիւն կ՛ընէ, իսկ միւսը կը պաշտպանէ փոքրիկը: Հոգեբանները խորհուրդ կու տան այդ պահին լռել ու ոչինչ ըսել երեխային ներկայութեան: Յետոյ, երբ երեխան արդէն ներկայ չէ, կարելի է խօսիլ ու պարզաբանել իրավիճակը:

– Տգեղ արտայայտութիւններ ունենալ:

Երեխան ծնողներէն կը սորվի: Լա՛ւ մտածեցէք, կ՛ուզէ՞ք, որ ձեր երեխան խօսի տգեղ բառերով կամ հայհոյանքներով, եթէ ոչ, ուրեմն վերատեսութեան ենթարկեցէք ձեր բառապաշարը:

– Օրէնքները խախտել:

Եթէ դուք ինքնաշարժ վարելու ժամանակ չէք յարգեր երթեւեկութեան կանոնները, չէք կապեր ամրագօտին, ինչպէ՞ս կ՛ուզէք, որ ձեր երեխան օրէնքները յարգող ու գործադրող քաղաքացի մը դառնայ…

– Սուտ խօսիլ:

Ծնողները երեխային համար հեղինակութիւն են: Ամենափոքր սուտի բացայայտման պարագային, այդ վստահութիւնը կրնայ խաթարուիլ: Մի՛ ստէք երեխային, եթէ չէք ուզեր, որ հետագային ան իր կարգին ստէ ձեզի:

– Վատ սովորութիւններ:

Եթէ դուք կը ծխէք կամ ոգելից խմիչքներ կը գործածէք, ձեր երեխայէն հակառակը մի՛ պահանջէք: Երեխային անհնար է բացատրել, որ ծխելը կամ չափազանց խմելը վտանգաւոր են առողջութեան համար: Այսպիսով դուք ոչ միայն կը վտանգէք ձեր առողջութիւնը, այլեւ սխալ ճամբու վրայ կը դնէք ձեր զաւակը:

– Պոռալ ու վիճիլ:

Վէճերէն խուսափիլը անհնար է: Սակայն հոգեբանները կը պնդեն, որ ծնողներու վէճերը չափազանց բացասական ազդեցութիւն կը գործեն երեխաներու հոգեբանութեան վրայ: Հետեւաբար փորձեցէք ձեր կողակիցին հետ հարցերը լուծել հնարաւորինս խաղաղ ձեւերով եւ նախընտրաբար երեխային բացակայութեան:

Գիտէ՞ք, Թէ…

– Ուսումնասիրութիւններ ցոյց տուած են, որ եթէ հայելիին առջեւ դուք ձեզ խրախուսէք, մտովի աւելի զօրեղ եւ ինքնավստահ կը դառնաք: Հոգեբաններու կարծիքով, հայելիին առջեւ դրական հաստատումներ կրկնելը ինքնագնահատականը բարձրացնելու լաւ միջոց է:

* * *

– Սիրելի անձի մը կամ անասունի մը թեւերուն մէջ առնելով փաթթուիլը կը խթանէ երջանկութեան հորմոնի արտադրումը, որ իր կարգին կ՛օգնէ մեղմացնելու ձեր ընկճախտը, զայրոյթը, վախը կամ ցաւը:

* * *

– Օրական մէկ ծամոն ծամելով` դուք կրնաք ժամական 11 ջերմուժ այրել: Ծամոնին միջոցով դուք կրնաք հակակշռել ձեր անօթութիւնը եւ նպաստել ակռաներու առողջութեան (անշուշտ ծամոնը պէտք է շաքարազերծ ըլլայ):

* * *

– Բարձր կեդրոնացում պահանջող մտային առաջադրանքներու համար լաւագոյն ժամերը առտուան 10:00-էն 11:00-ի միջեւ են: Այս ժամերուն մենք ամենաքիչ սխալները կը գործենք: Այս ժամերուն «տոփամին» կ՛արտադրուի մեծ քանակութեամբ եւ բառացիօրէն կը խթանէ մեր ուղեղը:

* * *

– Նախքան անկողին մտնելը ձեր նախասիրած երգերը ունկնդրելով` դուք աւելի արագ եւ աւելի որակեալ քունի կ՛անցնիք, առաւօտուն աւելի արագ եւ կազդուրուած կը զարթնիք եւ բարձր տրամադրութեամբ կը սկսիք ձեր օրը:

Ձեռային Աշխատանք

Հինը Նորի Վերածենք

Եթէ ձեռքի տակ ունիք գինիի շիշերու խցաններ, մի՛ թափէք զանոնք, ընդհակառակը, փորձեցէք անոնց երկրորդ կեանք մը տալ: Տեսէք, թէ հնարամիտ ու ճարտար մարդիկ ինչպէ՛ս գինիի շիշերու խցանները վերածեր են մոմակալի, տակդիրի կամ բանալեկալներու:

Մի՛շտ յիշեցէք, որ ձեռային աշխատանքը ձեր միտքը կը շեղէ առօրեայ հոգերէն, կը բարձրացնէ տրամադրութիւնը եւ ինքնագնահատականը, կը խթանէ կեդրոնացումը, ճաշակը, երեւակայութիւնը եւ մանաւանդ` ստեղծագործական հմտութիւնները:

Խոհագիր

Պասուց Տոլմա

Բաղադրիչներ

– Կէս գաւաթ կիսաեփ եւ կեղեւազերծուած սիսեռ
– Կէս գաւաթ կիսաեփ կարմիր լուբիա
– Կէս գաւաթ կիսաեփ ոսպ
– Կէս գաւաթ կիսաեփ բրինձ
– Կէս գաւաթ կիսաեփ մեծ ձաւար
– Մեծ կաղամբ մը
– 2 հատ մանրուած սոխ
– 2 ապուրի դգալ լոլիկի խիւս
– Կէս գաւաթ մանրուած ազատքեղ
– Աղ, սեւ եւ կարմիր փոշի պղպեղ
– Կէս գաւաթ ձէթ

Պատրաստութիւն

Ձէթին մէջ տապկել սոխը, մինչեւ թափանցիկ դառնայ: Աւելցնել լոլիկի խիւսը եւ բոլոր կիսաեփ ընդեղէնները: Շարունակել տապկել 2-3 վայրկեան: Վերջապէս աւելցնել ազատքեղն ու համեմները. խառնել, եւ ահա լցոնը պատրաստ է:

Կաղամբի խաշած տերեւներուն մէջ միջուկ լեցնել, փաթթել եւ կաթսային մէջ քով-քովի խիտ շարել, ապա երեսը պնակ մը զետեղել: Աղ-ջուր պատրաստել, լեցնել տոլմային վրայ, մինչեւ որ երեսը ծածկուի: Եփել 25-30 վայրկեան` միջին կրակի վրայ:

Մատուցել գաղջ կամ պաղ:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Հաւատում Եմ Քեզ

… Խոնարհ ու փխրուն քո թախծութեանը,
Քո հին արեանը, քո արեան կանչին,
Քո հզօր լեզուին` մեծասքանչին,
Քո մաքուր գինուն, քո արդար հացին,
Յարատեւութեան քո առեղծուածին…

Գիտե՛մ, այս դարի հողմերում վրդով
Դարերից բերած խորին խորհրդով
Քեզ պիտի նորից Նարեկով զտես,
Խաչքարիդ ազնիւ լոյսով մկրտես,
Ջրդեղես պիտի Չարենցեան հրով
Ու քո վաստակով, քո կոթողներով,
Քո մատեաններով, սիրոյ տողերով,
Քո մաքուր գինով, քո արդար հացով,
Յարատեւութեան քո առեղծուածով
Յաւերժես պիտի լեռներում այս լուրթ,
Հաւատո՛ւմ եմ քեզ, իմ հայ ժողովուրդ…

ՎԱՀԱԳՆ ԴԱՒԹԵԱՆ

(Հատուած)

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

«Իրանի Ժամանակակից
Աստղագիտութեան Մայր»

Երկու օրէն (4 մարտ 2011) Ալենուշ Տէրեանի մահուան 12-րդ տարելիցն է: Քիչերու ծանօթ է Ալենուշ Տէրեանի անունը, մինչդեռ ան կը համարուի Իրանի առաջին արեւային աստղադիտարանի հիմնադիր եւ բնագիտութեան առաջին կին դասախօս, որ արժանացած է «Իրանի ժամանակակից աստղագիտութեան մայր» տիտղոսին:

Կեանքին վերջին տարիները Տէրեան Թաուհիտի ծերանոցին մէջ անցուց: Հոն, անկողնին գամուած, արժանացաւ կեանքի վերջին պարգեւին` Վիքթոր Համբարձումեանի անուան միջազգային մրցանակին:

Տէրեան կտակով իր բնակարանը նուիրած է Նոր Ջուղայի հայ համայնքին, որպէսզի իբրեւ հանրակացարան ծառայէ բնակելու տեղ չունեցող ուսանողներուն համար: Ան ցաւ յայտնած է, որ Հայաստան չէ այցելած, երիտասարդ տարիքին շատ փափաքած է, բայց այդ տարիներուն, եթէ մէկը Հայաստան այցելէր, գործէ կ՛արձակուէր:

«Եթէ կրկին աշխարհ գայի, ճիշդ նոյն բանը կ՛ընէի, որովհետեւ կը պաշտեմ ուսումը եւ դասաւանդութիւնը, եւ հպարտ կը զգամ, երբ կը տեսնեմ ուսանողներուս փայլուն յաջողութիւնները», ըսած է Տէրեան:

Ա. Օհանեանը Մտադիր Է Աղջկան
Հայկական Գորգեր Կտակել

Reddit-ի համահիմնադիր Ալեքսիս Օհանեանը հայկական գորգեր հաւաքելու սկսած է: Ան կը յուսայ, որ դուստրը` Օլիմփիան, կը ժառանգէ եւ կը պահպանէ այդ գորգերը:

Յայտնի թէնիսվումըն Սերենա Ուիլիըմզի ամուսինը «ֆորպս»-ի տուած հարցազրոյցի մը ընթացքին պատմած է, թէ ինչպէ՛ս 1915-ին իր նախնիները սպաննուեր են թուրք զինուորներու կողմէ` Հայոց ցեղասպանութեան ժամանակ: Ընտանիքէն գրաւեր են երեք գորգեր, որոնք ընտանեկան ժառանգութեան կը պատկանէին:

«Այս գորգերը Օլիմփիային համար են», ըսած է Օհանեան, «Ֆորպս»-ի հետ հարցազրոյցին ընթացքին: Ան նաեւ պատմած է որ առաջին անգամ 2010-ին (27 տարեկանին) հեռացած է Reddit-էն եւ 4 ամիս կամաւոր աշխատած է Հայաստան: «Ինծի պէտք էր իմաստ գտնել, եւ ատիկա իմ լաւագոյն որոշումներէս մէկը կը համարեմ», ըսած է ան:

Գիտէ՞ք, Թէ…

Ճիշդ է այն հաստատումը, որ կիտրոնը ախորժակ կը կտրէ: Անոր պարունակած փեքթին կոչուած բնաթելը, որ ջուրին հետ խառնուելով` կ՛ուռի ստամոքսին մէջ, յագեցում կը պատճառէ եւ ուտելու պահանջը կը սանձէ:

Ճիշդ է այն հաստատումը, որ սխտորին հոտը բուժիչ յատկութիւն ունի: Քանատացի գիտնականներու կարծիքով, սխտորին պարունակած ալլիսին կոչուած նիւթը, որ սխտորին համ եւ բոյր կու տայ, անթիօքսիտան մըն է, անիկա կը զօրացնէ մարմնին դիմադրականութիւնը եւ կը պաշտպանէ բջիջները:

Սխալ է այն հաստատումը, որ խոզին միսը իւղոտ է եւ վնասակար` մեր առողջութեան: Անիկա դիւրամարս է եւ հարուստ` ՊԷ. կենսանիւթերով: Խոզին միսը քիչ քոլեսթերոլ կը պարունակէ եւ սննդական նոյն արժէքը ունի, որքան` կովու միսը:

Սխալ է այն կարծիքը, որ երկու հաւկիթը նոյնքան բնասպիտ կը պարունակէ, որքան` 250 կր. միսը: Երկու հաւկիթներու բնասպիտը համազօր է 100 կր կովու, հաւու կամ ձուկի միսի բնասպիտին:

Ճիշդ է այն հաստատումը, որ սուրճը կրնայ յիշողութեան բացեր ստեղծել: Հակառակը անոր որ սուրճին պարունակած քաֆէինը արթուն եւ աշխուժ կը պահէ մեր միտքը, բայց եւ այնպէս, ուսումնասիրութիւններ ցոյց տուած են, որ օրական երկու գաւաթէն աւելի սուրճ խմողներուն մօտ նկատուած են յիշողութեան բացեր: Այսպէս, անոնք իրենց լեզուին ծայրը ունին բառ մը, զոր չեն յիշեր ու չեն յիշեր եւ չեն կրնար արտասանել:

Ճիշդ է այն հաստատումը, որ անբաւարար քունը կը գիրցնէ: Ուսումնասիրութիւններ հաստատած են, որ անբաւարար քունը կը նպասէ ախորժակի բարձրացման, քանի որ շատ կարճ գիշերէ մը ետք լեփթին կոչուած հորմոնը (յագեցումի հորմոն) որոշ խախտումներ կ՛արձանագրէ, մինչ անօթութեան պատասխանատու հորմոնը կը գերիշխէ: Նոյն ուսումնասիրութեան համաձայն, քունի պակասը կը նպաստէ գիրութեան եւ սոնքութեան, մասնաւորաբար` գիշերային ժամերու աշխատողներուն եւ երեխաներուն մօտ:

Սխալ է այն կարծիքը, որ մարզանքը կը նիհարցնէ: Մարզանքը մարմինը սլացիք կը դարձնէ, թոյլ մկանները կը պրկէ, բայց մարզանքը ինքնին չի նիհարցներ, այլ կ՛օգնէ, որ ճիշդ, սերտուած սննդականոնի մը ընթացքին արագ ջերմուժ այրենք:

Ճիշդ է այն հաստատումը, որ թարմ եւ սառած ձուկը նոյն սննդական արժէքը ունին: Սառած ձուկը չի կորսնցներ իր բնասպիտները, կենսանիւթերն ու հանքայինները: Ինչ կը վերաբերի օմեկա-3-ին, անիկա կրնայ տուժել ժամանակի ընթացքին, բայց` շատ չնչին տոկոսով մը:

Այլազան

 Իսկ Դո՞ւք Ո՞ր Մատին Կը Կրէք
Ձեր Նախասիրած Մատանին

Հինէն ի վեր իւրաքանչիւր մա  տ ունի իր նշանակութիւնն ու խորհրդանիշը, ահա թէ ի՛նչ կը նշանակէ մատանի կրել` ըստ ընտրած մատի:

Բութամատին…

Ըստ յունական դիցաբանութեան, բութամատը Պոսիտոն աստուծոյ կցուած ձեռքի մատն է: Ծովու աստուածը միակն էր, որ չէ ապրած Ողիմպոս լերան վրայ: Հետեւաբար բութամատին մատանի կրելը ազատ եւ անկախ ոգիի բացայայտում է:

Ցուցամատին…

Համարուելով «կառավարման մատը»` ցուցամատին մատանի կրելը ցոյց կու տայ առաջնորդ երեւալու ցանկութիւն: Ասոր ապացոյցը յունական դիցաբանութեան մէջ է. այս մատը կը խորհրդանշէ Զեւսը` աստուածներու թագաւորը:

Միջնեմատ…

Իր բնոյթով միջնեմատը ձեռքին ամենաուշագրաւ մատն է: Միջնեմատին մատանի դնելը յանդգնութեան եւ մեծ ինքնավստահութեան նշան է: Յունական դիցաբանութեան մէջ անիկա կապուած է տօնակատարութիւններու աստուծոյ Դիոնիսոսի հետ:

Մատենմատ…

Մատնեմատը կապուած է սիրոյ աստուածուհի Աֆրոտիթէի հետ. այս մատը նաեւ դաշինքի մատն է, անփոփոխ նուիրուածութեան եւ հաւատարմութեան մատը:

Ճկոյթ…

Այս փոքրիկ մատը կը խորհրդանշէ միտքը, զգացմունքները եւ լսելը: Փոքր, բայց հզօր` ան կապուած է աստուածներու սուրհանդակ – պատգամաբեր Հերմէսի հետ: Ճկոյթ մատին մատանի կրելը ուժեղ եւ նուրբ անհատականութեան տէր անձի նշան է, որ կ՛ուզէ մնացեալէն զանազանուիլ իր խելացութեամբ:

Գիտէ՞ք, թէ…

– Աշխարհի ամենասուղ մատանին Pink Star¬ն է` 59,6 քարաթանոց վարդագոյն ադամանդեայ մատանին, որ 2017-ին Սոթպիզի աճուրդին վճառուեցաւ 71,2 միլիոն տոլարով:

– Աշխարհի ամենայայտնի մատանին Քէյթ Միտլթոնի նշանադրութեան մատանին է, որ իրեն նուիրեր էր արքայազն Ուիլիըմը 2010¬ին: Մատանին բաղկացած է 18 քարաթանոց շափիւղայէ` շրջապատուած 14 ադամանդներով: Նոյն այդ մատանին տարիներ առաջ Չարլզ թագաւորը նուիրած է լէյտի Տայանային:

– Մատանիներու քարերէն յատուկ կ՛առանձնանայ ադամանդը: Անիկա սիրոյ եւ կապուածութեան հոմանիշ է, նաեւ կը խորհրդանշէ պարտաւորութեան ամրութիւնը:

– Trilogie մատանիները եւս խորհրդանշական են` կապուածութիւնը խորհրդանշելու համար: Այս մատանիները զարդարուած կ՛ըլլան երեք նոյնաչափ ադամանդներով, որոնք կը ներկայացնեն անցեալը, ներկան եւ ապագան:

Խոհագիր

 Պանանով Պահքի Կարկանդակ

Բաղադրիչներ

300 կր պանան
125 կր ձէթ
1 թէյի դգալ պէյքինկ փաուտըր
200 կր ալիւր
120 կր շաքար
Կէս թէյի դգալ փոշի կասիա
Կէս թէյի դգալ սոտա
100 կր չամիչ

Պատրաստութիւն

Պանանները լաւ ճզմել, աւելցնել շաքարն ու ձէթը եւ լաւ խառնել` միատարր թանձրուկ մը ստանալու համար:

Թանձրուկին աւելցնել մաղէ անցած ալիւրը, պէյքինկ փաուտըրը սոտան եւ կասիան: Վերջաւորութեան աւելցնել չամիչը եւ խառնել:

Ստացուած խմորը լեցնել ձէթով ծեփուած կաղապարի մը մէջ, քանի մը անգամ ցնցել հարթ մակերես մը ստանալու համար եւ 180 ջերմաստիճանով փուռի մէջ շուրջ 35 վայրկեան եփել:

Սպասել, որ լաւ պաղի, շերտել ու մատուցել:

*
*  *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Անհուն Երկինք` Աչքերու Մէջ

Բիբերուդ մէջ տեսայ լիճը,
Պայծառ լիճը մեր երկրին,
բիբերուդ մէջ տեսայ երգը
Ու ծիծաղը հերոսական
Լեռնակուտակ զոհերուն մեր,
Ու կեանք, ու խանդ,
Ու կենսաբուխ ուխտը մեր կարծր հողին
Ու կարծր մարդոց հերոսական:
Դուն քնացիր
Ես կը հսկեմ քու վրադ:

Ննջէ՛, եղիր հսկան ահեղ,
Եւ բիբերէդ ժայթքէ բիւրեղ,
Ու կայծ, ու շանթ,
Երկրաշէն հուր աշխատութեան,
Ննջէ՛, եղիր բանուորն հզօր
Ու վեր կանգնէ,
Պրկէ բազուկդ
Սալին վրայ գոռահնչիւն
Ապագային մեր վարդագոյն:
Դուն քնացիր:

ԶԱՒԷՆ ՊԻՊԵՌԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ 

Այս հարցումին պատասխանը իմանալու համար «Այո» կամ «Ոչ»-ով պատասխանեցէք ստորեւ տրուած 15 հարցումներուն, ապա կարդացէք պատասխանը:

-1-

Ձեր զաւկին արտօնած էք, որ ինք ընտրէ իր արտադպրոցական զբաղումը (ֆութպոլ, նուագ, թատրոն եւ այլն…):

Այո
Ոչ

-2-

Առանց ձեր հաւանութեան` ձեր զաւակը իրաւունք չունի ընկերներուն հետ ծրագիրներ մշակելու:

Այո
Ոչ

-3-

Ձեր զաւակը իրաւունք ունի կարծիք յայտնելու եւ «Ոչ» ըսելու այս կամ այն հարցին մասին, եւ դուք պատրաստ էք զինք լսելու:

Այո
Ոչ

-4-

Ձեր զաւկին սենեակին դուռը առանց թակելու ներս չէք մտներ:

Այո
Ոչ

-5-

Ձեր զաւկին կ՛արտօնէք, որ ինք ընտրէ իր հոգուելիքները, նոյնիսկ եթէ ձեր կարծիքով լաւ համադրուած չեն:

Այո
Ոչ

-6-

Ձեր զաւկին կ՛արտօնէք, որ երբեմն դասընկերները տուն հրաւիրէ:

Այո
Ոչ

-7-

Տարուէ տարին ձեր զաւկին տրուած ազատութիւնները կ՛աւելնան:

Այո
Ոչ

-8-

Ձեր զաւակը կը քաջալերէք, որ հեծիկ քշէ, ծառ բարձրանայ, սուզուի կամ մագլցի…

Այո
Ոչ

-9-

Երբ նկատէք, որ ձեր զաւակը ճիգ կը թափէ եւ յառաջդիմութիւն կ՛արձանագրէ, կը գնահատէք ձեռքբերումները եւ ցոյց կու տաք, որ հպարտ էք իրմով:

Այո
Ոչ

-10-

Գետին ինկած ձեր մանչուկին անմիջապէս ձեռք կ՛երկարէք, որ ելլէ, հակառակ որ ան ի վիճակի է առանձին ոտքի ելլելու:

Այո
Ոչ

-11-

Ձեր զաւակէն գաղտնի երբեք չէք ստուգեր անոր բջիջային հեռախօսի պարունակութիւնը:

Այո
Ոչ

-12-

Ձեր քաղաքական կամ կուսակցական համոզումները կը պարտադրէք ձեր զաւկին:

Այո
Ոչ

-13-

Արդէն իսկ որոշած էք ձեր զաւկին ապագայի ասպարէզը եւ կը փորձէք ամէն գնով համոզել զինք:

Այո
Ոչ

-14-

Ուշադիր կը լսէք ձեր զաւակը եւ կը պատճառաբանէք ձեր հրահանգները` նախքան զանոնք արձակելը:

Այո
Ոչ

-15-

Դուք համաձայն էք, որ ձեր զաւակը օրին մէկը ձեզմէ բաժնուի, ճամբորդէ, դուրսը շարունակէ իր ուսումը եւ կազմակերպէ իր կեանքը:

Այո
Ոչ

ԱՐԴԻՒՆՔ

• Եթէ ձեր պատասխաններուն մեծամասնութիւնը «Այո» է, դուք ձեր զաւկին բաւարար ազատութիւն տուած ծնողք էք, գիտէք լսել եւ յարգել անոր կարծիքը:
  Ձեր զաւակը արդէն իսկ բաւական ինքնավստահ եւ պատասխանատու անձ դարձած է, իսկ ասիկա մէկ օրէն միւսը չէ եղած, այլ հաւասարակշռուած դաստիարակութեան մը արդիւնք է:
  Դուք գործնապէս կ՛օգնէք, որ ձեր երեխան ինքնուրոյն, անկախ եւ ինքնավստահ անձ դառնայ:
• Եթէ ձեր պատասխաններուն մեծամասնութիւնը «Ոչ» է, որպէս ծնողք` պէտք է վարժուիք յաղթահարելու կարգ մը դժուարութիւններ, զաւկին հետ հրամայական ոճով եւ անդրդուելի ոճով խօսիլը, անոր հանդէպ ձեր վստահութեան պակասը եւ չափազանց հոգատարութիւնը կրնան լուրջ հարցեր ստեղծել ձեր միջեւ: Դադրեցէք վախնալէ եւ որոշ ազատութիւն տուէք ձեր զաւկին, օգնեցէք, որ ան ինքնավստահ ու ինքնաբաւ դառնայ
• Եթէ ձեր պատասխաններու համեմատութիւնը գրեթէ կէս առ կէս է, գիտէք լսել ձեր զաւակը, նաեւ` գնահատել անոր կարգ մը առաւելութիւնները, բայց դժբախտաբար տակաւին պատրաստ չէք զայն ձեր փէշերէն հեռացնելու:
  Վստահեցէք անոր, առիթ տուէք, որ ինքնուրոյն քայլեր առնէ եւ իր կարողութիւնները բացայայտէ:

Հետաքրքրական

 Զարմանալի Մոլութիւն Մը

Հոգեբանութեան մէջ գոյութիւն ունի լատիներէն «օնիոմանիա» բառը, որ թարգմանաբար կը նշանակէ խելագարութիւն` գնումի համար: Այդ մոլութիւնը ունեցող մարդոց համար գնում կատարելը դարձած է ե՛ւ հետաքրքրութիւն, ե՛ւ  զբաղում, անկախ անկէ` անհրաժե՞շտ է այդ իրը գնելը, թէ՞ ոչ:

Շոփահոլիզմը, այսինքն` գնելու մոլութիւնը, առաւելաբար տարածուած է կիներուն մօտ, թիրախ են բոլոր անոնք, որոնք սիրոյ եւ ուշադրութեան պակասէ կը տառապին կամ չափազանց առանձին կը զգան:

Շոփահոլիզմը զարգանալու պարագային, իսկական աղէտի կրնայ վերածուիլ, քանի որ խնդրոյ առարկայ անձը կը գնէ ոչ ըստ պահանջի, այլ` պարզապէս չկարենալով զսպել գնում կատարելու իր ցանկութիւնը:

Հոգեբաններու կարծիքով, կարելի է դիմել դիւրին եւ գործնական միջոցներու, եթէ շոփահոլիզմը հիւանդագին փուլին մէջ չէ:

– Գնումի երթալու ատեն ընտրել ճիշդ եւ անկեղծ ուղեկից մը, որպէսզի միջամտէ, խորհուրդ տայ, օգնէ:

– Նախքան շուկայ երթալը` գնումներու ցուցակ կազմել, իսկ խանութներէն գնել մի միայն ցուցակին վրայ նշուածները:

– Դրամապանակին մէջ որոշ գումարէ մը աւելի չվերցնել` փորձութեան չենթարկուելու համար:

– Հրաժարիլ քարտով վճարումներէ, որոնք կը դիւրացնեն գնումի գործընթացը:

– Խուսափիլ յաճախ շուկայ երթալէ` այդ ժամանակը տրամադրելով մարզանքի, բարեկամներու հետ հանդիպումի, ընթերցումի, միութենական կեանքի եւ այլն…

Խոհարարին Կարծիքով…

– Որպէսզի գետնախնձորին խիւսը (փիւրէն) ա՛լ աւելի համեղ ըլլայ, խնձոր մը կեղուել, կտրատել, կտոր մը կարագի հետ եփել, ապա աւելցնել գետնախնձորի խիւսէն:

– Ընդամէնը 2 պտղունց լուծուող սուրճը միսի թացանին յաւելեալ համ եւ բոյր կու տայ:

– Նախքան տապկելը` սմբուկի շերտերը հաւկիթի ճերմկուցի մէջ թաթխել, որպէսզի սպունգի նման ձէթ չծծեն:

– Փուռին մէջ եփած հաւին մաշկը հիւթեղ եւ փխրուն կ՛ըլլայ, եթէ անիկա ծեփուի աղի ջուրով, որուն մէջ դգալ մը մեղր լուծուած ըլլայ:

– Որպէսզի թառամած ռեհանը ինքզինք գտնէ, զայն զետեղել շաքար-ջուրով լեցուն մեծ բաժակի մը մէջ: Կարճ ժամանակի մը ընթացքին անիկա կը վերագտնէ իր թարմութիւնը:

Պահքի Խոհագիր

 Աւոքատոյով Նախուտեստ

Բաղադրիչներ

2 հասուն աւոքատօ
1 տուփ պահածոյ սիսեռ
2 պճեղ սխտոր
1 կիտրոնի հիւթ
1 ապուրի դգալ թահին
Աղ, քիմիոն
Ձէթ, կարմիր փոշի պղպեղ` զարդարանքի համար

Պատրաստութիւն

Հարիչէ անցընել աւոքատոները, սիսեռը, սխտորն ու թահինը: Փոխադրել փոս ամանի մը մէջ եւ աւելցնել կիտրոնի հիւթը, աղն ու քիմիոնը:

Ներկայանալի ամանի մը մէջ փոխադրել թանձրուկը, կողքին մատուցել չիփս (կամ խրթխրթան հաց), թարմ բանջարեղէններ, թթուաշ եւ այլն…

Աւոքատօ ուտելու
10 համոզիչ պատճառներ

Բնաթելով, Սէ., Պէ., Էօ. կենսանիւթերով եւ այլազան հանքայիններով հարուստ աւոքատոն իսկական գանձ է մեր առողջութեան համար: Թուե՛նք կարեւորագոյնները`

1.- Կը պաշտպանէ արթրոզէն:
2.- Կը զօրացնէ մարմնին դիմադրականութիւնը:
3.- Կը պաշտպանէ որոշ տեսակի, բայց յատկապէս փրոսթաթի քաղցկեղէն:
4.- Կը կարգաւորէ մարսողութիւնը եւ կը դարմանէ փորկապութիւնը:
5.- Օգտակար է սրտանօթային համակարգին:
6.- «Լիւթէին» կոչուած անթիօքսիտանով հարուստ աւոքատոն կը պաշտպանէ տեսողութիւնը, յատկապէս` տարիքի հետ կապուած աչքի հիւանդութիւններէն:
7.- Կ՛արագացնէ վէրքերու սպիացումը:
8.- Կը կարգաւորէ շաքարին տոկոսը:
9.- Կը դանդաղեցնէ մորթին ծերացումը (որպէս ծեփուկ):
10.- Առողջ տեսք եւ փայլք կու տայ մազերուն (որպէս ծեփուկ):

*
*   *

Շաբթուան Մտածումը

Կինը աշխարհ չէ եկած մինակ հաճելի ըլլալու համար:
Կինը եկած է իր խելքը, մտային, բարոյական եւ ֆիզիքական յատկութիւնները զարգացնելու համար:
Ինքզինքնին յարգող բոլոր կիներուն իտէալը միայն հաճելի ըլլալը պէտք չէ ըլլայ, այլ երկրիս վրայ գործօն բարերար տարր մը դառնալը:

ԶԱՊԷԼ ԵՍԱՅԵԱՆ

Երէկ` մարտ 8-ին, աշխարհը նշեց Կանանց միջազգային օրը:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Հայաստանի Առաջին Կին
Ճարտարապետը

Քիչեր լսած են Աննա Տէր Աւետիքեանին անունը: Աննան Հայաստանի առաջին կին ճարտարապետն է: Այս կնոջ շնորհիւ կառուցուեր են պատմամշակութային արժէք ներկայացնող աւելի քան 40 կառոյցներ` բնակելի շէնքեր, հասարակական շէնքեր եւ դպրոցներ:

Երբ Աննան որոշեց ճարտարապետ դառնալ, ոլորտը բացառապէս տղամարդիկ կը տնօրինէին: Պէտք էր լեզու գտնել շինարարներուն եւ քարտաշներուն հետ, օրեր անցընէր շինութեան վայրերուն վրայ ու պահանջէր, որ շէնքը կառուցուի այնպէս, ինչպէս որ ի՛նք կը պատկերացնէ` առանց կողմնակի միջամտութիւններու: Նպատակասլաց ճարտարապետուհին յաղթահարեց բոլոր դժուարութիւնները եւ հայրենիքին կտակեց պատմամշակութային արժէք ներկայացնող կառոյցներ:

Նկարին վրայ կը տեսնենք Աննա Տէր Աւետիքեանի առաջին աշխատանքը` Մաշտոց Կորիւն խաչմերուկին գտնուող «Պոնչիկանոց»-ի շէնքը: Թէեւ շէնքը երեւանցիներուն ծանօթ է որպէս պոնչիկանոցի շէնք, սակայն քիչեր գիտեն, որ ժամանակին այս շէնքին մէջ բնակարաններ ստացեր են հայ շարժապատկերի գործիչներ: Այնուհետեւ, մինչեւ պոնչիկանոց դառնալը եղած է հացի փուռ:

Կիներու Անուններ Կրող
Երեւանեան Փողոցներ

Այս տարեսկիզբին Արաբկիրի 51-րդ փողոցը պաշտօնապէս կրեց դանիացի միսիոնար, մեծ մարդասէր, հայ ժողովուրդի մեծ բարեկամ Մարիա Ճեքըպսընի անունը: Այս անձնուէր կնոջ շնորհիւ է, որ Ցեղասպանութեան տարիներուն փրկուեցան հազարաւոր հայ մանուկներու կեանքերը, իսկ «Թռչնոց բոյն» որբանոցը դարձաւ գաղթական ու ծնողազուրկ հայ երեխաներու երկրորդ տունը:

Ճեքըպսընի անունը կրող անունատախտակին բացման պատիւը վերապահուեցաւ Հայաստանի մէջ Դանիոյ արտակարգ եւ լիազօր դեսպան Անն Թոֆթ Սորենսընին:

Երեւանի մէջ կիներու անուններ կրող փողոցները մատի վրայ կը հաշուըուին: Կիներու միջազգային օրուան ի պատիւ Երեւանի մէջ կայ «Մարտի 8-ի» փողոց: Կան նաեւ Շուշանիկ Կուրղինեանի, Լուսիկ Լիսինեանի, Յասմիկի (յայտնի դերասանուհի), Արուս Ոսկանեանի, Ռոզա Լուքսեմպուրկի, Սօսէի եւ Սիլվա Կապուտիկեանի անունները կրող փողոցներ:

Ոճաբանին Կարծիքով

5 Նորաձեւութեան Խորհուրդներ`
Աւելի Երիտասարդ Տեսք Ունենալու Համար

Թէ մարդիկ ինչպէ՛ս կը տեսնեն մեզ եւ ի՛նչ տարիք կու տան մեզի մեծ մասամբ կախեալ է մեր արտաքին տեսքէն: Նոյնիսկ եթէ մենք մտովին երիտասարդ կը զգանք, բայց մեր արտաքին տեսքը թերութիւններ ունի` հագուստի սխալ ընտրութիւն, վառ շպար, մազի սխալ յարդարանք, մենք կրնանք նոյնիսկ մեր տարիքէն 10 տարիով աւելի մեծի տեսք ունենալ:

Ահա թէ ի՛նչ կը թելադրէ ոճաբանը բոլոր անոնց որոնք կը փափաքին աւելի երիտասարդ տեսք ունենալ:

1

Գաղտնիք չէ, որ տարիքի հետ մորթը կը կորսնցնէ իր առաձգականութիւնը, եւ կնճիռներ կը յայտնուի ամէնուրեք: Դիմայարդարումը եւ յատկապէս ոչ հեղուկ «ֆոն տը թեն»-ները ոչ միայն չեն հարթեցներ մորթը ու չեն ծածկեր թերութիւնները, այլ, ընդհակառակը, տեղաւորուելով մորթին ծալքերուն մէջ` աւելի եւս կը շեշտեն կնճիռները ու կը ծերացնեն զայն:

Խուսափեցէք վառ շպարէն, մութ գոյնի շրթներկէն ու նախապատուութիւնը տուէք մեղմ, փասթել գոյներուն:

2

Մազերուն գոյնը նոյնպէս իր դերը ունի ձեր ընդհանուր տեսքին համար: Շատ մութ գոյնի մազերը կը խստացնեն դէմքին գիծերը եւ ձեր տարիքէն աւելի մեծ ցոյց կու տան: Հետեւաբար թեթեւակի բացէք ձեր մազին գոյնը, թէկուզ` շագանակագոյնով փոխարինելով:

Հաշուի առէք նաեւ, որ տարիքի հետ մազերը կը կորսնցնեն իրենց խտութիւնը, փայլքը, առողջութիւնը, թերեւս ժամանակն է հրաժարիլ երկար մազերէն եւ աւելի կարճ յարդարանք մը որդեգրել:

3

Երբ երիտասարդ էք, արեւի լոգանքը (պրոնզաժը) յաճախ հոմանիշ է գեղեցկութեան. դժբախտաբար տարիքի հետ շատ բան կը փոխուի, եւ արեւին վնասակար ճառագայթները ոչ միայն կ՛ընդգծեն կնճիռները, այլեւ մորթի քաղցկեղի դուռ կը բանան:

Որքան հնարաւոր է, հրաժարեցէք արեւի լոգանքներէն, որոնք ժամանակէն առաջ կը ծերացնեն մորթը, որքան ալ պաշտպանիչ սերեր օգտագործէք:

4

Յաճախ կ՛ըսուի, որ ամէն ինչի համար տարիք կայ, որ` որոշ տարիքէ մը ետք պէտք է վերջ տալ ծայրայեղութեան եւ դասական ոճ որդեգրել: Խորքին մէջ ամէն ինչ չափի եւ հաւասարակշռութեան մէջ է:

Ընտրեցէք այնպիսի հագուստներ, որոնք ո՛չ դեռահասի, ո՛չ ալ տատիկի տեսք տան ձեզի: Որակաւոր գործուածքով կտորներ, ներդաշնակ գոյներ եւ նաշխեր… ամբողջ գաղտնիքը օրինաչափութեան մէջ է:

5

Տարիքի հետ ակռաները բնականաբար կը դեղնին, յատկապէս եթէ շատ թէյ կամ սուրճ խմող եւ կամ ծխող էք: Դեղին ակռաները անտեսուած տեսք եւ տարիքէն աւելի մեծ ցոյց կու տան:

Հոգ տարէք ձեր ակռաներուն. սպիտակ ժպիտը մաքրութիւն եւ երիտասարդութիւն կ՛արտացոլացնէ:

Հետաքրքրական

Սենեկային Բոյսերու
Բարերար Ազդեցութիւնը

Գիտէի՞ք, թէ սենեկային բոյսերը բարերար ազդեցութիւն կը գործեն մեր առողջութեան եւ ջղային դրութեան վրայ: Անոնց ներկայութիւնն ու խնամքը խթան կը հանդիսանան կարգ մը հիւանդութիւններու ապաքինման. անոնք կը վերականգնեն ջղային համակարգի ներդաշնակութիւնը, կը բարձրացնեն տրամադրութիւնը եւ զգալիօրէն կը մեղմացնեն ընկճախտը:

Թէ՛ տան մէջ եւ թէ՛ աշխատավայրը վերոյիշեալ բոյսերը կը ստեղծեն որոշ յարմարաւէտութիւն եւ կը փարատեն աշխատանքային միօրինակութիւնը:

Հետազօտութիւններ կը հաստատեն, որ`

– Բոյսերը ոչ միայն ուրախ մթնոլորտ կը ստեղծեն, այլեւ կը բարելաւեն սենեակին թթուածինի որակը:

– Բոյսերը դրական ազդեցութիւն կը գործեն ստեղծագործական միտքին վրայ եւ կը նպաստեն կեդրոնացումին:

– Այն հիւանդանոցները, ուր կան կանաչ գօտիներ, հիւանդները աւելի շուտ կ՛ապաքինին, քան` այն հիւանդները, որոնց հիւանդանոցներուն մէջ բոյսեր չկան:

– Բոյսերը զարմանալիօրէն կը կլանեն աւելորդ ձայները, վտանգաւոր նիւթերը, փոշին եւ կը պահպանեն խոնաւութեան մակարդակը:

Ստորեւ կը ներկայացնենք սենեկային 4 բոյսեր, իւրաքանչիւրը` իրեն յատուկ առաւելութիւններով:

1.- Ֆիքիւս պենժամինան աւելորդ ձայներ կը կլանէ եւ թէ՛ տան մէջ, թէ՛ աշխատավայրին մէջ որոշ յարմարաւէտութիւն եւ խաղաղութիւն կը հաստատէ:

2.- Ֆուժերը ընկճախտը կը փարատէ, տրամադրութիւնը կը բարձրացնէ եւ լաւատեսութիւն կը հաղորդէ:

3.- Սփաթի ֆիլլիւմը կը բարձրացնէ թթուածինի մակարդակը, կը մաքրէ ապականած օդը եւ հոգեկան հանգստութիւն կու տայ:

4.- Քլորոֆիթումը տան կամ աշխատավայրին օդը կը զտէ` չէզոքացնելով թունաւոր նիւթերը, ան նաեւ կը չէզոքացնէ անախորժ հոտերը:

Խոհագիր

Սիսեռով Չիփսեր

Բաղադրիչներ

0,5 գաւաթ խաշած սիսեռ
2 ճաշի դգալ սեւ գնդիկ
4 պճեղ սխտոր
200 կ ալիւր
Բուսաիւղ` տապկելու համար
5 ապուրի դգալ ջուր

Պատրաստութիւն

Խաշած սիսեռը ճզմել եւ խիւսի վերածել, աւելցնել ալիւրը, սեւ գնդիկները, ճզմուած սխտորն ու ջուրը եւ շաղել (կարելի է նաեւ ելեկտրական գործիքով հունցել), մինչեւ որ ձեռքերուն չկպչող խմոր մը ստացուի:

Աշխատանքի սեղանին վրայ ալիւր ցանել եւ խմորը գրտնակով բանալ, որքան հնարաւոր է` բարակ: Քառակուսի, եռանկիւն, շեղանկիւն խմորներ ձեւաւորել եւ տաք ձէթի մէջ տապկել, մինչեւ ոսկեգոյն դառնան:

Չիփսերը անմիջապէս ծծուն թուղթի վրայ փոխադրել եւ ապա մատուցել:

*
*    *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Հայոց Վիշտը

Հայոց վիշտը`
Անհուն մի ծով,
Խաւար մի ծով ահագին,
Էն սեւ ծովում տառապելով,
Լող է տալիս իմ հոգին:

Մերթ զայրացկոտ ծառս է լինում
Մինչեւ երկինք կապուտակ,
Ու մերթ յոգնած սուզուում, իջնում
Դէպի խորքերն անյատակ:

Ոչ յատակն է գտնում անվերջ
Ու ոչ հասնում երկնքին…
Հայոց վշտի մեծ ծովի մէջ
Տառապում է իմ հոգին:

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԹՈՒՄԱՆԵԱՆ

Հարիւր տարի առաջ այս օրը Մոսկուայի մէջ մահացաւ Ամենայն հայոց բանաստեղծ Յովհաննէս Թումանեանը:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ 

Հայերուս համար Զատիկը բնութեան զարթօնքը խորհրդանշող ամենամեծ եւ ամենասպասուած տօնն է: Շարժական այս տօնը (մարտ 22-էն մինչեւ ապրիլ 25) կը նշուէր ճոխ հանդիսութեամբ եւ մեծ կազմակերպուածութեամբ: Ի տարբերութիւն այլ տօներու` Զատիկը նոյն ձեւով կը նշուէր Հայաստանի գրեթէ բոլոր շրջաններուն մէջ եւ ամէնուր ծանօթ էր միեւնոյն անուանումով` «Զատիկ», «Մեծ Զատիկ», «Ջոջ Զատիկ»:

Ազգագրագէտները Կը Պատմեն…

Հայաստանի շատ մը շրջաններու մէջ Զատկուան նախօրեակին մեծ մաքրութիւն կը կատարուէր: Տանտիկինները կը մաքրէին տան բոլոր սենեակները, խոհանոցը, մառանը… կը փայլեցնէին ամանեղէնն ու սպասքը, կը լուային անկողինները, հագուստները: Երեխաներուն համար կարմիր հագուստներ կը կարէին, բաղնիք կ՛երթային Զատիկը մաքուր դիմաւորելու համար:

* * *

Զատկուան տօնակատարութիւնները կը սկսէին Աւագ հինգշաբթի: Երեկոյեան կը սկսէր ժամերգութիւնը, որ կը տեւէր մինչեւ լոյս եւ կը կոչուէր խաւարում: Այդ օրը գլուխ չէին լուար, որպէսզի չխելագարին, օճառ չէին օգտագործեր, որպէսզի կսկիծ չտեսնեն:

Եկեղեցիէն բերուած օրհնուած իւղը կը քսէին աչքերուն եւ ճակատին, ինչպէս նաեւ` անասուններու հիւանդ մասերուն, որպէսզի բուժուին: Իւղէն փոքր չափաբաժին մըն ալ կը դնէին իւղի կարասներուն մէջ` ամբողջ տարին առատ իւղ ունենալու համար:

* * *

Զատկուան սեղանի անբաժան մասը կը կազմէին` բրինձով եւ չամիչով եղինձը, կարմիր ներկուած հաւկիթը, բաղարջ անթթխմոր հացը, ձուկը, կարմիր գինին, ինչպէս նաեւ` գարնան խորհրդանիշը հանդիսացող զանազան կանաչեղէնները:

Զատկուան սեղանին սովորութիւն էր ածիկ ունենալ (ծլած գարի կամ ցորեն): Ածիկը համարուած է որպէս գարնան զարթօնքի խորհրդանիշ, նաեւ ունեցած է յարութեան գաղափարը, այսինքն սերմը մինչեւ որ հողին մէջ չիյնայ եւ չյառնի, կեանք չ՛ունենար:

* * *

Զատկուան տօնին սովորութիւն էր եօթը օրհնուած բաղարջ թխել` որպէս ճոխութեան, հարստութեան նշան: Երբեմն բաղարջին մէջ նաեւ մետաղադրամ կը դնէին: Այդ եօթը բաղարջները կը խորհրդանշէին Զատիկէն եօթը շաբաթ առաջ սկսած պահքը: Բաղարջը անթթխմոր հացն էր: Յիսուս Խորհրդաւոր ընթրիքի ժամանակ հացը բաժնելով ըսաւ` «Այս է մարմինն իմ»:

* * *

Վարկածի մը համաձայն, բրինձով եւ չամիչով եղինձը շատ խորիմաստ է: Բրինձի հատիկները կը ներկայացնեն ամբողջ մարդկութիւնը, իսկ չամիչները` ընտրեալները: Աւետարանին համաձայն, կանչուածները շատ պիտի ըլլան, իսկ ընտրեալները` քիչ: Այսինքն չամիչները կը խորհրդանշեն ընտրեալները, որոնք կ՛ապրին ճշմարիտ կեանքով:

* * *

Զատկուան տօնին խորհրդանիշը կարմիր հաւկիթն էր: Հաւկիթը կը խորհրդանշէր աշխարհը, կեղեւը երկինքն է, թաղանթը` օդը, ճերմկուցը` ջուրը, իսկ դեղնուցը` երկիրը:

Հեթանոսական տօնակատարութեան ժամանակ սովորութիւն էր հաւկիթներ գունաւոր ներկել, գունաւոր սոխակի կամ սիրամարգի գոյներով: Համոզում կար, որ այդ օրերուն սիրամարգը կը բանար իր պոչը` իր պոչին պէս գունեղ դարձնելով շրջապատը:

Մինչդեռ քրիստոնեայ Զատկուան առիթով հաւկիթները կարմիր կը ներկուէին: Կարմիր գոյնը կը խորհրդանշէր Յիսուսի արիւնը` թափուած մարդկութեան փրկութեան համար: Քրիստոնեաներուն մօտ հաւկիթը ունէր երկրի եւ նոր կեանքի խորհուրդը: Ներկուած հաւկիթները սովորութիւն էր դնել նախօրօք աճեցուած ածիկի մէջ: Ածիկը ծլած ցորենն է, որ կը համարուէր մեռնող ու յառնող կեանքի խորհրդանիշ: Այսինքն ցորենը կը ցանես` կը մեռնի, յետոյ կը ծլի եւ միջուկէն դուրս կու գայ կանաչը` խորհրդանշելով նոր կեանքի սկիզբը:

* * *

Զատկուան տօնին անբաժան մասն էր նախնիներու պաշտամունքը, որ կը դրսեւորուէր մեռած հարազատներու գերեզմանները այցելութեամբ: Գերեզման կը տարուէր տօնական ուտելիքներուն մէկ մասը եւ խնճոյքներ կը կազմակերպուէին: Իսկ Զատկուան ամբողջ օրը եւ գիշերը տօնական սեղանը բաց կը մնար, նոյնպէս ալ` տան դռներն ու պատուհանները, որպէսզի մահացած հարազատները կարենան օգտուիլ տօնական հիւրասիրութենէն:

Զատկուան Յարդարանքներ

Բնութեան զարթօնքը աւետող Զատիկը լիարժէք նշելու համար պէտք է նաեւ մտածել տօնը ոգեկոչող յարդարանքներու մասին:

Ստորեւ կը ներկայացնենք Զատկուան յարդարանքի քանի մը հետաքրքրական տարբերակներ, որոնց իրագործումը արագ եւ դիւրին է, իսկ դուք ձեր երեւակայութեան զարկ տալով` կրնանք առաջարկուած նմուշներու պզտիկ փոփոխութիւններով ստեղծել ձեր տարբերակը:

Գինիի շրջուած բաժակներ, անձեռոցիկներ, ճիւղեր, ածիկներ եւ ճնշումով շիշեր… սովորական իրեր, զորս բոլորս ալ ունինք մեր տուներուն մէջ:

Առողջապահական

 Ծանօ՞թ Էք Ցերեկային Մրափին
Անհամար Բարիքներուն

Ցերեկային մրափը` սիեսթը, անհաւատալի օգուտներ ունի մեր մտաւոր եւ ֆիզիքական առողջութեան վրայ: Այս օգուտները ենթադրութիւններ չեն, այլ` գիտականօրէն հաստատուած ճշմարտութիւններ: Եւ այսպէս`

– Ցերեկային մրափը կը բարելաւէ տրամադրութիւնը: 2017-ին անգլիացի հետազօտողներու կողմէ կատարուած ուսումնասիրութեան մը համաձայն, ցերեկային մրափը կը բարելաւէ տրամադրութիւնը այն պարզ պատճառով, որ ուղեղը առատօրէն կը մատակարարուի լաւ տրամադրութեան հորմոնով` սերոթոնինով:

– Ցերեկային մրափը կը խթանէ սորվելու կարողութիւնը եւ յիշողութիւնը: Այո՛, այս կարճ հանգիստը առիթ կու տայ ուղեղին կանգ առնել` դիւրացնելու համար նոր տեղեկութիւններու մշակումն ու ընկալումը: Ամփոփելով` մրափը առիթ կու տայ յիշողութեան մէջ գրել նախորդ ժամերուն սորված բաները:

– Ցերեկային մրափը կը նուազեցնէ ընկճախտը: Յոգնածութիւնը կը յանգեցնէ քորթիզոլի` ընկճախտի հորմոնի մակարդակի բարձրացման: 2015-ին կատարուած հետազօտութիւն մը, որ հրատարակուած է «Ճըռնըլ աֆ քլինիքըլ էնտոքրինոլօճի էնտ մեթապոլիզմ»-ի մէջ, կը հաստատէ, որ մրափը կը նուազեցնէ ընկճախտի պատճառով յառաջացած ճնշումը:

– Ցերեկային մրափը կը խթանէ ստեղծագործութիւնը եւ կը պարզաբանէ գաղափարները: Լաւ հանգստացած  մարդոց մօտ ստեղծագործական ունակութիւնները կը տասնապատկուին: Պատահական չէ, որ ճափոնական մեծ ընկերութիւններ, ինչպէս նաեւ` Կուկըլը, Ափըլը կամ Մայքրոսոֆթը, իրենց աշխատակիցներուն քնանալու սրահներ տրամադրած են. անոնք շատ աւելի լաւ գիտեն, որ քունը շատ աւելի արդիւնաւէտ կը դարձնէ պաշտօնեաները:

– Ցերեկային մրափը կ՛օգնէ աւելի լաւ ծերանալու: Քունը կը խթանէ բջիջներու վերականգնումը: Քունի ժամանակ կ՛արտադրուին աճի հորմոններ, որոնք կը նուազեցնեն ճարպը, ասիկա կ՛ապահովէ ջղային համակարգի հասունացումը եւ մաշած բջիջներու վերականգնումը:

– Ցերեկային մրափը կը զօրացնէ դիմադրական համակարգը: Գիտականօրէն փաստուած է, որ քունի շնորհիւ` մարդ նուազ խոցելի կը դառնայ  գերզգայնութիւններու եւ վարակային հիւանդութեանց նկատմամբ:

– Ցերեկային մրափը կը նուազեցնէ սրտանօթային հիւանդութիւններու հաւանականութիւնը: 2019-ին հրապարակուած զուիցերիական հետազօտութեան մը համաձայն, օրուան ընթացքին կարճատեւ քունը կը նուազեցնէ սրտանօթային հիւանդութիւններու եւ սիրտի կաթուածի վտանգը:

–  Ցերեկային քունը կը բարձրացնէ զգօնութիւնն ու կեդրոնացումը: ՆԱՍԱ-ի ուսումնասիրութիւն մը ցոյց տուած է, որ կարճատեւ մրափը կ՛օգնէ օդաչուներուն զգօն մնալ երկու ժամ աւելի երկար, քան եթէ անոնք քնացած չըլլան:

Խոհագիր

Զատկուան Չամիչով Եղինձ

Հայկական Զատիկի աւանդական ուտեստներէն մէկն է չամիչով եղինձը: Ազգագրագէտներու կարծիքով, բրինձը կը խորհրդանշէ հայ ժողովուրդը, իսկ չամիչը` այն առաքեալները, որոնք տարածեր են քրիստոնէութիւնը:

Բաղադրիչներ

– 1,5 գաւաթ բրինձ (նախընտրաբար` երկար հատիկներով)
– 1 գաւաթ չամիչ
– 0,5 գաւաթ չիրեր (ծիրան, սալոր…)
– 0,5 գաւաթ մանրուած ընկոյզ
– Լաւաշ հաց (կարելի է փոխարինել լիբանանեան «մարքուք»-ով)
– 50 կ բուսական ձէթ կամ 70 կ կարագ
– Կասիայի փայտիկ մը

Պատրաստութիւն

Բրինձը հոսող ջուրի տակ երկար լուալ եւ ապա եփել` 1 գաւաթին 2 գաւաթ ջուր համեմատութեամբ:

Տապակին մէջ տաքցնել ձէթը կամ կարագը, աւելցնել կասիայի փայտիկը, չամիչը եւ մնացեալ չիրերն ու մանրուած ընկոյզը: Տեւաբար խառնելով` եփել, մինչեւ որ չամիչները ուռին:

Կաթսային յատակը քիչ մը բուսական ձէթ դնել կամ կտոր մը կարագ հալեցնել, ապա կտրատուած հացի կտորներով ծածկել ու թեթեւակի տապկել: Բրինձն ու տապկուած չիրերը խառնել եւ աւելցնել հացին վրայ: Դգալով քիչ մը տափակցնել բրինձը, կաթսային կափարիչը փակել, կրակը անջատել եւ ձգել, որ բրինձը 5-10 վայրկեան հանգչի:

Մատուցման պահուն կաթսան շրջել ներկայանալի բաց ամանի մը վրայ այնպէս մը, որ կարմրած հացերը երեսը յայտնուին:

*
* * *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Եթէ Կամենաս

Եթէ կամենաս, եթէ հաւատաս`
Գալիքը լոյս է.
Եւ մինչեւ անգամ մահը վաղահաս
Յարութեան յոյս է…
Ես գուցէ իյնամ երազի ճամբան,
Ինձ համար ուշ է.
Բայց դուն կը տեսնես պայծառ ապագան,
Որ այսօր յուշ է…

Եթէ ականջ տաս հայոց լեռներուն`
Սիրտը ժիր զանգ է.
Եւ մինչեւ անգամ օտար տեղ ու տուն
Հայրենի վանք է…

Մ. ԻՇԽԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Կոմիտասի անուան թանգարան-հիմնարկը (2015) կը ներկայացնէ մեծ երաժիշտին կեանքը, ստեղծագործական ուղին եւ ձգած ժառանգութիւնը: Հոն ցուցադրուած բազմաթիւ իրերէն մէկն է երգչուհի, դաշնակահարուհի Մարգարիտ Բաբայեանին ուղղուած նամակը: Վարդապետը երգչուհիին ընտանիքին ծանօթացեր էր Թիֆլիս` Մակար Եկմալեանի մօտ յատուկ դասեր առնելու ատեն:

Մարգարիտին ուղղուած բազմաթիւ նամակներէն այս մէկը կ՛ամփոփէ Կոմիտասի յուզումներն ու ապրումները: Այս նամակին միջոցով կը բացայայտուի Կոմիտաս բանաստեղծը եւ գծանկարիչը: Նամակին մէջ խօսքը աւելի պատկերաւոր դարձնելու համար վարդապետը Մարգարիտին կը նուիրէ իր գրած «Պստիկ մոծակ» բանաստեղծութիւնը: Նամակին տակը Կոմիտաս պատկեր մը նկարած է, ուր քանի մը դէմքեր կան: Կ՛ըսուի, որ նկարին ամբողջութիւնը մոծակի մը պատկերն է:

Նամակին մէջ վարդապետը գրած է. «Ներսս կը կարդաք ներսի թղթերուն մէջ, դուրսս` դուրսի»:

Առողջապահական

Գիտէ՞ք, Թէ Ինչո՞ւ Վտանգաւոր Է
Նոր Գնուած Հագուստ Մը Անմիջապէս Կրելը

Բոլորիս ծանօթ է նոր գնուած հագուստ մը անմիջապէս կրելու եւ տունէն դուրս գալու անդիմադրելի զգացողութիւնը: Բայց քիչերուն ծանօթ է նման չմտածուած քայլի մը հաւանական վտանգները:

Քիմիական Նիւթեր

Հագուստը կարելու ընթացքին շատ մը արտադրողներ կ՛օգտագործեն տարբեր քիմիական նիւթեր, որոնք կրնան գերզգայնութիւններ եւ մորթային բորբոքումներ պատճառել, հետեւաբար շատ կարեւոր է լուալ նոր գնուած հագուստը` նախքան կրելը:

Ամենատարածուած քիմիական նիւթերէն մէկը ֆորմալտեհիտն է, որ կ՛օգտագործուի գործուածքներու ծալքերը հարթելու համար: Նուազ վտանգաւոր չեն ներկանիւթերը, որոնք կրնան նոյնպէս մորթային հիւանդութիւններ պատճառել:

Պահեստանոցի Պայմաններ

Խանութին մէջ հագուստը կրնայ շատ մաքուր եւ թարմ տեսք ունենալ, բայց ոչ ոք գիտէ, թէ պահեստանոցին մէջ, ինչ պայմաններու մէջ պահուած է ան: Պահեստանոցին փոշին կրնայ տեղաւորուած ըլլալ հագուստի ծալքերուն մէջ, մինչդեռ գնորդին համար անիկա կրնայ ամբողջովին անտեսանելի մնալ: Լաւագոյն լուծումը գնելէ ետք հագուստը լուալ ու արդուկելն է:

Նախապէս Ո՞վ Փորձեր Է Նոյն Հագուստը

Խանութը ցուցադրուած որեւէ հագուստ կրնայ փորձուած ըլլալ տարբեր անձերու կողմէ, բայց ոչ ոք գիտէ, թէ արդեօք անոնք պահպանե՞ր են անձնական մաքրութեան պայմանները: Հետեւաբար մտքի հանգստութեան համար պայման է խանութէն տուն բերուած հագուստը լուալ:

Ձեր Ընտրութիւնը Շատ Բան
Կը Պատմէ Ձեր Մասին

Հոգեբաններու կարծիքով, մեր առօրեայի եւ վարքագծի ամէնէն աննկատ մանրամասնութիւնները շատ բան կը պատմեն մեր բնաւորութեան մասին: Այս սկզբունքին վրայ հիմնուած է աթոռի ընտրութեան խնդիրը… Երեւակայեցէք, որ առաջին անգամ ըլլալով բարեկամի մը տունը կ՛այցելէք. տանտիրուհին ձեզի կ՛առաջարկէ չորս բոլորովին տարբեր աթոռներ: Ընտրեցէք այն, որ ամէնէն յարմարաւէտը կը թուի ձեզի: Իսկ փորձառու հոգեբանը կը բացայայտէ ձեր բնաւորութեան գիծերը:

Աթոռակ

Մարդիկ, որոնք կ՛ընտրեն աթոռակը, սովորաբար բաւականին համեստ են: Ընկերները կը գնահատեն անոնց բարութիւնն ու հոգատարութիւնը: Այս մարդիկը պատրաստ են կարեկցելու եւ օգնելու կարիքաւորներուն: Անոնք նաեւ կացութիւններուն յարմարող եւ հարցերուն միջին եզրեր գտնող անձեր են:

Բազկաթոռ

Յաւակնոտ եւ կենսուրախ մարդիկ են, որոնք կը բազմին բազկաթոռին վրայ: Այս մարդիկը շատ դժուար է հունէ հանել. նոյնիսկ բացասական իրավիճակներու մէջ անոնք միշտ դրական բան մը կը գտնեն: Բնածին արկածախնդրութիւնը եւ աւելորդ ինքնավստահութիւնը կրնան անկանխատեսելի խաղեր խաղալ իրենց կեանքին մէջ:

Աթոռ

Կոշտ յենարանով, սովորական աթոռ կ՛ընտրեն ուղղամիտ ու նպատակասլաց մարդիկ: Անոնք հիանալի ճարտասաններ են եւ դիւրաւ կրնան համոզել զիրենք շրջապատող մարդիկը, որ իրենք միշտ իրաւացի են: Դժբախտաբար այս մարդիկը ճկուն չեն, զիջումներու ատակ չեն ու չեն գնահատուած ընկերութեան մէջ:

Ճօճաթոռ

Ճօճաթոռը կը խորհրդանշէ մարդու համոզումներուն անկայունութիւնն ու փխրունութիւնը: Ճօճաթոռ ընտրող մարդիկ պատրաստ են լսելու ուրիշները եւ ուղղել սեփական սխալները: Միւս կողմէ` ճօճաթոռ նաեւ կ՛ընտրեն մարդիկ, որոնք կեանքէն կշտացած են ու միայն խաղաղութիւն կը փնտռեն: Այս մարդոց կեանքի գլխաւոր վտանգը լճացումն է ու մեկուսացումը…

Ինչպէ՞ս Երեխային Ուշադրութիւնը
Շեղել Ելեկտրոնային Գործիքներէն

Յաճախ կը դժգոհիք, որ ձեր զաւակը ելեկտրոնային գործիքներուն գերին դարձած է, սակայն արդեօք մտածա՞ծ էք տարբերակներու մասին, որոնք կրնան երեխան ձերբազատել այդ վտանգաւոր մոլութենէն ու կախուածութենէն:

Մասնագէտներ կ՛առաջարկեն 8 դիւրին եւ շինիչ միջոցներ` ձեր երեխային հետաքրքրական զբաղումներ գտնելու եւ առնուազն քանի մը ժամ անոնց ուշադրութիւնը շեղելու վերոյիշեալ գործիքներէն:

-1-

Ձեռային աշխատանք մը կազմակերպեցէք: Ինչո՞ւ չէ, նաեւ մօտիկ ընկերներ հրաւիրելով եւ ապա պզտիկ ցուցահանդէս մը կատարելով:

-2-

Գիտական փորձ մը կազմակերպեցէք: Երեխաները կը սիրեն նոր բաներ յայտնաբերել: Փորձերը կրնաք քաղել իրենց գիտութեան դասերէն` միեւնոյն ատեն ամրապնդելով անոնց սորվածները:

-3-

Բացէք խոհագիրներու գիրքը եւ ձեր զաւկին հետ դիւրին խոհագիր պատրաստեցէք, ապա ընտանեօք համտեսեցէք եւ գնահատեցէք անոր ճիգը:

-4-

Ընտանեօք խաղ մը (բառխաղ, մոնոփոլի, ռիսք…) խաղացէք: Ասիկա լաւ առիթ մը կ՛ըլլայ հաղորդակցելու եւ հաճելի ժամանակ անցընելու: Նոյն առիթով կը խթանէք ձեր զաւկին կեդրոնացումն ու արթնամտութիւնը:

-5-

Շաբաթական դրութեամբ ձեր երեխային գիրք մը կամ թերթ մը գնեցէք: Թող իր փոքրիկ գրադարանը կազմէ եւ օրական կէս ժամ կարդայ` իր նախասիրած մէկ անկիւնը քաշուելով:

-6-

Առիթը ստեղծեցէք քաղաքէն դուրս ելլելու. բնութեան մէջ քալեցէք, խաղացէք: Երեխան մղեցէք, որ շուրջը դիտէ ու վայելէ «բնութեան ձայնը», գնահատէ բոյսերը, անասունները…

-7-

Լուսանկարչական գործիք մը գնեցէք եւ ամէն անգամ թեմա մը ընտրեցէք եւ խնդրեցէք, որ անոր շուրջ 5-10 նկար լուսանկարէ: Ապա զանոնք լաթակալներով ցուցադրեցէք իր ննջասենեակին մէջ:

-8-

Օրինակ ծառայեցէք: Երեխաները կը սիրեն կապկել մեծերը: Եթէ դուք բջիջայինին գերին դարձած էք եւ ձեր ձեռքէն վար չէք առներ զայն, շատ բնական է, որ ձեր զաւակը նոյնպէս բջիջայինի մոլին դառնայ:

Գիտէ՞ք, Թէ…

Եթէ տունը շուն կամ կատու կը պահէք եւ անոնք կը վնասեն ձեր բոյսերուն, կրնաք պարզապէս հողին երեսին կասիայի ցպիկներ կամ կիտրոնի կեղեւներ զետեղել: Անշուշտ պարբերաբար պէտք է զանոնք փոխարինել նորերով:

* * *

Բացուած գինիի շիշին խցանը դժուա՞ր կը տեղաւորուի, կրնաք պարզապէս զայն քանի մը վայրկեան եռացած ջուրի մէջ ձգել եւ շուտով ձեր հարցը կը լուծուի:

* * *

Եթէ ձեր բրդեղէններուն թեւերուն ծայրամասերը լանցած են, կրնաք այդ բաժինները տաք ջուրի մէջ մխրճել, թեթեւօրէն քամել եւ վերջապէս սեշուարով չորցնել:

* * *

Շպարի վրձիններն ու մազի խոզանակները մաքրելու համար կրնաք զանոնք քանի մը ժամ մխրճել սոտայով լուծուած տաք ջուրի մէջ եւ ապա ցօղուել ու ցամքեցնել:

* * *

Եթէ սափորով ջուր պիտի բերէք սեղան, փոխանակ զայն սառոյցի կտորներով պաղեցնելու` օգտագործեցէք կիտրոնի սառած շերտեր` յաւելեալ բոյր եւ համ տալու համար:

Խոհագիր

Գետնախնձորով Խմորեղէն

Բաղադրիչներ

Խմորին համար անհրաժեշտ են`

– 2 գաւաթ ալիւր
– 1 ապուրի դգալ թթխմոր
– 1 ապուրի դգալ փոշի կաթ
– 1 գաւաթ գաղջ ջուր
– Քառորդ թէյի դգալ աղ
– 1 թէյի դգալ շաքար
– 3 ապուրի դգալ բուսական ձէթ

Միջուկին համար անհրաժեշտ են`

– 4 մեծ խաշած ու ճզմուած գետնախնձոր
– 1 թէյի դգալ աղ
– Քառորդ թէյի դգալ սեւ աղացած պղպեղ
– Քառորդ թէյի դգալ կարմիր փոշի պղպեղ

Պատրաստութիւն

Խմորին բաղադրիչները խառնել, շաղել` ստանալու համար ձեռքերուն չկպչող փափուկ խմոր մը: Զայն ծածկել եւ 45 վայրկեան ձգել, որպէսզի ուռի:

Աշխատանքի սեղանին ալիւր ցանել, ու խմորը գրտնակել եւ կլոր կաղապարի մը օգնութեամբ կլորներ ձեւաւորել:

Իւրաքանչիւր կլորի կեդրոնը զետեղել գետնախնձորի միջուկը, ապա եռանկիւնաձեւ ձեւաւորել:

Ափսէին յատակը ձէթով ծեփել, ձեւաւորուած խմորները շարել ու նախապէս տաքցուած փուռի մէջ եփել, մինչեւ որ ոսկեգոյն դառնան:

*
* * *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Եկողները թող չիմանան
Սոված օրեր ու սեւ տարի:
Ինձպէսները գան ու գնան,
Աշխարհին բան չպատահի:
Ծաղկեն դաշտերն ամէն գարնան,
Կեանքը մնայ միշտ պատանի:
Ինձպէսները գան ու գնան,
Աշխարհին բան չպատահի:
Չը որոտայ ոչ մի դրան
Մարտագլխիկն աղէտալի,
Ինձպէսները գան ու գնան,
Աշխարհին բան չպատահի:
Թող ազգերի կամքն անվարան
Մահուան բերանը պատառի:
Ինձպէսները գան ու գնան
Աշխարհին բան չպատահի:

 ՀԱՄՕ ՍԱՀԵԱՆ

Վաղը (14 ապրիլ 1914 ) բանաստեղծ Համօ Սահեանի  ծննդեան օրն է:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ 

Ֆրանսայի նախագահ Էմանուէլ Մաքրոնին կինը` Պրիժիթը վերջերս դարձաւ 70 տարեկան: Հինգերորդ հանրապետութեան պատմութեան ամենաերիտասարդ նախագահի եւ ամենատարեց Առաջին տիկնոջ` Էմանուէլի եւ Պրիժիթի միութիւնը կը շարունակէ հետաքրքրել շատ շատերը:

Հետաքրքրական է իմանալ, թէ ի՛նչ կը պատմէ Առաջին տիկնոջ զգեստապահարանը իր մասին…

«Ես ինքզինքս Առաջին տիկին չեմ զգար, ասիկա ամերիկեան «First lady» տիտղոսն է, զոր չեմ հաւնիր: Ամէն անգամ որ այս խօսքը կը լսեմ, կ՛ուզեմ շուրջս նայիլ հասկնալու համար, թէ իրականութեան մէջ որո՞ւ մասին է խօսքը: Ես ինքզինքս ոչ առաջին, ոչ վերջին, ոչ ալ նոյնիսկ տիկին կը զգամ: Ես Պրիժիթ Մաքրոնն եմ», խոստովանած է ան ELLE ամսագրին տուած հարցազրոյցի մը առիթով:

Պրիժիթ Մաքրոնը կը սիրէ թանկարժէք ապրանքանիշները: The New York Times-ը անոր ամուսինին 2022 յաղթանակը անուաներ էր «ֆրանսական նորաձեւութեան յաղթանակ»: Ընտրութիւններու գիշերը Պրիժիթը կը կրէր Լուի Վիւթոնի համազգեստ` զինուորական ոճի բաճկոն: «Ասիկա քաղաքական իշխանութեան եւ պիզնըսի դաշինքն է, որ կը ծառայէ երկու կողմերուն: Ի վերջոյ, նորաձեւութիւնը ֆրանսական տնտեսութեան ողնաշարն է», գրեր էր New York Times-ը:

Պրիժիթ Մաքրոնը յաճախ կը կրէ Լուի Վիւթոնի հագուստները, սակայն իրեն սիրելի են նաեւ ֆրանսական նորաձեւութեան շատ մը ոճաբաններ:

Պաշտօնական առիթներու համար Առաջին տիկինը յաճախ կ՛ընտրէ խիստ, բայց վայելուչ համազգեստներ: Ինչ կը վերաբերի գոյներուն, ան կը նախընտրէ պեժը, բաց մոխրագոյնը եւ կապոյտի բոլոր երանգները:

Ֆրանսայի Առաջին տիկնոջ զգեստապահարանին մէջ մեծ քանակութեամբ համազգեստներու (տաբատ-բաճկոն) առկայութիւնը կ՛ընդգծէ անոր կարծիքը ֆեմինիզմի մասին. «Ես կը խոստովանիմ, որ զիս շատ աւելի կը հետաքրքրէ կիներու ճակատագիրը, քան` տղամարդոցը: Կը կարծեմ, որ 21-րդ դարը կիներուն պիտի պատկանի: Կիներ, որոնք պիտի կարենան ելքեր գտնել աշխարհին համար: Եթէ այդ է ֆեմինիզմը, ապա ես ֆեմինիսթ եմ, բայց ես տղամարդոց հետ եմ ես անոնց դէմ չեմ»:

Պրիժիթ Մաքրոնը չ՛ամչնար իր տարիքէն. ան 24 տարիով աւելի մեծ է իր ամուսինէն:

«Էմանուէլի միակ թերութիւնը այն է, որ ան ինձմէ փոքր է: Առաւօտեան կը նախաճաշենք. ես` իմ կնճիռներովս, ինք` իր թարմութեամբ: Այո՛, այդպէս է», կատակելով ըսած է Ֆրանսայի Առաջին տիկինը ELLE-ին տուած հարցազրոյցին ընթացքին:

Գեղեցկագիտական

 Մազերուն Լոյս Հաղորդող
Բնական Բաղադրիչներ

Կը փափաքիք արեւի շո՞ղ հաղորդել ձեր մազերուն եւ մասամբ բանա՞լ անոնց գոյնը, ահաւասիկ` բնական բաղադրիչներ, որոնք կրնան գոհացում տալ ձեր փափաքին, սակայն լաւ իմացէք, որ կարելի չէ չարաշահել անոնց օգտագործումը եւ յաճախակի կիրարկումը:

Կիտրոն

Ընդհանուր առմամբ, կիտրոնը լաւագոյն բաղադրիչն է մութ շագանակագոյն մազերուն գոյնը բանալու եւ շիկահեր մազերը աւելի կենսունակ դարձնելու համար: Այս միջոցը ամէնէն արդիւնաւէտներէն մէկն է, եթէ դուք չէք ուզեր ձեր մազերը ներկել:

Երկու կիտրոնի հիւթը 30 մլ ջուր աւելցուցէք եւ մազի վրձինի մը միջոցով զայն փունջ առ փունջ քսեցէք ձեր մազերուն: Այնուհետեւ ջանացէք արեւի ճառագայթներուն տակ բնականօրէն չորցնել ձեր մազերը:

Կասիա

Մութ գոյնի մազերը մասամբ գունաթափելու եւ անոնց պղնձագոյն ցոլք տալու համար օգտագործեցէք կասիան: Կասիայի փոշին ջուրի հետ խառնեցէք եւ ստացուած թոյլ թանձրուկով ծեփեցէք ձեր մազերը, թեթեւ մարձեցէք զանոնք, կերպընկալ գլխարկով մը ծածկեցէք ձեր մազերը, ձգեցէք 3-էն 4 ժամ, ապա ցօղուեցէք:

Խնձորի Քացախ

Նուազ ծանօթ է քացախի միջոցով մազերուն գոյնը բանալու տարբերակը:

Խնձորի քացախը լուծեցէք ջուրով (մազերուն չորացումը կանխելու համար), ապա այս հեղուկը թափեցէք ձեր մազերուն վրայ, թեթեւօրէն մարձեցէք եւ քառորդ ժամ ետք ցօղուեցէք զանոնք:

Այս միջոցը կրնաք կիրարկել շաբաթական դրութեամբ, նաեւ` մազերուն փայլք տալու, անոնց աճը խթանելու եւ թեփէ ձերբազատելու համար:

* * *

Նշենք, որ որքան ալ բնական են առաջարկուած բաղադրիչները, կրնան սպասուած արդիւնքը չտալ, յատկապէս` ներկուած մազերուն պարագային: Հետեւաբար մի՛ չարաշահէք անոնց օգտագործումը:

Դէմքի Մորթին Փայլքը
Վերականգնող Դիմակ

Կը փափաքի՞ք աւելի մաքուր, թարմ, ձիգ եւ առողջ մորթ ունենալ, ուրեմն անվարան դիմեցէք վարունգին: Ինչո՞ւ առասպելական գումարներ մսխել, երբ տունը ձեր ձեռքին տակ ունիք վարունգ, մածուն եւ դգալ մը մեղր…

Վարունգը կենսանիւթերու, օլիկօ-էլեմաններու իսկական հանք մըն է. ան յատկապէս մորթը խոնաւցնելու եւ փափկացնելու յատկութիւնը ունի: Վարունգը նաեւ փայլք եւ թեթեւութիւն կը հաղորդէ թանձր մորթին: 95 առ հարիւր ջուրէ բաղկացած այս բանջարեղէնը յարմարագոյնն է թափանցիկութեան եւ լոյսի պակաս ունեցող մորթը խոնաւցնելու համար:

Ալ ո՞ւր մնաց, եթէ վարունգին միանան մածունն ու մեղրը…

Վարունգի դիմակ պատրաստելու անհրաժեշտ բաղադրիչներն են`

– 1 միջակ վարունգ
– 1 ապուրի դգալ մածուն
– 1 ապուրի դգալ մեղր

Նախ եւ առաջ կեղուել եւ կտրատել վարունգը, ապա հարիչի միջոցով խիւսի վերածել:

Ապա ապակեայ, մաքուր փոս ամանի մը մէջ վարունգին խիւսին աւելցնել մեղրն ու մածունը եւ խառնել:

Յետոյ խառնուրդը քսել դէմքին եւ սպասել 15-20 վայրկեան:

Վերջապէս, դէմքը լուալ գաղջ ջուրով եւ ցամքեցնել մաքուր սրբիչով:

Հոգեբանին Կարծիքով

«Դեռ», «Եկո՛ւր», «Ազնիւ», «Շնորհակալութիւն»

Հոգեբանին կարծիքով, երեխաներուն եւ առհասարակ մարդոց ուղեղը աւելի լաւ կ՛ընկալէ, երբ կը գործածենք դրական, այլ ոչ թէ բացասական բառեր ու նախադասութիւններ: Փորձենք մեր առօրեայ խօսակցութեան ընթացքին դրական բառեր օգտագործել եւ երեխային յստակօրէն ըսել, թէ իրմէ ի՛նչ կը սպասենք կամ կ՛ակնկալենք: Այսպիսով, յարաբերութիւնները չեն լարուիր, ընդհակառակը:

Հոգեբանը կը թելադրէ յաճախակի օգտագործել հետեւեալ 4 բառերը` ծնողք-զաւակ յարաբերութիւնները ճիշդ ճամբու վրայ դնելու եւ լաւ երեխայ դաստիարակելու համար:

Դեռ

Առաջին բառը «դեռ» բառն է: Եթէ մեր երեխան յաճախ կը դժգոհի, որ լաւ հեծիկ չի քշեր, կամ թուաբանական խնդիրները կը դժուարանայ լուծելու, կամ լաւ չի գծեր, շատ կարեւոր է, որ մենք իրեն սորվեցնենք օգտագործել «դեռ» բառը: «Դուն դեռ լաւ հեծիկ չես քշեր», «դեռ լաւ չես գծեր», «դեռ թուաբանական խնդիրները դիւրին չես լուծեր» եւ այլն…

«Դեռ» բառը գործածելով` մենք երեխային մէջ կը ձեւաւորենք այն միտքը, որ եթէ ինք բանի մը վրայ բաւարար աշխատի, պիտի գայ այն օրը կամ պահը, երբ յաղթահարած պիտի ըլլայ տուեալ դժուարութիւնը:

Եկո՛ւր

Երկրորդ բառը, որ թելադրելի է օգտագործել «եկո՛ւր» բառն է: Սովորաբար երբ մենք կ՛ուզենք, որ երեխան որեւէ բան ընէ, դժբախտաբար հրամայական ոճ կը գործածենք` «գնա՛, սենեակդ կոկէ», «գնա՛, ակռաներդ խոզանակէ», «գնա՛, խաղա՛»…

Մինչդեռ շատ աւելի շինիչ է, երբ կ՛ըսենք. «եկո՛ւր, սենեակդ կոկենք», «եկո՛ւր, խաղանք» եւ այլն… «գնա՛»-ն «եկո՛ւր»-ով փոխարինելով` երեխային հետ կը վերաբերինք հաւասարէ հաւասար, ահա հոս չկայ հրամայող եւ գործադրող. այսպիսով, կը ստեղծենք աւելի հաշտ մթնոլորտ եւ աւելի դիւրին կը հասնինք մեր ուզածին:

Ազնիւ

Երրորդ ցանկալի բառը «ազնիւ»-ն է: Եթէ երեխան վատ խօսքերով կ՛արտայայտուի իր ընկերոջ մասին, կամ վատ կը վերաբերի փողոցի անտէր շան հետ, յիշեցնենք, որ ազնիւ խօսքեր օգտագործէ, թէկուզ եթէ ընկերը նեղացուցեր է զինք, կամ ազնիւ վերաբերում ունենայ անտէր, անօգնական շան հանդէպ եւ այլն… Ասիկա լաւ միջոց է ազնիւ երեխայ դաստիարակելու համար:

Շնորհակալութիւն

Վերջապէս, փորձենք երեխային սորվեցնել «շնորհակալ» բառին գործածութիւնը. այսպիսով, երեխային կը վարժեցնենք երախտապարտ ըլլալ:

Եթէ մեր երեխան ինքնակամ որեւէ ծառայութիւն կամ լաւ բան մը ընէ, անմիջապէս շնորհակալութիւն յայտնենք, նոյնպէս ալ վարժեցնենք, որ իր կարգին գնահատէ իրեն համար կատարուած որեւէ արարք ու իր կարգին շնորհակալութիւն յայտնէ:

Խոհագիր

 Ճակնդեղով Եւ Ֆեթա
Պանիրով Աղցան

Բաղադրիչներ

– 2 հատ խաշած ճակնդեղ
– 150 կ ֆեթա պանիր
– 5 ապուրի դգալ կիտրոնի հիւթ
– 1 ապուրի դգալ մեղր
– 3 ապուրի դգալ ձիթապտուղի ձէթ
– Աղ, սեւ համեմ
– Մանրուած ազատքեղ` զարդարանքի համար

Պատրաստութիւն

Պատրաստել թացանը` խառնելով կիտրոնի հիւթը, ձէթը, մեղրը, աղը եւ սեւ համեմը:

Մատուցման ամանին մէջ խորանարդաձեւ կտրատուած ճակնդեղները եւ թացանը լաւ խառնել, երեսը զարդարել ֆեթայի կտորներով եւ մանրուած ազատքեղով:

Այս յագեցնող աղցանը յաճախակի ուտելու պարագային, անիկա կը զօրացնէ մարմնին դիմադրողական համակարգը, կը բարելաւէ տեսողութիւնը, կ՛ապահովէ սրտին առողջութիւնը, կը պաշտպանէ որոշ տեսակի քաղցկեղներէ եւ այլն… Անշուշտ գուշակեցիք, այս բոլորը` շնորհիւ ճակնդեղին:

*
*  *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Այս Ծառը Սուրբ

Ծառ տնկեցէք եղբայրներ
կաղնի սօսի եղեւին
Պարտէզին մէջ – դաշտերուն
Լերան վրայ – ժայռերուն
քարքարուտին ապառաժին
Ձեր թաղարին սովորական
կամ սեղանին ամէնօրեայ
Ծառ տնկեցէք – պիտի բռնէ անպայման –
Ապառաժը երբ փշրուի հող կը դառնայ արդէն, չէ՞…
Թէ թաղարին հողը քիչ է, շա՜տ է կաւը բրուտին.
Սեղանն – ըսես – չոր տախտակ է
կ՛ըսեմ քեզի` առաջ փայտ էր, փայտն ալ ծառ
Ի՞նչ գիտես թէ ցամքած փայտը չ՛արբենար
վրան դրուած շոճիի թարմ աւիշէն
Չի փաթթուիր մատղաշ ու թաց արմատներուն
Ու չի՜ խրեր իր ոտքերն ալ հողին մէջ
ինքն ալ արմատ չի՞ դառնար…
Ծառ տնկեցէք – ո՛ւր ալ տնկէք պիտի բռնէ անպայման…
Դարակուտակ սպասումի ու անհնար ըղձանքի
Հողն է պարարտ – հողն է հպարտ – ջուրն հանդարտ
թափուած արեան եւ արցունքին պէս առատ –
Այս ծառը սուրբ պիտի կանգնի պիտի աճի ուռճանայ
Պիտի երկինք բարձրանայ
Ամէն առտու այգաբացին ստուերն անոր պիտի հասնի մեծ լերան
Շուք պիտի տայ արեւափառ ոսկեծածան հանդերուն
Հազար բարեւ ու բիւր բարիք պիտի առնէ ամպերէն
որոնք կու գան աշխարհի չորս ծագերէն
ու կը շոյեն սաղարթն անոր մշտադալար – ալեւոր…
Օ՜ տնկեցէք
Ամուր ձեռքով խնամեցէք
զարդարեցէք
պաշտպանեցէք
պաշտեցէք
Ազատութեան ծառն է այս…:

ԶԱՐԵՀ ԽՐԱԽՈՒՆԻ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Երբ երեխան անմխիթար կու լայ, ան աւելի արագ կը հանդարտի, եթէ խօսելու փոխարէն` երգէք անոր… Արդարեւ, փաստուած է, որ երգը խօսքէն աւելի ազդու է երեխաներուն պարագային:

Այսպէս, Մոնրէալի համալսարանի կին հետազօտողներ փորձ մը կատարած են 6-9 ամսական 30 երեխաներու վրայ. անոնց լացի պահուն փոխն ի փոխ երգ եւ մեղմ խօսքեր լսել տուած են: Օրերու վրայ կատարուած փորձի աւարտին մասնագէտները հաստատած են, թէ երգը իսկապէս կ՛օգնէ, որ երեխաները աւելի արագ եւ աւելի երկար տեւողութեամբ հանդարտին, մինչդեռ մեղմ խօսքերը նոյն ազդեցութիւնը չեն գործած:

Երեխան կու լայ, եթէ…

Բոլոր երեխաներն ալ կու լան, քանի որ լացը միակ միջոցն է ինքզինք արտայայտելու, բան մը հասկցնելու համար:

Եւ այսպէս, երեխան կու լայ`

ա.- Եթէ անօթի է: Ասիկա չի նշանակեր, որ լացող երեխան անմիջապէս պէտք է կերակրել, բայց կ՛արժէ փորձել:

բ.- Եթէ վատ ինքնազգացողութիւն ունի: Թերեւս ան կը մսի, կը տաքնայ, ուշադրութեան պակաս կը զգայ:

գ.- Եթէ ցաւ ունի: Երեխաները յաճախ ականջի, լինտերու կամ փորի ցաւեր կ՛ունենան, պէտք է արագ ախտաճանաչում կատարել:

դ.- Եթէ կը ձանձրանայ: Այո՛, երեխան ձանձրոյթէն կրնայ լալ: Հաւանական է, որ ան ձանձրացած է նոյն դիրքով, նոյն տեղը պառկելէ, նոյն անհետաքրքիր առաստաղը դիտելէ եւ այլն… հաւանաբար խաղի պահանջ ունի: Փոխեցէք անոր դիրքը, ի հարկին խաղացէք անոր հետ:

ե.- Եթէ յոգնած է: Երեկոյեան երեխան արդէն կուշտ է, մաքուր է ու յանկարծ լալու կը սկսի: Այսպիսով, երեխան դուրս կը հանէ օրուան կուտակուած յուզումները, յոգնութիւնը: Երեխային փորձեցէք հանգստացնել ու քնացնել… երգի միջոցով:

Զարդեղէններու Լեզուն

Նորաձեւութեան մէջ զարդեղէնները կարեւոր աքսեսուարներ են վերջնական եւ անհատական տեսք ստանալու համար: Մանեակները, ապարանջանները, ականջօղերը, մատանիներն ու զարդասեղները ունին տարբեր խորհրդանիշներ եւ իմաստներ. անոնք շատ բան կ՛աւելցնեն ձեր հագուստի ընտրութեան մէջ. կ՛անհատականացնեն ձեր տեսքը եւ ձեզ կը դարձնեն իւրայատուկ…

Փորձագէտներու կարծիքով, ձեր նախընտրած ու սիրելի զարդերը ոչ միայն կը խօսին ձեր ճաշակին, այլեւ բնաւորութեան մասին: Այսպէս, որեւէ անծանօթ միջավայրի մէջ ձեր շրջապատը ձեր կրած զարդերէն դատելով` կրնայ գուշակել ձեր բնաւորութիւնը:

Ահա թէ ի՛նչ կը պատմէ ձեր սիրելի զարդը ձեր մասին:

– Եթէ ոսկեղէնի սիրահար էք, պահպանողական եւ հաւասարակշռուած անձ էք: Դուք նաեւ ինքնավստահ էք եւ մեծ համարում ունիք ձեր մասին, ահա թէ ինչո՛ւ չէք ուզեր աննկատ անցնիլ:

– Եթէ արծաթեղէնի սիրահար էք, դուք զուսպ, բարի, ստեղծագործ եւ վիպապաշտ անձ մըն էք: Եթէ ձեր զարդերուն քարերը թափանցիկ են, դուք նաեւ լաւատես էք, ոչ թափանցիկ քարերով զարդեր նախընտրելու պարագային, դուք, ընդհակառակը, հակուած էք տեւաբար ձեր մէջ թերութիւններ փնտռելու:

– Եթէ մարգարիտի սիրահար էք, վիպապաշտ եւ երազկոտ անձ էք, կը սիրէք թատրոնը, ցուցահանդէսները, ընթերցումը… եւ մարդոց մէջ կը գնահատէք ազնուութիւնը: Մարգարիտը սիրող բոլոր կիներուն նման` դուք համեստ էք, գրաւիչ ու աւանդապաշտ եւ կը գերադասէք դասական վայելչութիւնը:

– Եթէ կրծքազարդերու սիրահար էք, յանդուգն եւ անհատականութիւն ունեցող անձ էք: Դուք չէք սիրեր դառնալ ամբոխին մէկ մասնիկը, այլ կ՛ուզէք զատորոշուիլ ձեր իւրայատուկ ոճով ու ճաշակով:

– Եթէ հնաոճ զարդերու սիրահար էք, կը նշանակէ, որ աւանդապաշտ էք: Հին զարդերը միշտ ալ պատմութիւն ունին` կապուած դէպքի մը կամ անձի մը հետ: Հաւատարիմ էք ձեր արմատներուն, ինչպէս նաեւ վստահելի անձ էք:

– Եթէ խոշոր օղերու սիրահար էք, ինքնավստահ եւ ուշադրութիւն գրաւել սիրող անձ էք: Նաեւ լուրջ էք, վճռական ու ստեղծագործ: Կեանքի դժուարութիւնները չեն վախցներ ձեզ, գրեթէ միշտ յաղթական դուրս կու գաք որեւէ դժուար իրավիճակէ:

– Եթէ նուրբ զարդերու սիրահար էք, փխրուն նկարագիրով անձ էք, փափկանկատ ու հոգատար էք ձեր յարաբերութիւններուն մէջ: Դժբախտաբար թոյլ ու տկար էք դժուար կացութիւններու դիմաց եւ շուտով կը յանձնուիք:

– Եթէ ոչ աւանդական զարդերու սիրահար էք. դուք ըմբոստ եւ ոչ աւանդապաշտ անձ էք: Ձեզ կարելի չէ խաբել կամ դիւրաւ համոզել. ձեր զօրաւոր անհատականութիւնը ձեզ դարձուցած է կշռադատող եւ երբեմն ալ` կասկածամիտ անձ մը:

Նորաձեւութիւն

 Զենտայան` Լուի Վիւթոնի
Նոր Դեսպան

Լուի Վիւթոն նորաձեւութեան տունը պաշտօնապէս յայտարարեց, որ «Golden Glob»¬ի դափնեկիր դերասանուհի Զենտայան այսուհետեւ տան նոր դեսպանուհին է եւ ամէնուրեք պիտի ներկայացնէ «Քափիւսին» պայուսակը:

«Քափիւսին» պայուսակը ստեղծուած է 2013¬ին. ան իր անունը ստացած է Rue Neuve-des-Capucines փողոցէն, ուր Լուի Վիւթոնը բացեր էր իր առաջին խանութը 1854¬ին:

Նորաձեւութեան տան խորհրդանիշը դարձած պայուսակը կարելի է կրել ձեռքին, ուսին կամ խաչաձեւ: Զենտայանի խօսքով` «Քափիւսին պայուսակը իսկապէս գեղեցիկ է եւ դիմացկուն: Երբ ես բան մը գնեմ, կ՛ուզեմ, որ ան տոկուն, որակեալ ըլլայ եւ երկար ժամանակ ծառայէ…»:

Նշենք, որ «Քափիւսին» պայուսակ մը կ՛արժէ 5-8 հազար եուրօ` նայած չափին ու տեսակին:

Ճերմակ Շապիկը` «Must Have»

Այնպէս` ինչպէս սեւ հագուստը, ճերմակ շապիկը եւս «Must have» է (պէտք է ունենալ), եւ գրեթէ պարտադիր է ունենալ զգեստապահարանին  մէջ, քանի որ ան շատ մը հարցեր կը լուծէ: Ճերմակ շապիկով դուք կրնաք միշտ ոճային եւ ժամանակակից տեսք ունենալ, պայմանաւ որ զայն ճիշդ ձեւով համադրէք:

Գրեթէ բոլոր ոճաբանները իրենց գարուն¬ամառ նորաձեւութեան փառատօներուն լուսարձակի տակ առին ճերմակ շապիկը` որպէս թէ՛ ցերեկային եւ թէ՛ գիշերային անփոխարինելի կտոր: Դուք ալ ձեր կարգին կրնաք սպիտակ շապիկը համադրել ճինզ տաբատի, պաշտօնական համազգեստի եւ տարբեր ոճի շրջազգեստներու հետ:

Ստորեւ ճերմակ շապիկ կրելու 3 տարբերակներ` քաղուած Արմանի, Ալեքսանտըր Մքքուին եւ Նեհերա նորաձեւութեան տուներու գարնանային փառատօներէն:

Խոհագիր

Ձիթապտուղով Խմորեղէն

Բաղադրիչներ` միջուկին համար

– Մէկական գաւաթ կորիզը հանուած սեւ եւ կանաչ ձիթապտուղ
– Մէկ ապուրի դգալ պղպեղի խիւս
– 2 ցօղուն մանրուած կանաչ պղպեղ
– 1/3 գաւաթ մանրուած ընկոյզ
– 3 ապուրի դգալ թարմ ծոթրին
– 1 պզտիկ, կանաչ կծու պղպեղ
– 1/5 թէյի դգալ քիմիոն

Բաղադրիչներ` խմորին համար

– 1 գաւաթ ալիւր
– 3/4 թէյի դգալ պէյքինկ փաուտըր
– Պտղունց մը աղ
– 1/4 գաւաթ ձիթապտուղի ձէթ
– 1/4 գաւաթ նարինջի հիւթ
– 1 հաւկիթի դեղնուց` ծեփելու համար
– Շուշմայ` զարդարելու համար

Պատրաստութիւն

Խմորը շաղել, գունդի մը վերածել, երեսը ծածկել եւ ձգել, որ 30 վայրկեան հանգչի:

Մինչ այդ միջուկին բաղադրիչները խառնել:

Չկպչող մոմ-թուղթի վրայ գրտնակել խմորը եւ 10 սմ կողմերով քառակուսի մը ձեւաւորել: Պատրաստ միջուկը դնել խմորի ծայրամասին եւ փաթթելով` խմորին գլանի ձեւ տալ: Երկու ծայրամասերը լաւ փակել: Խմորը հաւկիթի դեղնուցով ծեփել, երեսը շուշմայ ցանել եւ նախապէս տաքցուած փուռի մէջ եփել շուրջ 35 վայրկեան: Սպասել, որ քիչ մը պաղի` նախքան շերտելն ու մատուցելը:

*
*   *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Ես ծնուել եմ ձորերում`
Եղեռնի սեւ օրերում:

Մայրս կրծքին` օրօրել`
Իմ օրոցքն էլ է կորել:

Աչքս բացի` սով տեսայ,
Աստուած ասաց` «Զոհ է սա»:

Դեռ փայտէ ձի չհեծած`
Բախտի ձիուց ընկայ ցած:

Որբ մնացի ու անուս,
Ես դեռ մանկուց ընկայ դուրս:

Վշտի վիհից, գահեր վէս,
Հրաշք է, որ հասայ քեզ:

Քիչ էր մնում` եղեռնի
Թաթն իմ կոկորդն էլ բռնի:

Բիւրերին է նա հորել`
Ինչպէ՞ս է, որ չեմ կորել:

Չեմ պղտորուել, վշտից մեծ
Սոխակս օձի չփոխուեց:

Հոգիս` արցունք ու ոսկի`
Խտացուածքն եմ իմ ազգի:

Այժմ ազգին իմ անչար
Պարտք են Աստուած ու աշխարհ:

Հատուցումը եղեռնի`
Երբ էլ լինի` կը յառնի:

Իրար գրկեն պիտի ողջ
Այս ազգերն էլ մահագոչ:

Աշխարհ, դու ինձ մի նայիր,
Իմ ողջ ազգին փայփայիր:

Վախենում եմ, թէ նրան
Դու պարտք մնաս… յաւիտեան:

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՇԻՐԱԶ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Հայկական հարսանեկան հագուստներու «Սիմֆոնի» ապրանքները վերջերս մասնակցած է Միլանոյի նորաձեւութեան շաբաթին` ցուցադրելով հայկական տարազի նախշերով կարուած հարսանեկան հաւաքածոն:

«Սիմֆոնի» ապրանքները ստեղծուած է 5 տարի առաջ` Մարինէ Աւետեանի եւ Սաթենիկ Մխիթարեանի ջանքերով: Հարցազրոյցի մը ընթացքին Ս. Մխիթարեանը յայտնած է, որ Միլանոյի նորաձեւութեան շաբաթուան մասնակցութեան առաջարկ քանի մը անգամ ստացեր են, բայց միայն այս տարի համոզուեր են, որ ամէն առումով պատրաստ են:

Ոճաբանին կարծիքով, հաւաքածոյին առանձնայատկութիւնը այն է, որ հագուստները հայկական տարազի նախշերով են, օգտագործուած են հայկական ձեռագործ զարդանախշեր: Հաւաքածոյին կարգ մը հագուստներ ոգեշնչուած են գանձակեցի նորահարսի, ինչպէս նաեւ Ախալցխայի հայ կնոջ տարազներէն:

Հետաքրքրական

Զարմանալի Նմանութիւններ

Երբեւէ նկատե՞ր էք, որ ընկոյզը ուղեղի կը նմանի, կարմիր լուբիան` երիկամի, իսկ ստեպղինը` աչքի…

Ստորեւ կը ներկայացնենք պտուղներ եւ բանջարեղէններ, որոնք ոչ միայն նմանութիւններ ունին մեր այս կամ այն օրկանին հետ, այլեւ իրենց սննդական արժէքով խիստ յանձնարարելի են նոյն այդ օրկաններու առողջութեան համար: Եւ այսպէս`

– Ստեպղինը կլոր կտրատելու պարագային կը նկատենք, որ իրօք անիկա նման է աչքին: Աչքը, ծիածանաթաղանթն ու համակեդրոն գիծերը եւ կլոր կտրուած ստեպղինը շատ նմանութիւններ ունին: Իսկ գիտութիւնը պեթաքարոթենով հարուստ այս բանջարեղէնը կը համարէ մեր տեսողութեան ամենաօգտակար մթերքներէն մէկը:

– Ընկոյզին միջուկը շատ նման է մարդկային ուղեղին: Օմեկա 3-ով հարուստ այս ուտելիքը լաւագոյնս կը խթանէ ուղեղին առողջ գործունէութիւնը:

– Կարմիր լուբիան երիկամը կը յիշեցնէ. կենսանիւթերով եւ հանքայիններով հարուստ այս ընդեղէնը կ՛օգնէ մեր երիկամներու առողջ գործունէութեան:

– Կիսուած նարինջը եւ կրիֆոնը նման են ստինքներուն: Այս պտուղներուն պարունակած ֆլաւոնոիտներն ու լիմոնոիտները կ՛օգնեն կանխելու կուրծքի քաղցկեղը:

– Քաղցր գետնախնձորը շատ նման է ենթաստամոքսային գեղձին (փանքրէասին): Հետազօտութիւններ ցոյց տուած են, որ քաղցր գետնախնձորը փանքրէասին լաւ գործունէութիւնը ապահովող ուտելիքներէն մէկն է, իսկ փանքրէասը այն օրկանն է, որ կը հաւասարակշռէ արեան մէջ շաքարի տոկոսի կայունացումը:

* * *

Ուտելիքներու եւ օրկաններու նմանութեան շարքը շատ երկար է: Հետազօտողները նմանութիւններ գտած են նաեւ կիսուած լոլիկին ու սրտին, նեխուրի ցօղուններուն եւ ոսկորներուն, կոճապղպեղին եւ ստամոքսին, կիսուած սունկին եւ ականջին, աւոքատոյին եւ արգանդին միջեւ, իսկ հարցը պարզապէս նմանութիւն չէ, այլ այն, որ իւրաքանչիւր տուեալ ուտելիք առողջութիւնը կ՛ապահովէ իրեն նմանող օրկանին:

Խոհարարին Կարծիքով…

– Տապկոցի ձէթին ապուրի դգալ մը քացախ աւելցուցէք, քանի որ քացախը կը նուազեցնէ ձէթին կլանումը ուտելիքին մէջ:

* * *

– Պանիրի ամանին մէջ երկու կտոր շաքար աւելցուցէք, շաքարը կ՛օգնէ, որ պանիրը աւելի երկար ժամանակ դիմանայ:

* * *

– Որպէսզի խաշած բրինձին գոյնը ձիւնի պէս ճերմակ ըլլայ, եռալէն ետք քանի մկ կաթիլ կիտրոնի հիւթ աւելցուցէք:

* * *

– Շուկայէն բերուած միսին կտրատումը դիւրացնելու համար զայն 10 վայրկեան սառնարանը դրէք:

* * *

– Սմբուկին դառնութենէն խուսափելու համար տապկելէ առաջ կէս ժամ աղաջուրի մէջ թրջեցէք շերտուած կտորները:

* * *

– Եթէ կարկանդակին երեսը այրի, դանակի մը միջոցով հեռացուցէք այրած մակերեսը, փոշի շաքար ցանեցէք եւ 10 վայրկեան եւս եփեցէք փուռին մէջ, որպէսզի նոր մակերես ձեւաւորուի:

* * *

– Պանանները երկար ժամանակ պահելու համար անոնց գլուխը կերպընկալ թաղանթով փաթթեցէք:

* * *

– Շաքարի ամանին մէջ մրջիւններուն ներթափանցումը կանխելու համար քանի մը մեխակի գամ աւելցուցէք:

* * *

– Որպէսզի հազարով եւ այլ խոտերով պատրաստուած ացղանը չթառամի, զայն աղեցէք մատուցելէ անմիջապէս առաջ:

* * *

– Կիտրոնէն առաւելագոյն քանակութեամբ հիւթ ստանալու համար զայն կէս ժամ պահեցէք տաք ջուրի մէջ:

* * *

– Թարմ կիտրոնները երկար ժամանակ պահելու համար զանոնք դնել ջուրով լեցուն խորունկ ամանի մը մէջ եւ սառնարան փոխադրել:

Ազնուութեան Գիտականօրէն
Փաստուած Բարիքները

Ուսումնասիրութիւնները ցոյց տուած են, որ ազնուութիւնը, պայմանաւ որ ան ըլլայ ինքնաբուխ եւ անշահախնդիր, կ՛օգնէ պահպանել առողջութիւնը: Եկէք` միասնաբար ծանօթանանք ազնուութեան բարիքներէն քանի մը հատին:

– ԱԶՆՈՒՈՒԹԻՒՆԸ կը նուազեցնէ ընկճախտը: Հետազօտութիւններ յանգած են այն եզրակացութեան, որ ազնիւ, բարի, ծառայասէր ու ուշադիր մարդոց մօտ քորթիզոլի ընկճախտի հորմոն): Մակարդակը 20 տոկոսով աւելի ցած է, քան` մնացեալներունը: Ասիկա նաեւ իր դրական ազդեցութիւնը կը գործէ դիմադրողական դրութեան լաւ գործունէութեան վրայ:

– ԱԶՆՈՒՈՒԹԻՒՆԸ կը նուազեցնէ հոգեկան անկումի վտանգը: Հաստատուած է, որ բարեացակամ վերաբերմունքը կը նպաստէ սերոթոնինի արտադրութեան, որ ծանօթ է որպէս «երջանկութեան հորմոն»:

– ԱԶՆՈՒՈՒԹԻՒՆԸ կը նուազեցնէ ցաւը: Կրկնուող, յաճախակի ազնուութիւնը կը խթանէ էնտորֆիներու արտադրութիւնը: Ասոնք ուղեղին կողմէ արտադրուող ցաւազերծիչներ են:

– ԱԶՆՈՒՈՒԹԻՒՆԸ կը նուազեցնէ բարձր արեան ճնշումը: Ամերիկայի գիտնականներու կարծիքով, «Ազնուութեան վրայ կեդրոնացած վարքագիծ ունենալը, կամ` նոյնիսկ մտածելով, թէ ինչպէ՛ս կարելի է աւելի ազնիւ ըլլալ» կը նպաստէ օսիթոսին հորմոնի արտադրութեան: Այս վերջինս կ՛օգնէ արեան երակներու ընդլայնման:

– ԱԶՆՈՒՈՒԹԻՒՆԸ կը բարձրացնէ ինքնագնահատականը: Ազնիւ եւ բարիք գործող մարդիկ աւելի դրական տրամադրուած կ՛ըլլան իրենց անձին նկատմամբ: Հոգեբանի կարծիքով, «Դուն քեզ լաւ մարդ կը զգաս` ի տարբերութիւն եսակեդրոն անհատապաշտին»:

– ԱԶՆՈՒՈՒԹԻՒՆԸ կ՛երջանկացնէ: Ազնիւ, բարի ըլլալը կ՛աշխուժացնէ «ուղեղին մէջի բաւարարուածութեան եւ պարգեւատրման ոլորտները» կը շեշտեն մասնագէտները:

Խոհագիր

Սմբուկով Նախուտեստ

Այս նախուտեստը կարելի է պատրաստել նաեւ դդումով: Արագ, դիւրին եւ համեմատաբար մատչելի նախուտեստ մը, որ վստահաբար պիտի գոհացնէ նաեւ բուսակերները:

Բաղադրիչներ`

Բաղադրիչներուն քանակը կ՛որոշէք` ըստ ճաշակի:

– Կլոր շերտուած սմբուկ կամ դդում
– Կլոր շերտուած լոլիկ
– Ձիթապտուղի ձէթ
– Աղ, սեւ պղպեղ, կարմիր փոշի պղպեղ, փոշի սխտոր, օրեկանօ
– Քերած պանիր

Պատրաստութիւն

Ձէթին աւելցնել վերը յիշուած համեմները եւ պատրաստել թացանը:

Սմբուկները շարել ափսէին մէջ եւ ծեփել վերոյիշեալ թացանով: Ապա իւրաքանչիւրին վրայ աւելցնել շերտ մը լոլիկ եւ դարձեալ ծեփել թացանով: Նախապէս տաքցուած փուռին մէջ եփել շուրջ քառորդ ժամ:

Ափսէն փուռէն հանել եւ լոլիկներուն երեսը զետեղել տաշուած պանիրը: Կրկին փուռ փոխադրել եւ եփել քառորդ ժամ եւս:

*
*  *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Ծովին ի՜նչ, թէ իր ջրերով
թեթեւ ու սէգ նա՛ւ անցաւ,
Ջրերին ի՜նչ, թէ իր ճամբէն
նաւը վա՞տ, թէ՞ լա՛ւ անցաւ,
Ծո՜վ է հոգին բանաստեղծի,
ծովի նման լա՛յն ու խո՜ր,
Մեծ հոգուն ի՜նչ, թէ իր միջով
հազար դաւ ու ցա՛ւ անցաւ:

ԳԷՈՐԳ ԷՄԻՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Մեր մշակոյթի ամենագեղեցիկ եւ խորհրդաւոր արժէքներէն են հայկական ծիսական տիկնիկները: Անոնց մէջ ամփոփուած է մեր ժողովուրդին մտածողութիւնը: Անցեալին ժողովուրդը զանոնք օժտեր է մոգական ուժով, չարը խափանող, վտանգներէն զերծ պահող եւ յաջողութիւն ապահովող յատկութիւններով: Տիկնիկներուն միջոցով անոնք ձգտած են ապահովել բերք ու բարիքի առատութիւնը, պտղաբերութիւնը, արգասաբերութիւնը, ինչպէս նաեւ` ընտանեկան ու անձնական յաջողութիւնները: Սովորաբար հայկական ծիսական տիկնիկներ պատրաստած են կիները օգտագործելով տարբեր նիւթեր` փայտ, թելեր, կաւ, մետաղ, կաշի, մուշտակ, մազ, խմոր…

Վիճակի Արուս

Վիճակի Արուսը համարուած էր Համբարձման տօնի խորհրդանիշ տիկնիկը: Բացի վիճակի փարչէն գիւղի աղջիկները կը պատրաստէին նաեւ վիճակի տիկնիկը` Արուսը եւ զայն կ՛ամրացնէին փարչի գլխուն:

«Վիճակի Արուս»-ը պատրաստելու համար երիտասարդուհիները կը վերցնէին ճիպոտ մը, վերի մասին կը հաստատէին փայտ մը` ստանալու համար խաչաձեւ յարմարանք մը, որուն կը հագցնէին կանացի հագուստը: Տիկնիկը կ՛ունենար ճակատնոց, ոսկեշար մանեակ, կուրծքին` ճոխ զարդեր:

Առողջապահական

 Ձեր Անձնական Իրերը
Ուրիշին Հետ Մի՛ Կիսուիք 

Տան մէջ կամ ճամբորդութեան ընթացքին ձեր անձնական իրերը ուրիշին հետ մի՛ կիսուիք եւ` հակառակը: Անձնական իրերը կարելի չէ փոխ տալ (կամ փոխ առնել) ո՛չ ընտանիքի անդամներուն, ո՛չ ալ ամենամօտիկ ընկերուհիին: Բժիշկները եւ մասնաւորաբար մաշկաբանները կը զգուշացնեն  հետեւեալ 6 իրերը կիսուելէ ուրիշի հետ:

ՄԱԶԻ ԽՈԶԱՆԱԿի միջոցով կը փոխանցուին մաշկային հիւանդութիւններ: Այս պատճառով ալ պէտք է հրաժարիք ուրիշին մազի խոզանակը գործածելէ եւ կամ ձերը ուրիշին փոխ տալէ:

ԿՕՇԻԿԻ ԿԱՄ ՄՈՒՃԱԿի միջոցով կը փոխանցուին սնկային հիւանդութիւններ: Հետեւաբար այս անձնական իրերը ուրիշէն փոխ մի՛ առնէք, բայց նաեւ երբ խանութ կ՛երթաք կօշիկ կամ մուճակ գնելու, ձեզի հետ վերցուցէք զոյգ մը գուլպայ եւ զանոնք կրեցէք նախքան փորձելը: Լաւ իմացէք, որ ձեր փորձած կօշիկները տասնեակ անգամներ փորձած են ուրիշներ:

ԵՐԵՍԻՆ ԵՒ ԼՈԳԱՆՔԻ ՍՐԲԻՉՆԵՐԸ եւս պէտք է ըլլան անհատական: Ընտանիքի անդամներէն իւրաքանչիւրը պէտք է ունենայ ի՛ր սրբիչը: Սրբիչները պէտք է լուացուին մէկ-երկու գործածութենէ ետք եւ պէտք չէ զանոնք խոնաւ ու գոց տեղ պահել:

ՇՐԹՆԵՐԿՆ ՈՒ ԱՉՔԵՐՈՒ ՍՏՈՒԵՐԱՆԵՐԿԸ յարմար միջոցներ են հերփես կոչուած հիւանդութեան փոխանցման: Երբ շրթներկ պիտի ընտրէք, երբե՛ք չգործածէք որպէս էշանթիոն դրուած նմուշը, զոր գործածած ու փորձած են հարիւրաւոր յաճախորդներ: Ստուերաներկը նոյնպէս շատ արագ կը փոխանցէ գերզգայնական հիւանդութիւններ: Աչքի բորբոքումները կանխելու համար թելադրելի է, որ զայն վերապահէք միայն ձեզի:

ԱԾԵԼԻՆ պէտք է գործածուի մէկ անձի կողմէ: Քերթուածքի պարագային, արիւնի միջոցով ամէնէն աննշան հիւանդութիւնն իսկ կը փոխանցուի: Ածելին ուրիշին փոխ տալը խիստ բացառուած է:

ԱԿՌԱՅԻ ԽՈԶԱՆԱԿԸ բերնին հետ կապուած վարակներ փոխանցելու արագ միջոց է: Նոյնիսկ եթէ միայն դուք էք գործածողը, զայն պէտք է առնուազն 6 ամիսը անգամ մը փոխարինէք նորով մը:

Գեղեցկագիտական

 5 Ուտելիքներ, Որոնցմէ Կարելի Է
Գեղեցկագիտական Արտադրանքներ Պատրաստել

Ինչո՞ւ աւելորդ դրամ մսխել եւ գեղեցկագիտական սերեր ու օծանելիքներ գնել, երբ խոհանոցը` մեր ձեռքին տակ ունինք ուտելիքներ, որոնք թէ՛ նոյն դերը կը կատարեն: Եւ այսպէս`

1

ԳԵՏՆԱԽՆՁՈՐԸ` աչքի տակի մութ բիծերը ջնջելու համար: Հում գետնախնձորի երկու բարակ շերտեր կտրեցէք եւ զանոնք զետեղեցէք ձեր փակ աչքերուն վրայ, սպասեցէք քառորդ ժամ: Կրկնեցէք շաբաթը քանի մը անգամ:

2

ՆԱՐԻՆՋԸ ԵՒ ԿԻՏՐՈՆԸ` դէմքին փայլք եւ առողջ տեսք տալու համար: Կէս կիտրոնի եւ կէս նարինջի մաքուր կեղեւները կտրատեցէք, վրան աւելցուցէք շուրջ 25 մլ մաքուր ջուր: Ամբողջ գիշեր մը թող թրմի, ապա քամոցէ անցուցէք եւ ստացուած հեղուկը լեցուցէք ցօղացիրի մէջ: Օգտագործեցէք ամէն առտու:

3

ՁԻԹԱՊՏՈՒՂԻ ՁԷԹԸ` եղունգներուն համար: Կիրոտ ջուրը, մաքրութեան քիմիական դեղերը, ոչ հաւասարակշռուած սնունդը պատճառ կը դառնան, որ ձեր եղունգները վնասուին, տկարանան ու կոտրտին:

10 սլ ձիթապտուղի ձէթը քիչ մը տաքցուցէք, կէս կիտրոնի հիւթ աւելցուցէք եւ այդ խառնուրդով օրական 10 վայրկեան մարձեցէք ձեր եղունգները:

4

ԱՒՈՔԱՏՈՆ` չոր մազերը դարմանելու համար:  Կէս աւոքատոյի միջուկը ճզմեցէք, աւելցուցէք մէկ թէյի դգալ ձիթապտուղի ձէթ եւ ստացուած միատարր թանձրուկը տարածեցէք ձեր խոնաւ մազերուն վրայ: Սպասեցէք կէս ժամ, ապա առատօրէն ցօղուեցէք: Ծեփուկը աւելի արդիւնաւէտ կ՛ըլլայ, եթէ ձեր գլխուն կերպընկալ գլխարկ մը դնէք:

5

ՏՈՒՐՄԸ` առողջ տեսք տալու համար: Անթիօքսիտան յատկութիւններով օժտուած տուրմը նաեւ կը փափկեցնէ եւ կը խոնաւցնէ ձեր դէմքին մորթը եւ առողջ տեսք կու տայ անոր: Մանրալիքին մէջ 6 քառակուսի սեւ տուրմ հալեցուցէք եւ զայն տարածեցէք ձեր դէմքին վրայ: Սպասեցէք քառորդ ժամ: Քաքաոյին ճարպաթթուները կը թարմացնեն մորթը, իսկ անթիօքսիտանները զայն կը պաշտպանեն կանխահաս ծերացումէ:

Ոճաբանին Կարծիքով

 Զգուշացէք Այս 6 Գոյներէն

Շատ բնական է, որ հագուստ կամ լողազգեստ ընտրելու ատեն հաշուի առնէք ձեր կազմուածքը: Եթէ դուք արդէն գիտէք, որ շատ նեղ կամ շատ լայն հագուստները յանձնարարելի չեն լեցուն կազմուածքով անձերուն, արդեօք գաղափար ունի՞ք, թէ ո՛ր գոյները նոյնպէս թոյլատրելի չեն, եթէ կ՛ուզէք աւելի սլացիք կամ նիհար երեւիլ:

Ոճաբանները կը զգուշացնեն հետեւեալ 6 գոյներէն յատկապէս լողազգեստ ընտրելու պարագային: Ոճաբաններուն խորհուրդները վերջնական ճշմարտութիւններ չեն, բայց եւ այնպէս ձեզի կ՛օգնեն գնումի ժամանակ ճիշդ ընտրութիւններ կատարելու:

– ԿԱՐՄԻՐԸ եւ յատկապէս վառ կարմիրը աչքի կը զարնեն ու կը շեշտեն կազմուածքի որոշ թերութիւններ:

– ՆԱՐՆՋԱԳՈՅՆԸ, որ այս տարի գարուն-ամառ նորաձեւութեան փառատօներուն տիրական էր, նոյնպէս «գիրցնելու» յատկութիւն ունի:

– ԴԵՂԻՆԸ ամէնէն հալածուած գոյնն է. վերջերս շատ կը խօսուի անոր բացասական ազդեցութեան մասին: Արեւի, լոյսի խորհրդանիշ դեղինը թէեւ բարձր տրամադրութիւն եւ լաւատեսութիւն կը հաղորդէ, սակայն յանձնարարելի չէ «կլոր» կազմուածքով կիներուն:

– ՃԵՐՄԱԿԸ նոյնպէս «սեւ ցանկ»-ի վրայ է: Ոճաբաններուն կարծիքով, պէտք է առհասարակ հրաժարիլ շատ բաց գոյնի հագուստներէն եւ մասնաւորաբար ճերմակէն, որ թերութիւնները շեշտելու անպատեհութիւնը ունի:

– ՓԱՅԼՈՒՆ գոյները` ոսկեգոյնը, արծաթագոյնը, ուշադրութիւն կը գրաւեն: Անոնք աւելի եւս կը շեշտեն մեծ կուրծքերը, լայն կոնքերը, փորը եւ այլն…

* * *

Այս առիթով եկէք անգամ մը եւս յիշենք այն 5 գոյները, որոնք կ՛օգնեն մեր կազմուածքին աւելի նիհար ու սլացիք տեսք տալու: Այդ հրաշալի գոյներն են` սեւը, լազուարթը, մոխրագոյնը, շագանակագոյնն ու գինեգոյնը:

Խոհագիր

 Կաթնապուր (Կաթնով)

Այսօր Համբարձում է. անցեալին Համբարձման առտուն բոլոր ընտանիքները կաթնապուր պատրաստելու գործին կը լծուէին: Որոշ շրջաններու մէջ կաթնովը կ՛եփէին խմբովի, թաղերով, կամ դրացիներով եւ քանի մը շերեփ կը թափէին արտերուն շուրջը` հունձքին առատութիւնը ապահովելու եւ արտը մարախներէն եւ կարկուտէն պաշտպանելու նպատակով:

Ամէնուրեք այդ օրուան կաթնապուրը` որպէս մատաղ, կը բաժնուէր առնուազն եօթը տեղ: Շատ մը շրջաններու մէջ Զատիկէն մինչեւ Համբարձում կաթնապուր չէին ուտեր, եւ Համբարձման առաջին անգամ եփուող կաթնապուրը կ՛ուտուէր յատուկ հանդիսութեամբ:

Բաղադրիչներ

– 1 լիթր կաթ
– 120 կ կլոր հատիկով բրինձ
– 70 կ շաքար
– Պտղունց մը վանիլլա կամ ծաղիկի ջուր

Պատրաստութիւն

Թեթեւ կրակի վրայ տաքցնել կաթը, երբ եռալու սկսի, աւելցնել բրինձը եւ եփել շուրջ 45 վայրկեան շատ տկար կրակի վրայ` մերթ ընդ մերթ խառնելով: Երբ խառնուրդը թանձրանալու սկսի, աւելի յաճախակի խառնել, եւ երբ բրինձը եփի, կաթսան կրակին վրայէն հանել, շաքարը եւ ծաղիկի ջուրը կամ վանիլլան աւելցնել ու դարձեալ խառնել, մինչեւ որ շաքարը լուծուի:

Կաթնապուրը լեցնել ներկայանալի փոս ամաններու մէջ եւ սառնարան փոխադրել: Մատուցման ժամանակ երեսը զարդարել փոշի կասիայով կամ ընկուզեղէնով կամ չոր միրգերով:

*
*  *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Համբարձում է, գարուն է,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Մեր վիճակը սիրուն է,
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Էս գիշեր լուսը տեսայ
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Իմ եարը դուսը տեսայ:
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Կայնել ես վարդի հովին,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Քամին տայ ծոցիդ մովին:
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Ամէն քեզի տեսնելիս,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Համ` Համբարձում, համ` Զատիկ:
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Մանի ասեմ ու շարեմ,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Լցնեմ տոպրակն ու կարեմ:
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

«Տունտու»-ն երեխային այն փափուկ խաղալիքն է (փըլիւշը), որմէ ան երբեք չ՛ուզեր բաժնուիլ: «Տուտու» սովորական խաղալիք չէ, ան մանուկին անբաժան ընկերն է, զայն մխիթարողը, սփոփողը, ապահովութիւն եւ անսահման սէր պարգեւողն է…

– Ի՞նչ յաճախականութեամբ պէտք է լուալ «տուտուն»

Յաճախ մայրերը այս հարցը կու տան: Նախ ընդունինք, որ այս փափուկ խաղալիքը շատ շուտ կ՛աղտոտի եւ նոյնիսկ` կը հոտի, քանի որ երեխան զայն հետը քարշ կու տայ ամէնուրեք` տունը, մանկամսուրը, հանրախանութը, պարտէզը հողերուն մէջ եւ այլն… «Տուտուն» մինչեւ իսկ, ճաշի կը նստի երեխային հետ. ա՛լ երեւակայեցէք, թէ որքա՛ն կ՛աղտոտի ու մաքրուելու կարիքը ունի: Մէկ խօսքով, ան մանրէներու բոյն մըն է:

Մանկաբուժին կարծիքով, միայն տունը պահուող «տուտուն» երեք շաբաթը անգամ մը եւ կամ ամիսը անգամ մը լուալ, մինչդեռ երեխային հետ ամէնուրեք շրջողը շաբաթական դրութեամբ մաքրուելու կարիք ունի: Չմոռնանք, որ երեխան յաճախ իր սէրը յայտնելու համար կը համբուրէ, կը ծծէ, կը խածնէ զայն:

– Ինչպէ՞ս լուալ «տուտուն»:

Սկսելու համար, նախ պէտք է առիթէն օգտուիլ եւ «տուտուն» լուալ, երբ երեխան խոր քունի անցած է, այլապէս պիտի մերժէ բաժնուիլ անկէ:

Ապահովութեան համար փափուկ խաղալիքը պէտք է զետեղել լուացքի յատուկ ցանց-տոպրակի մը մէջ եւ յետոյ միայն փոխադրել լուացքի մեքենային մէջ:

Այնպէս` ինչպէս երեխային հագուստները, փափուկ խաղալիքը եւս պէտք է լուալ երեխաներու համար նախատեսուած անվնաս օճառով:

Անշուշտ աւելի առողջապահական է, երբ լուացուած խաղալիքը չորցուի արեւի ճառագայթներուն տակ եւ ոչ` մեքենայով: Չոր խաղալիքը սանտրել խոզանակով խաւերը հարթելու համար:

Մանկաբուժին կարծիքով, եթէ անհնար է «տուտուն» երեխայէն բաժնել, կարելի է համոզել եւ միասնաբար կազմակերպել լոգանքը: Կարելի է նաեւ երեխային ուշադրութիւնը շեղել բացօթեայ պտոյտ մը կազմակերպելով կամ հարազատի մը այցելելով:

Հետազօտողները Կը Հաստատեն…

 Միացէ՛ք Շուրջպարին…

Ձեռքերու եւ ոտքերու շարժումներու համադրումը, կշռոյթով օրօրուիլը, այլ խօսքով` պարելը կը բարձրացնէ տրամադրութիւնը եւ դրական ազդեցութիւն կը գործէ սիրտին վրայ: Աւելի՛ն. ամերիկեան հետազօտութեան մը համաձայն, պարը նաեւ դրական ազդեցութիւն կը գործէ ուղեղի այն հատուածին վրայ, որ պատասխանատու է յիշողութեան եւ հակազդեցութեան:

Frontiers in Aging Neuroscience թերթին մէջ լոյս տեսած ուսումնասիրութեան մը համաձայն, փորձագէտները յանգած են ան եզրակացութեան, որ տարեցներու մօտ կշոյթով պարը, ուր կան ոտքերու եւ ձեռքերու ներդաշնակ շարժումներ, լաւագոյն եւ ամենազդու միջոցն է ուղեղը խթանելու:

Եւ այսպէս, գիտնականները ընտրած են 60-79 տարեկան անձեր, որոնք նեարդաբանական խանգարումներէ չեն տառապիր, ու փորձած են տարբեր ձեւերով խթանել անոնց ուղեղը: Խումբ մը զբաղած է քալելով, ուրիշ մը` ամէնօրեայ սննդական յաւելումներ ստանալով, երրորդը` սթրեչինկ վարժութիւններ կատարելով, վերջինը` պարի դասընթացքներու հետեւելով:

Վեց ամիս ետք հետազօտութիւնը պարզած է, որ միայն պարի հետեւող խումբի անդամներուն մօտ յիշողութեան եւ հակազդեցութեան զգալի բարելաւում նկատուած է:

Լաւատեսութեան Բարիքները

Հետազօտութիւններ արդէն հաստատած են, որ լաւատեսութիւնը կը նուազեցնէ վատ քոլեսթերոլին մակարդակը եւ կը պահպանէ սրտին առողջութիւնը: Նոր ուսումնասիրութիւն մը կու գայ բացայայտելու, որ տարեց կիներուն մօտ լաւատեսութիւնը դրական ազդեցութիւն կը գործէ նաեւ ուղեղին վրայ:

Մ. Նահանգներու Միչիկան համալսարանի գիտնականները հետազօտութիւն մը կատարած են 65 տարիքը թեւակոխած 4.624 կամաւորներու

վրայ եւ յանգած են այն եզրակացութեան, որ լաւատես անձերու մօտ ուղեղի ճանաչողական անկումը նուազ է, նոյնպէս ալ` յիշողութեան նահանջը: Լաւատես մարդիկ աւելի դիւրին կը կողմնորոշուին եւ ճիշդ որոշումներ կը կայացնեն:

Նոյն գիտնականները կը մխիթարեն յոռետեսները` յայտնելով, որ լաւատեսութիւնը զգացում մը, ապրում մըն է, որուն կարելի է տիրապետել, եթէ ճիգն ու կամեցողութիւնը կան:

Ստուգենք Մեր Գիտելիքները

Ճի՞Շդ, Թէ՞ Սխալ…

1.- Օրական 5 ծխախոտէն պակաս ծխելը անվնաս է մեր առողջութեան:

ՍԽԱԼ. նոյնիսկ 2 ծխախոտ ծխող անձը ենթակայ է թոքի քաղցկեղի: Բացարձակապէս չծխելով եւ ծխող անձերու շրջապատէն հեռու մնալով միայն կարելի է պաշտպանուիլ թոքի քաղցկեղէն:

***

2.- Կլկլակը նուազ վնասակար է առողջութեան, քան` ծխախոտը:

ՍԽԱԼ. կլկլակը նոյնքան վտանգաւոր է առողջութեան, որքան` ծխախոտը. անիկա նոյնքան թունաւոր նիւթեր կը պարունակէ, որքան` վերջինս. աւելի՛ն, տեւողութեան իմաստով կլկլակի նիստ մը կրնայ մէկէն մէկուկէս ժամ տեւել… Ա՛լ ձեզի կը մնայ եզրակացնել: Յիշեցնենք, որ կլկլակին ծուխը կը պարունակէ վնասակար քիմիական նիւթեր` խէժ, ածխածինի երկօքսիտ, ծանր մետաղներ, այլ խօսքով` քաղցկեղածին նիւթեր:

***

3.- Ոգելից ըմպելիները կ՛օգնեն քունին:

ՍԽԱԼ. թէեւ ալքոլը կ՛օգնէ, որ ենթական թմրի ու քունի անցնի, սակայն այդ քունը կ՛ըլլայ անորակ եւ յաճախակի ընդհատումներով:

***

4.- Ոգելից ըմպելիները կը գիրցնեն:

ՃԻՇԴ. իւրաքանչիւր 100 կրամ ալքոլը 7 ջերմուժ կը պարունակէ: Մօտաւորապէս 100 ջերմուժ կը պարունակէ բաժակ մը գինին:

***

5.- Օրական 2 անգամ պէտք է սանտրել մազերը:

ՃԻՇԴ. գլխուն մորթը մարձելու եւ մազերուն մէջ բոյն դրած փոշին ու աղտը մաքրելու լաւագոյն միջոցը զանոնք օրական 2 անգամ սանտրելն է որակաւոր մազի խոզանակով մը:

***

6.- Տապկուած գետնախնձորը կ՛աւելցնէ ընկճախտը:

ՃԻՇԴ, չին հետազօտողներու կարծիքով, տապկոցը առհասարակ, իսկ տապկուած գետնախնձորը ի մասնաւորի կ՛աւելցնեն  ընկճախտն ու անձկութիւնը: Անոնց կարծիքով, հիմնական մեղաւորը «աքրիլամիտ» կոչուած քիմիական, նիւթն է որ կ՛արտադրուի տապկոցի ընթացքին:

Խոհագիր

Մարոքեան Շաքշուքա

Շաքշուքան մարոքեան խոհանոցի հիմնական բաղադրիչներէն է: Արագ պատրաստուող, ոչ ծախսալից այս բաղադրատոմսը ոչ միայն համեղ է, այլեւ յագեցնող` թէ՛ որպէս ճաշ եւ թէ՛ որպէս ընթրիք: Բնաթելելով, կենսանիւթերով եւ հանքայիններով հարուստ շաքշուքան նաեւ տարածուած է Ալճերիոյ եւ Թունուզի մէջ` անուանումի եւ բաղադրիչներու պզտիկ փոփոխութիւններով:

Շաքշուքայի պատրաստութեան համար անհրաժեշտ են`

3 կանաչ պղպեղ
5 հիւթեղ լոլիկ
2 սոխ
2 պճեղ սխտոր
1 կանաչ կամ կարմիր կծու պղպեղ (ըստ ճաշակի)
1 թէյի դգալ քրքում
Կէս թէյի դգալ սեւ համեմ
3 ապուրի դգալ ձիթապտուղի ձէթ
2 թէյի դգալ թարմ գինձ
2 ապուրի դգալ թարմ, մանրուած ազատքեղ
Աղ` ըստ ճաշակի

Պատրաստութիւն

Սոխերը խորանարդաձեւ մանրել, նոյնպէս` կեղուըւած լոլիկները: Քառակուսի կտրատել  կանաչ պղպեղը:

Տապակին մէջ տաքցնել ձէթը, աւելցնել սոխը եւ ճզմուած սխտորը, աղել եւ եփել, մինչեւ որ սոխերը թափանցիկ դառնան:

Այս խառնուրդին աւելցնել` լոլիկը, պղպեղը, կծու պղպեղն ու մնացեալ համեմները. խառնել եւ եփել 10 վայրկեան: Յետոյ բաժակ մը ջուր աւելցնել, կափարիչով փակել ու 20-25 վայրկեան թեթեւ կրակի վրայ եփել:

Եփած բանջարեղէններուն վրայ 4 հաւկիթ կոտրել դարձեալ կափարիչով փակել եւ 3-4 վայրկեան եւս եփել` եթէ հոսող հաւկիթ կը սիրէք, այլապէս` 6 վայրկեան, եթէ պինդը կը նախընտրէք:

Եւ ահա շաքշուքան պատրաստ է. չմոռնաք մատուցելու ժամանակ երեսը մանրուած գինձով եւ ազատքեղով զարդարել:

***

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Չը որոտաս դու երբեք, ինչպԷս շատերն են անում,
Չը երազես աշխարհում ոչ յիշատակ, ոչ անուն,
Դու անշշուկ ընթացիր, ինչպէս հովն է ընթանում,
Հովի բերածը յաճախ փոթորիկն էլ չի տանում:

ԽԱՉԻԿ ԴԱՇՏԵՆՑ

Այսօր (25 մայիս 1910) բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ, բանասէր Խաչիկ Դաշտենցի ծննդեան օրն է:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ 

Եթէ ձեր ինքնագնահատականը ցած է, պարզապէս գլխաւոր պատճառն այն է, որ տարիներ շարունակ մոռցեր էք դուք ձեզ եւ զբաղեր էք ուրիշներով. օգներ էք, աջակցեր էք, խնամեր էք եւ ժամանակ չէք գտեր դուք ձեր մասին մտածելու: Ձեր ամբողջ կեանքը նուիրեր էք, ու կը շարունակէք նուիրել` ձեր ամուսինին, զաւակներուն, ծնողներուն, ընկերներուն եւ այդ ընթացքին գիտակցաբար թէ ակամայ մոռցեր էք, որ դուք կաք…

Եթէ նման կացութեան մէջ էք, շատ հաւանաբար նոյնիսկ չէք յիշեր եւ ոչ իսկ կը մտածէք այն բաներուն մասին, որ դուք կը սիրէք ընել, եւ  անոնք հաճոյք կը պատճառեն ձեզի:

Հոգեբանի Մը
Հետաքրքրական Առաջարկը

Բազմաթիւ գիրքերու հեղինակ, մասնագէտ հոգեբան մը արդիւնաւէտ միջոց մը կ՛առաջարկէ «Կեանքի վերադառնալու» եւ ժամանակ գտնելու` օրական առնուազն «մէկ հաճելի բան» կատարելու ու հաճոյք ստանալու համար: Եւ այսպէս`

Կազմեցէք ցանկ մը, որքան հնարաւոր է երկար, բայց առնուազն` 30 բաներու, որոնք ձեզ կ՛ուրախացնեն եւ միաժամանակ բաւականաչափ մատչելի եւ իրագործելի են, օրուան ընթացքին գործադրելու համար: Ահաւասիկ օրինակներ`

Սուրճ խմել ընկերոջ մը հետ,
Երաժշտութիւն ունկնդրել,
Քալել,
Մայրամուտը դիտել,
Խոկալ,
Գնումի երթալ,
Համեղ քաղցրեղէն մը պատրաստել,
Հեռաւոր բարեկամուհիի մը հետ կապ հաստատել,
Օրագիր պահել,
Երգել կամ պարել,
Եւ այլն…

Ձեր սիրելի բաները մէկիկ-մէկիկ արձանագրեցէք թուղթի մը վրայ, ապա թուղթերը ծալեցէք ու տեղաւորեցէք փոքրիկ տուփի մը մէջ: Ամէն առտու պատահականօրէն ընտրեցէք ծալուած թուղթերէն մէկը եւ զայն կատարելու հաստատակամութեամբ բացէ՛ք, կարդացէք եւ կատարեցէք նոյն պահուն կամ թէկուզ աւելի ուշ:

Ամենակարեւորը այն է, որ դուք ձեզի պարտադրեցէք կատարել թուղթին վրայ արձանագրուած «սիրելի բան»-ը` օրական եւ առնուազն 3 ամսուան տեւողութեամբ: Ամէն անգամ, որ նոր գաղափար մը յղանաք, զայն անմիջապէս արձանագրեցէք թղթիկի մը վրայ ու աւելցուցէք մնացեալներուն: Եւ այսպիսով կը վարժուիք` կամաց-կամաց դուք ձեր մասին մտածելու, դուք ձեզ սիրելու, կեանքի մանր հաճոյքները վայելելու եւ ամենակարեւորը` ձեր ինքնագնահատականը բարձրացնելու:

Կ՛արժէ մտածել…

Լիբանանցի Ոճաբանները
Կրկին Փայլեցան Քաննի Փառատօնին

Ինչպէս միշտ, այս տարի եւս Քաննի միջազգային շարժապատկերի փառատօնին լուսարձակի տակ առնուեցան լիբանանցի ոճաբանները, իրենց ստորագրութիւնները կրող շլացուցիչ զգեստներով: Շարժապատկերի աշխարհի հին ու նոր աստղեր, երեւելի անձնաւորութիւններ ու պաշտօնական հիւրեր իրենց ընտրութեան մէջ չէին սխալած: Ստորեւ կը ներկայացնենք վերոյիշեալ ոճաբաններէն հետաքրքրական նմուշներ:

– Դերասանուհի Հայտի` Քլամ Զուհեր Մուրատի դեղին շքեղ հագուստով:

– Ֆրանսայի նախկին գեղեցկուհի Իրիս Միթթընաեր` Թոնի Ուարտի տպաւորիչ զգեստով:

– Ծագումով իրանցի Ֆարնուշ Համիտիան` Ժորժ Հոպէյքայի կիսաթափանց հագուստով:

– Դերասանուհի Էշա Կուփթա` Նիքոլա Ժըպրանի սպիտակ հագուստով:

– Կաօ Եէ չին դերասանուհին` Ժորժ Շաքրայի կանաչ հագուստով:

– Դերասանուհի Սոֆիա Քարսոնը` Էլի Սաապի վառ կարմիր փառաւոր հագուստով:

Առողջապահական

 Գիշերային Ջղաձգութեան
5 Պատճառներ

Մկանային ջղաձգումները կրնան յայտնուիլ անսովոր ֆիզիքական վարժութիւններու ընթացքին, բայց նաեւ գիշերը` քունի մէջ:

Գիտնականներու կարծիքով, մարդ կրնայ գիշերային մկանային ջղաձգութենէ տառապիլ զանազան պատճառներով. ամենատարածուած պատճառները հետեւեալներն են.

1.- Ջրազրկում

75 առ հարիւր ջուրէ եւ 20 առ հարիւր սպիտակուցէ կազմուած մկանները շատ արագ կը տուժեն, երբ մարմինը բաւարար ջուր չի ստանար: Ջուրը կը նպաստէ արեան լաւ շրջագայութեան, որ իր կարգին կը նուազեցնէ քունի ընթացքին մկանային ջղաձգութեամբ տառապելու հաւանականութիւնը:

2.- Մակնեզիոմի Պակաս

Ամենափոքր կտրուկ կամ յանկարծակի շարժումը կրնայ ջղաձգութիւն պատճառել, եթէ մարմինը մակնեզիոմի պակաս ունի: Միակ լուծումը առատ ջուր խմել ու հաւասարակշռուած սնանիլն է: Մակնեզիոմով հարուստ են` ալիւրի հացը, սեւ տուրմը, ընկոյզը, պանանը եւ այլն…

3.- Երկարատեւ Ֆիզիքական Ծանրաբեռնուածութիւն

Մարզանքէն բացի` երկար ժամանակ ոտքի վրայ մնալը, անյարմար կօշիկ կրելը եւս կրնան մկանային ջղաձգութիւն պատճառել: Որեւէ մարզանք կիրարկելէ առաջ պէտք է մարմինը պատրաստել ու տաքցնել: Պէտք է նաեւ ընտրել որակաւոր, հանգստաւէտ կօշիկներ եւ օրուան ընթացքին քանի մը առիթով հանգստացնել ոտքերը:

4.- Խմիչքի Չարաշահում

Ոգելից ըմպելիներու չափազանցուած օգտագործումը եւս մկանային ջղաձգութեան պատճառ է: Անկէ տառապողները անյապաղ պէտք է հրաժարին կամ առնուազն չափաւորեն վերոյիշեալ խմիչքներուն չարաշահումը:

5.- Որոշ Դեղամիջոցներ

Որոշ դեղեր իրենց կարգին կրնան մկանային ջղաձգումներ պատճառել: Հետեւաբար յանձնարարելի է ընտանեկան բժիշկին կարծիքը առնել իմանալու համար, թէ արդեօ՞ք տուեալ դեղը կամ դեղերը հակացուցուած են ջղաձգումներէ տառապողներուն:

Ինչպէ՞ս Հեռացնել
Խոհանոցը Նուաճող Մանր Ճանճերը

Ամրան առաջին տաքերուն հետ մանր ճանճերը պատրաստ են նուաճելու ձեր խոհանոցը եւ տեղաւորուելու յատկապէս բացօթեայ դրուած պտուղներուն եւ առհասարակ ուտելիքներուն վրայ: Ալ ո՛ւր մնաց, եթէ միսի պատրաստութեամբ զբաղած ըլլաք…

Մանր ճանճերը հեռացնելու ամենակտրուկ միջոցը միջատասպան քիմիական դեղերն են, բայց անոնք թէ՛ թունաւոր են, թէ՛ անախորժ հոտ ունին եւ թէ՛ սուղ են: Բարեբախտաբար կայ բնական, առողջապահական, ազդու եւ աժան միջոց մը` այդ անբաղձալի միջատները խրտչեցնելու ու խոհանոցէն քշելու:

Առէք փոքրիկ փոս աման մը եւ մէջը լեցուցէք 1 ապուրի դգալ խնձորի քացախ, 1 ապուրի դգալ խաքար, 1 ապուրի դգալ պնակ լուալու հեղուկ դեղ եւ 1 ապուրի դգալ սովորական ջուր: Բաղադրիչները լաւ խառնել, մինչեւ որ շաքարը լուծուի: Ամանը զետեղեցէք խոհանոցի աշխատանքի սեղանին վրայ, եւ շատ չանցած` ձեր խոհանոցը «ազատագրած» պիտի ըլլաք ճանճերէն: Իսկ եթէ ձեր խոհանոցը ընդարձակ է, երկու աման պատրաստեցէք ու զանոնք երկու տարբեր տեղեր զետեղեցէք:

Ճանճերն ու մժեղները նաեւ չեն ախորժիր կիտրոնի եւ մեխակի գամի հոտերէն: Առէքլ խոշոր, առողջ ու հիւթեղ կիտրոն մը, զայն կիսեցէք ու վրան մեխակի գամեր մխրճեցէք եւ զանոնք զետեղեցէք տան տարբեր անկիւնները:Այս միջոցը եւս թէ՛ բնական է, թէ՛ աժան եւ թէ՛ ազդու:

Անկախ այս երկու հնարքներէն, ահաւասիկ քանի մը գործնական խորհուրդներ` միջատները ընդհանրապէս ձեր խոհանոցէն հեռու պահելու համար:

– Եթէ ձեր պտուղները արդէն հասուն են, զանոնք բացօթեայ մի՛ ձգէք:- Աղբամանին բերանկ միշտ փակ պահեցէք եւ օրական պարպեցէք աղբերը:

– Եթէ խոհանոցը բոյսեր ունիք, լաւ խնամեցէք զանոնք, հիւանդ, թառամած բոյսերը պատճառ են, որ թռչող միջատները յայտնուին:

Եթէ խոհանոցի լուացարանին խողովակը խցուած է, առիթ մի՛ տաք, որ լուացարանին մէջ ջուր հաւաքուի, պարբերաբար զայն մաքրեցէք սուրճի մրուր եւ շատ տաք ջուր օգտագործելով:

– Ճաշի ժամերէն ետք պնակեղէնը լուացարանին մէջ մի՛ դիզէք, այլ անմիջապէս լուացէք զանոնք:

– Խոհանոցի աշխատանքի սեղանը միշտ մաքուր պահեցէք, ուտելիքի մնացորդներ մի՛ ձգէք անոր վրայ:

– Խոհանոցը յաճախ օդափեցէք` դուռ, պատուհան բանալով:

Խոհագիր

Թափընատ
(Ձիթապտուղով Նախուտեստ)

Թափընատը ձիթապտուղի խիւս է, զայն ստեղծած է մարսէյցի խոհարար մը, 1880-ին: Թափընատ կարելի է պատրաստել սեւ կամ կանաչ ձիթապտուղով, որուն կ՛աւելցուի` ձիթապտուղի ձէթ, սխտոր, անշուա ձուկ, կիտրոնի հիւթ, թարմ ռեհան եւ այլն…

Թափընատը միջերկրականեան նախուտեստ է, այս շատ համեղ խիւսը առհասարակ կը մատուցուի պակեթ հացի շերտերու կողքին: Այսօրուան սիւնակով կը ներկայացնենք թափընատի ամենապարզ խոհագիրը, որուն պատրաստութիւնը եւս շատ դիւրին եւ արագ է:

Բաղադրիչներ

– 250 կ առանց կորիզի սեւ ձիթապտուղ
– Ռեհանի 6 թարմ տերեւ
– 2 պճեղ սխտոր
– Կէս թէյի դգալ կարմիր, կծու փոշի պղպեղ
– 1 ապուրի դգալ կիտրոնի հիւթ
– 4 ապուրի դգալ ձիթապտուղի ձէթ

Պատրաստութիւն

Ելեկտրական հարիչին մէջ դնել ձիթապտուղը, ռեհանը, սխտորն ու կծու փոշի պղպեղը. աւելցնել ձէթը եւ հարել: Եթէ նկատէք, որ ստացուած խիւսը շատ պինդ է, մէկ կամ երկու ապուրի դգալ ձէթ աւելցուցէք եւ դարձեալ հարեցէք:

Մատուցեցէք պակեթ հացի շերտերու կողքին կամ որեւէ կարմրած հացի վրայ քսուած:

*
* * *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Կինս հարցուց,
թէ ի՞նչ կ՛ընեն
ձիթապտուղի երեք կուտերը
մոխրամանին մէջ:

Անշուշտ չըսի, թէ սանտուիչէս
մնացած էին,
այլ խուսափուկ պատասխանեցի.
«Գիտե՞ս ասոնք
երեք կեանքեր են,
որոնք դարերու իմաստութիւնը
կը խտացնեն
իրենց սրտին մէջ»:
Քիչ մը հեգնական
հարցուց, թէ զանոնք
պարտէզին մէջ պիտի ցանե՞մ այս տարի:

Պատասխանեցի.
«Կեանքի մէջ եղող
Օ՜, շատ մը աղուոր բաներու նման,
դժբախտաբար, ասոնք եւս
պիտի հասնին… աղբաման»:

ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ 

Դարերէ ի վեր հայերուս մէջ հացը նոյնացած է ճաշի, հիւրընկալութեան, խաղաղութեան, խնճոյքի եւ տօնի հետ:

Հայերս շատ հաց սպառող ժողովուրդ ենք: Հին Հայաստանի մէջ հացը եղած է առատութեան, հիւրասիրութեան եւ խաղաղութեան խորհրդանիշ: Եթէ հայը հիւրին առջեւ հաց դնէր, կը նշանակէր, որ իր տան դռներն ու սիրտը բաց են անոր համար: Հոնկէ ալ եկած է աղուհացով դիմաւորելու հայկական սովորութիւնը:

Հացին հետ կապուած
հետաքրքրական գիտելիքներ

– Հայաստանի հեռաւոր գիւղերուն մէջ մինչեւ օրս ալ հացը դանակով չեն կտրեր, այլ կը բաժնեն ձեռքով, որպէսզի հացը ցաւ չզգայ դանակի սուր շեղբէն:

– Հայկական աւանդական հարսանեկան արարողութիւններուն մէջ հացը գլխաւոր դեր ունի. տան շեմին փեսային հայրը մէկական լաւաշ կը փռէ նորապսակներու ուսերուն, որպէսզի հարսը «հացով մտնէ տուն»:

– Հայերը սուրբ համարած են թոնիրը, որուն մէջ հացը թխուած է: Բոլոր գիւղերուն մէջ թոնիր շինելու ատեն կանչած են քահանան, որպէսզի զայն օրհնէ: Թոնիրէն հանուած առաջին հացը կը ղրկուէր այն տունը, ուր հիւանդ կար: Հացը տեսնելով` հիւանդը ապաքինելու հաւատքով կը լեցուէր:

– Դատարաններուն մէջ ժողովուրդը երդուած է հացով` զայն սուրբ համարելով:

– Հին Հայաստանի մէջ հացթուխը չէին դատեր ու չէին սպաններ. ան անձեռնմխելի է:

– Հացերէն ամէնէն երկարակեացը լաւաշն է. անիկա իր թարմութիւնը կը պահէ շուրջ 6 ամիս: Լաւաշը կարելի է չորցնել, յետոյ վրան տեղ-տեղ ջուր ցանելով` ստանալ նախկին փափկութիւնը:

– Կը պատմուի, որ Գրիգոր Մագիստրոս Պահլաւունի սովորութիւն ունէր մագաղաթի վրայ գրելու ժամանակ կտոր մը հաց դնելու իր առջեւը. ատիկա նշան էր, որ ինք ճշմարտութիւնը կը գրէր: «Հացին նայելով` մարդ եօթնապատիկ ճշմարտախօս կը դառնայ», կ՛ըսէր ան:

– Հայկական սովորութիւն է Կաղանդի ծիսական տարեհացի պատրաստութիւնը, անիկա կ՛ըլլայ կլոր կամ ձուաձեւ, իսկ չափը` ըստ ընտանիքի անդամներու թիւին: Տարեհացին երեսը կը զարդարուի սերմերով, չոր ու մանր միրգերով: Հացին մէջ կը դնեն «միջինք». անիկա տան այդ տարուան բախտաբերութեան եւ հարստութեան խորհրդանիշն է, ուտելու ատեն, որու որ բաժին իյնայ, այդ անձը կը դառնայ տարուան բախտաւորը:

– 2014-ին լաւաշը ընդգրկուեցաւ ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի ոչ նիւթական մշակութային ժառանգութեան ցանկին մէջ` որպէս հայկական մշակոյթի արտայայտութիւն:

– Մատնաքաշը Հայաստանի մէջ շատ տարածուած հացի տեսակ է, որ կը թխուի ցորենի ալիւրով: Ան ընդհանրապէս ձուաձեւ է, երբեմն ալ` կլոր: Մատնաքաշ անուանումը յառաջացած է հացի երեսին մատներով ակօսագիծեր ձեւաւորելու պատճառով:

Մեր մեծերը` հացի մասին

«Ու երբ թխեն հարսերը հացը բարի` սիրերգութի՜ւն թող ըլլայ…»

                                                   Դանիէլ Վարուժան

«Մեր լեզուն մեր խիղճն է դա, սուրբ հացը մեր սեղանի»:
«Ես կ՛ուզէի… քեզ հետ կիսել վերջին պատառն իմ հացի»:

                                             Համօ Սահեան

«Հաղորդուիլ անցեալին հաց ու գինւով կենսառողջ»:

                                                      Վահան Թէքէեան

Միսաք Մեծարենց հացի հետ համեմատեց գրաբարի արժէքը.

«Օգտուինք եւրոպական լեզուներու նորանոր եւ թարմ արտայայտութիւններէն, բայց չմոռնանք գրաբարին յուռթի շտեմարաններէն օգտուիլ մանաւանդ: Ինչո՞ւ մեր Հացը գետին նետենք ու մուրացիկ, ուրիշի ետեւէն վազենք»:

Առողջապահական

Ի՞նչ Կը Պատահի, Եթէ
Շաքարէն Հրաժարինք

Բոլորիս ծանօթ է շաքարի վատ համբաւը: Անիկա կը համարուի ճարպակալման եւ հիւանդութիւններու յառաջացման գործօն: Այնուամենայնիւ, շաքարը ամէնուր է, փորձութիւնը մեզ ամէնուր կը սպասէ:

Եկէք` տեսնենք, թէ ի՛նչ կը պատահի մեր մարմնին մէջ, եթէ շաքարէն հրաժարինք:

Ա.- Քիչ-քիչ կը հրաժարինք քաղցրեղէնէն:
Բ.- Աւելի եռանդուն կը դառնանք:
Գ.- Մեր ծանրութիւնը կը կանոնաւորուի:
Դ.- Մեր աղիքները աւելի լաւ կը գործեն:
Ե.- Մեր մորթը աւելի թարմ եւ երիտասարդ տեսք կ՛ունենայ:
Զ.- Մեր տրամադրութիւնը կը բարելաւուի, եւ ընկճախտէն կը պաշտպանուինք:
Է.- Մեր յիշողութիւնն ու կեդրոնացումը կը բարելաւուի:
Ը.- Շաքարախտէ տառապելու հաւանականութիւնը կը նուազի:

Գիտէ՞ք, Թէ…

– Ճերմակ գուլպաները աւելի լաւ կը մաքրուին, եթէ նախքան լուալը զանոնք թրջէք գաղջ ջուրի մէջ, որուն քանի մը շերտ կիտրոն աւելցուցած ըլլաք: Կիտրոնի շերտերը կրնաք փոխարինել աղաթթուով:

* * *

– Եթէ երկու բաժակ մէջ-մէջի դրած էք եւ կը դժուարանաք զանոնք բաժնելու, տակի բաժակը տաք ջուրի մէջ դրէք, իսկ վրայինին մէջ սառոյցի կտորներ աւելցուցէք:

 * * *

– Եթէ տան մէջ մոմ վառելու սովորութիւն ունիք եւ կ՛ուզէք, որ անոնք երկար դիմանան եւ շուտով չսպառին, զանոնք սառցարանը պահեցէք:

 * * *

– Եթէ ձեր զաւկին դպրոցական տարազին վրայէն մելանի արատները պիտի մաքրէք, օգտագործեցէք հեղուկ կաթը: Բամպակի մեծ կտոր մը, կամ փափուկ լաթ մը թաթխեցէք կաթին մէջ, ապա մելանի արատին թեթեւ, կտրուկ հարուածներ տալով` ջանացէք մաքրել զայն:

* * *

– Եթէ հարբուխ էք, թուղթէ թաշկինակի լեցուն եւ պարապ երկու տուփեր միացուցէք, որպէսզի ձեռքի տակ ունենաք թէ՛ թաշկինակ եւ թէ՛ փոքրիկ աղբաման: Այսպիսով, աղտոտ թաշկինակները մէջտեղերը չեն թափառիր ու վարակը չի տարածուիր:

Հինը Նորի Վերածենք

Միագոյն դասական վերնաշապիկը շատ լաւ ընտրութիւն է զայն տարբեր գոյնի տաբատներու եւ շրջազգեստներու հետ յարմարցնելու համար:

Դասական վերնաշապիկ մը դժուար թէ հնաոճ դառնայ, բայց կու գայ ժամանակ մը, երբ դուք կը ձանձրանաք անկէ եւ կ՛ուզէք զայն նորով մը փոխարինել: Մի՛ հրաժարիք ձեր վերնաշապիկէն, մանաւանդ եթէ անիկա որակեալ տեսակի է, փոխարէնը` փորձեցէք անոր վրայ պզտիկ փոփոխութիւններ կատարել եւ զայն վերածել ոճային ու բոլորովին նոր վերնաշապիկի մը:

Ստորեւ կը ներկայացնենք սովորական, միագոյն վերնաշապիկներու նմուշներ, որոնք բոլորովին նոր տեսք ստացած են` շնորհիւ`

Ա.- Ուսին վրայ աւելցուած մետաղեայ փականի մը:
Բ.- Տարբեր գոյնի կտորներով երկրաչափական նախշերու:
Գ.- Քրոշէ զարդանիշի մը:

Խոհագիր

Սեխով Աղցան

4 անձի համար անհրաժեշտ են`

– Սեխ մը
– Ափ մը թոմաթ սըրիզ
– 2 ապուրի դգալ ձէթ
– 1 ապուրի դգալ թարմ ռեհան
– Աղ, սեւ համեմ
– 1 ապուրի դգալ մեծ դդումի սերմ, մանրուած ընկոյզ կամ շուշմայ:

Պատրաստութիւն

Սեխը կեղուել եւ կլոր գնդիկներ ձեւաւորել (կարելի է նաեւ խորանարդաձեւ կտրատել):

Լոլիկները, եթէ միայն շատ փոքր են, մէջտեղէն կիսել, այլապէս` չորսի բաժնել:

Փոս ամանի մը մէջ պատրաստել թացանը` խառնելով ձէթը, կիտրոնի հիւթը, մանրուած ռեհանը, աղն ու պղպեղը:

Ներկայանալի ամանի մը մէջ փոխադրել սեխն ու լոլիկը, աւելցնել թացանը եւ զգուշութեամբ խառնել:

Մատուցելու ժամանակ երեսը զարդարել դդումի սերմերով, շուշմայով կամ մանրուած ընկոյզով:

Ինչպէ՞ս սեխ ընտրել

Զովացնող, քաղցր ու հիւթեղ սեխը ամրան ամէնէն փնտռուած պտուղներէն մէկն է: Ստորեւ` 5 հնարքներ լաւ սեխ մը ընտրելու համար:

1.- Երբ սեխ կ՛ընտրէք, առէք ձեր ափին մէջ եւ կշռելու պէս շարժումներ ըրէք: Որքան սեխը ծանր է, այնքան անիկա հիւթեղ ու քաղցր ըլլալու հաւանականութիւնը ունի:

2.- Ստուգեցէք սեխին պոչիկը, եթէ անիկա պտուղէն բաժնուելու վիճակին մէջ է, կը նշանակէ, որ սեխը հասած է եւ կրնաք ուտել:

3.- Երբ սեխը ձեր ափերուն մէջ առնէք, հոտ քաշեցէք, պէտք է որ քաղցր բոյր մը գրաւէ ձեզ:

4.- Խուսափեցէք կակուղ սեխերէն: Իմացէք, որ կեղեւին ողորկ կամ խորտուբորտ ըլլալը համին չ՛ազդեր:

5.- Սեխին արտաքին, շերտաւոր գիծերը կարեւոր նշանակութիւն ունին: Համեղ սեխ մը առնուազն տասը գիծ պէտք է ունենայ, եւ որքան գիծերը խորունկ ըլլան, այնքան սեխը համեղ կ՛ըլլայ:

Գիտէի՞ք, թէ…

Կենսանիւթերով 6 հանքայիններով հարուստ սեխը իտէալական պտուղ է` ջրազրկումէ պաշտպանուելու, արեան գերճնշումը կանոնաւորելու, քաղցկեղի կարգ մը տեսակներէն պաշտպանուելու, ամուր ոսկորներ ապահովելու, տեսողութիւնը բարելաւելու, մորթին առաձգականութիւնը պահպանելու եւ սրտանօթային համակարգը պաշտպանելու համար:

90 առ հարիւր ջուրէ բաղկացած սեխը, ի տարբերութիւն ձմերուկին, քիչ շաքար կը պարունակէ եւ արտօնելի է նոյնիսկ նիհարցնող սննդականոնի հետեւողներուն:

*
*  *

Շաբթուան Մտածումը

«Շատ անգամ ոչինչ չըսող խօսք մը նշանաւոր մարդու մը բերնէն ելած ըլլալուն համար իբրեւ պատգամ կ՛ընդունուի. եւ շատ անգամ նշանաւոր խօսք մը աննշան մէկէ մը ըսուած ըլլալուն համար կարեւորութեան չ՛առնուիր»:

ՅԱԿՈԲ ՊԱՐՈՆԵԱՆ

Այսօր (8  յունիս 1891) մեծ ու անկրկնելի երգիծաբան Յակոբ Պարոնեանի մահուան 132-րդ տարելիցն է:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Հնագոյն ժամանակներէն ի վեր տարբեր մշակոյթներու մէջ աղին վերագրած են մոգական եւ առասպելական յատկութիւններ: Աղը համարուած էր այն օգտակար հանածոն, առանց որուն` կեանքը կանգ կ՛առնէր: Աղը հին աշխարհի սպիտակ ոսկին էր եւ ամէնուր` հարստութեան խորհրդանիշ:

Հայերուս եւ աշխարհի շատ մը ժողովուրդներու մէջ աղուհացը եղած է յարգանքի, հարստութեան, առատութեան, բարեկամութեան, հաւատարմութեան եւ բարեյաջողութեան խորհրդանիշ:

Հայերուս մէջ հին սովորութիւն էր հիւրը դիմաւորել աղուհացով: Հացը կը համարուէր սրբութիւն, իսկ աղը ունէր մաքրագործող յատկութիւն:

Աղին Հետ Կապուած
Հետաքրքրական Գիտելիքներ

– Հին հայերուն մէջ տարածուած սովորութիւն էր նորածին երեխային վրայ աղ ցանել` անոր կեանքը, առողջութիւնը ապահովելու նպատակով:

– Աղը օգտագործուած է հարսանեկան արարողութիւններու ընթացքին` որպէս հարստութեան եւ առատութեան խորհրդանիշ:

– Հայ նահապետական գերդաստանին ամբողջ տարուան համար օգտագործուելիք աղը պահպանուեր է հսկայ կաւէ աղամաններու մէջ, այս աղամանները ունէին յղի կնոջ կերպարանք: Աղի եւ աղամաններու հետ կապուած սովորութիւնները կու գան հաստատելու կապը` Անահիտ աստուածուհիին, պտղաբերութեան եւ կեանքի շարունակութեան հետ: Այս աղամանները կը պահպանուէին տան ամենակարեւոր անկիւնը` թոնրատան մէջ:

– Հայ ժողովուրդը աղուհացով դիմաւորեր է յաղթանակով վերադարձող թագաւորը, բանակը, որոնք իրենց կարգին նախքան թշնամիի դէմ մարտնչիլը եւս կ՛երդուէին աղուհացով:

– Միջնադարուն այն երկիրները, ուր աղի պաշարները քիչ էին, մէկ քիլոկրամ աղը համազօր էր մէկ քիլոկրամ ոսկիի: Աղը ամէնուրեք կը համարուէր առեւտուրի եւ փոխանակման թանկ եւ շահեկան միաւոր:

– Հայկական լեռնաշխարհի տարածքին Կողբի, Նախիջեւանի եւ Կաղզուանի աղի հանքերը օգտագործուեր են շատ վաղուց: Աղի հանքերով հարուստ էին նաեւ Տուրուբերանի, Վասպուրականի եւ Աղձնիքի նահանգները:

– Աղը ունեցած է բուժիչ յատկութիւններ, ուրկէ եկած է նորածիններուն մարմինը աղով պատելու սովորութիւնը: Աղով կոփել են երեխան, որպէսզի ան դիմանայ կեանքի դժուարութիւններուն:

– Աղի բուժիչ յատկութիւններէն մէկն ալ անձաւաբուժութիւնն է: Անիկա տարածուած է ոչ միայն ամբողջ աշխարհի, այլ նաեւ Հայաստանի մէջ: 1987-ին Հայաստանի մէջ բացուեցաւ առաջին անձաւաբուժական կեդրոնը, որ պարզապէս գտնուիլն անգամ կ՛օգնէ յաղթահարելու շատ մը հիւանդութիւններ:

Դէմքի Եոկա`
Կնճիռները Վերացնելու Համար

Գեղեցկագիտական վիրաբուժութիւն, հիալուրոնաթթուի (acide hyaluronique) ներարկում, հակակնճիռային սերեր կամ այլ թանկարժէք գեղեցկագիտական միջոցներ… Շատեր չեն վարանիր ամէն ինչ ընելու` մորթի ծերացման դէմ պայքարելու եւ դէմքին վրայ առաջացող կնճիռները վերացնելու համար: Այնուամենայնիւ, կան աւելի բնական եւ ձրի միջոցներ` անհետացնելու, ուշացնելու կամ մեղմելու այդ անբաղձալի գիծերը, որոնք կ՛արտացոլացնեն մեր տարիքը:

Դէմքի Եոկան

Քանի մը տասնամեակ առաջ յայտնուած` դէմքի եոկան, դէմքի մարմնամարզութեան արդիւնաւէտ միջոց մըն է մորթի թուլացման դէմ պայքարելու, արեան շրջանառութիւնը խթանելու եւ ժամանակի ազդեցութեան հակազդելու համար:

Դէմքի եոկան հիմնուած է դէմքի մկանները մշակելու, կնճիռները մեղմելու կամ զանոնք կանխելու` հակատարիքային ժեսթերու վրայ: Այս մարզումները պէտք է կատարել օրական, նախընտրաբար թէ՛ առաւօտեան եւ թէ՛ երեկոյեան: Ասոնց կողքին, անհրաժեշտ է առողջ ապրելակերպ եւ հաւասարակշռուած սնունդ: Ստորեւ կը ներկայացնենք դէմքի եոկայի վարժութիւններ` կնճիռները վերացնելու համար:

Նախքան վարժութիւններուն անցնիլը` դուք պէտք է տաքցնէք դէմքի մկանները` ձեր կոպերը ամուր փակելով ու բանալով, ծնօտները շարժելով, ժպտելով, ապա խոժոռ տեսք առնելով եւ այլն… Այնուհետեւ առէք խոնաւ քիչ մը տաք սրբիչ մը եւ նրբօրէն սեղմեցէք ձեր դէմքին: Այժմ անցէք վարժութիւններուն:

– Աչքի շուրջի բարակ կնճիռները կանխելու կամ մեղմելու համար գլուխը ուղիղ պահեցէք եւ ձեր բիբերը պտտցուցէք ձախէն աջ, ապա` աջէն ձախ: Ապա բարձրացուցէք ձեր բիբերը դէպի երկինք, յետոյ զանոնք իջեցուցէք գետին` առանց ձեր դէմքը շարժելու:

***

– Ճակատի կնճիռները կանխելու համար ձեր մատները դրէք ճակատին այնպէս մը, որ ձեռքերը ծածկեն գլխուն վերի մասը: Քանի մը անգամ անընդմէջ բարձրացուցէք եւ իջեցուցէք ձեր յօնքերը (10 անգամ):

***

– Վիզի մկանները զօրացնելու եւ կզակի մորթին թուլացման դէմ պայքարելու համար կեցէք հայելիին առջեւ, դուրս հանեցէք ձեր լեզուն` զայն ուղղելով դէպի վեր: Յետոյ ձեր գլուխը քիչ մը բարձրացուցէք եւ թեքուեցէք դէպի աջ: Սպասեցէք 10 երկվայրկեան, ապա նոյն շարժումը կրկնեցէք այս` անգամ թեքուելով դէպի ձախ (5 անգամ):

***

– Քիթի խոռոչի ծալքերը նուազեցնելու համար, դէմքով դէպի հայելին, թեթեւակի բացէք ձեր բերանը եւ ծալեցէք շուրթերը դէպի ներս, պրկեցէք մորթը առաւելագոյնս եւ այս դիրքով մնացէք 20 երկվայրկեան (15 անգամ):

***

– Բերնին ծայրամասերու կնճիռները կանխելու կամ մեղմելու համար ձեր շուրթերով «o» տառը ձեւաւորեցէք, սպասեցէք 5 երկվայրկեան, նախկին դիրքին վերադարձէք, ապա վարժութիւնը կրկնեցէք, կրնաք ի միջի այլոց տառին անունը բարձրաձայն հնչել (10 անգամ):

Երեխան Կուրծքով Կերակրելու
Առաւելութիւնները

Առողջապահութեան համաշխարհային կազմակերպութիւնը (OMS) խորհուրդ կու տայ երեխաները առնուազն 6 ամիս մօր կաթով սնուցանել, քանի որ կուրծքով կերակրումը երեխային առողջութիւնը ապահովող լաւագոյն միջոցն է:

Ստորեւ կը ներկայացնենք կուրծքով կերակրելու առաւելութիւնները թէ՛ երեխային, թէ՛ մօր եւ թէ՛ կենսոլորտին համար:

Կատարեալ Սնուցում

Կուրծքի կաթը լաւագոյն սնունդն է երեխայի աճին եւ զարգացման համար. անիկա կը պարունակէ սպիտակուցներ, ածխաջուրեր, ճարպեր, կենսանիւթեր եւ հանքայիններ:

Պաշտպանութիւն

Կուրծքի կաթը կ՛օգնէ երեխային պայքարելու հիւանդութիւններու դէմ: Մօր կաթով սնանած երեխան նուազ ենթակայ կ՛ըլլայ փորլուծութեան, ականջի կամ թոքերու վարակի: Մօր կաթը նաեւ երեխան կը պաշտպանէ մանկական յանկարծակի մահէն (SIDS), ինչպէս նաեւ` սոնքութենէ:

Ճանաչողական Զարգացում

Ուսումնասիրութիւններ ցոյց տուած են, որ մօր կաթով սնանած երեխաները հետագային աւելի փայլուն արդիւնքներ կ՛ապահովեն դպրոցական տարիներուն:

Գործնական Առաւելութիւն

Կուրծքի կաթը միշտ թարմ է, ճիշդ ջերմաստիճանով: Կարիք չկայ տաքցնելու, կամ պիպերոնները եռացնելու, հականեխելու եւ այլն…

Օգտակար` Մայրերուն

Մայրական կաթով սնուցանելը նաեւ մեծ առաւելութիւն է մօր համար, քանի որ անիկա որոշ պաշտպանութիւն մը կ՛ապահովէ ստինքի եւ ձուարաններու քաղցկեղի, շաքարախտի եւ սրտի հիւանդութիւններու դէմ:

Սերտ Կապ

Մայրական կաթով սնուցանելը սերտ կապ կը ստեղծէ մօր եւ երեխային միջեւ: Վերջինս, անկախ ստացած հաճոյքէն, նաեւ կը զգայ աւելի պաշտպանուած ու ապահով:

խնայողական

Այո՛, մօր կաթը աժան է, գրեթէ ձրի, մինչ շուկայէն գնուած կաթերը կոկիկ պիւտճէ մը կ՛ենթադրեն:

Օգտակար` Կենսոլորտին

Կուրծքով կերակրելը օգտակար է երեխային, մօր եւ շրջակայ միջավայրին համար: Կաթը մօրմէն կ՛անցնի ուղղակի երեխային: Չկան աւելորդ ծրարումներ (տուփ, շիշ…), թափօններ, քիմիական պահպանիչներ, ապականում…

Խոհագիր

Զովացնող Ձմերուկով Աղցան

Այս համեղ ու զովացնող աղցանը պատրաստելու համար անհրաժեշտ են`

– Եղանակի թարմ խոտեր (հազարի տեսակներ, կոտեմ, քէյլ (գանգուր կաղամբ), փրփրեմ…)
– Խորանարդաձեւ կտրատուած ձմերուկ
– Ֆեթա պանիր
– Կորիզազերծուած սեւ ձիթապտուղ
– Թացանին համար` ձիթապտուղի ձէթ, պալսամիք քացախ, տիժոնի մանանեխ, աղ, սեւ պղպեղ

Պատրաստութիւն

Փոս ամանի մը մէջ խառնել թացանի բոլոր բաղադրիչները:

Ներկայանալի ամանի մը մէջ դնել թարմ խոտերը, աւելցնել թացանին կէսը, ապա` ձմերուկը, ֆեթա պանիրը եւ ձիթապտուղը: Աւելցնել մնացեալ թացանը եւ մատուցել:

Աղցանին երեսը կարելի է զարդարել դդումի, արեւածաղիկի կուտերով, ինչպէս նաեւ` շուշմայով կամ մանրուած ընկոյզով:

Գիտէ՞ք, թէ…

– Կլոր ձմերուկը քաղցր կ՛ըլլայ:
– Երկար ու ձուաձեւ ձմերուկը շատ ջրոտ:
– Սրճագոյն պտղակոթով ձմերուկը լաւ հասած, իսկ կանաչ պտղակոթովը` ոչ հասուն:
– Դեղին արատներով ձմերուկը շատ քաղցր կ՛ըլլայ, ճերմակ արատովը` անհամ:

*
* * *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Նկարիդ Հեշտանքը

Գծեցի շրջանակ մայրամուտի շողերով,
Ու նկարդ զետեղեցի անոր մէջ` գգուանքով:

Նկարդ գերեց զիս, իսկ շողերը
Դարձան վարս, շպար եւ հրապոյր:

Սուզուեցայ անոր խորքերը, ու նկարդ`
Ջրաղացի նման, յեղաշրջեց իմ հոգին,
Յուզեց զիս, յիմարաբար, կարօտիդ տենդով:

Այնուհետեւ, դարձար ներշնչում,
դարձար ապրում,
Եղար ամէնօրեայ յաճախանք եւ յուզում,
Եղար ինծի խոնջէնք անվերադարձ ուղիներու,

Որ ունի իր ետին` բորբոք յիշատակ քաղցրաբոյր.

Նկարդ առի մտորումներուս շրջագծին մէջ,
Հաճելի յաճախանքի մը պէս գնաց հեռու
Գիշերուան աղջամուղջին մէջ, անհաս,
Ու առաւօտեան արեւու շողերուն հետ հպեցաւ
Դէմքիս` համբոյրով մը թաց ու քնքուշ:

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷՅԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Հայկական խոհանոցին համար աւանդական գաթան ոչ միայն աղանդեր է, այլ նաեւ` ծիսական նշանակութիւն ունեցող թխուածք: Գաթան կը զարդարէ տօնական բոլոր սեղանները. անիկա յաջողութիւն եւ երջանկութիւն կը խորհրդանշէ:

Հետաքրքրական գիտելիքներ` գաթայի մասին

– Գաթայի տարբեր ձեւերն ու չափերը ունին յատուկ իմաստ եւ կիրարկութիւն: Օրինակ, անցեալին Սեբաստիոյ մէջ նշանդրէքէն ետք մինչեւ հարսանիք երկարող ժամանակամիջոցը փեսային կողմէ հարսին տունը կը ղրկուէր մեծ փախլաւա, որուն վրայ կը դրուէր քանի մը կտոր փոքր գաթայ` որպէս ապագայ երջանիկ ընտանիքի եւ քաղցրութեան խորհրդանիշ:

– Նոր Նախիջեւանի մէջ կը թխուէր «թել  գաթա»: Հարսանիքէն քանի մը օր առաջ բարեկամներով, դրացիներով գաթայ կը պատրաստէին: Իւրաքանչիւրը կու գար իր գրտնակով եւ կը մասնակցէր թխման արարողութեան:

– Վանի մէջ, հարսանիքէն առաջ, այն մեծ տաշտի շուրջ, ուր պիտի պատրաստուէր գաթայի խմորը, մոմեր կը վառէին: Ասիկա ծիսական արմատներ ունեցող արարողութիւն էր, որ հետագային մեկնաբանուեր է որպէս հարսը մոմի պէս միշտ վառ ըլլալու խորհրդանիշ:

– Գաթան ընտանիքի նաեւ ամրութիւն կը խորհրդանշէր, քանի որ հայկական հարսանիքներու ժամանակ կեսուրը այդ թխուածքով կը պարէր:

– Հայաստանի մէջ տօնական գաթան կլոր կ՛ըլլար. զայն կ՛եփէին թոնիրին մէջ: Կլոր գաթային մէջ սովորութիւն էր մետաղեայ դրամ, լուբիայի հատիկ, ընկոյզ, մատանի կամ որեւէ բան դնել, եւ անոր որ բաժին իյնար անակնկալը, ան յաջողակ եւ բախտաւոր անձ կը համարուէր եւ ամբողջ տարին բարեյաջող կ՛ըլլար անոր համար:

– Նոր տարուան տարածուած էր նաեւ փոքրիկ գաթաներ թխելու սովորութիւնը: Այդ գաթաներուն մէջ փոսիկ մը կը ձեւաւորէին եւ կու տային երեխաներուն: Անոնք փոսիկին մէջ ցորենի հատիկներ կը լեցնէին եւ գաթան կը դնէին տան տանիքը, որպէսզի թռչուններ գան ու կտցահարեն:

– Որքան առանձնայատուկ ու հետաքրքրական են գաթայի հետ կապուած աւանդութիւններն ու հաւատալիքները, նոյնքան ալ հետաքրքրական է գաթայի նախշազարդումը, որ իւրայատուկ խորհուր ունի: Գաթայի վրայ նախշեր կատարուած են դանակով, պատառաքաղով, բայց նաեւ յատուկ գործիքի` գաթանախշիչի օգնութեամբ, վերջինս պատրաստուած կ՛ըլլար փայտէ կամ կաւէ:

– Տարածուած նախշերէն յիշենք երկնային լուսատուներու պատկերները, որոնք կապուած էին լուսնային եւ արեւային պաշտամունքի հետ: Քրիստոնէական շրջանին գերակշռած է խաչի խորհրդանիշը:

– Ամէն աշնան գաթայի փառատօն տեղի կ՛ունենայ Վայոց Ձորի մարզի Խաչիկ գիւղին մէջ: Տեղի կ՛ունենայ գաթայի պատրաստութեան մրցոյթ, համերգային ծրագիր, ինչպէս նաեւ` արհեստի ու արուեստի գործերու ցուցահանդէս-վաճառք:

Գիտէ՞ք, Թէ…

Սննդագէտին կարծիքով, կան ուտելիքներ, որոնք շատ արագ կրկին անօթութեան զգացում կ՛առաջացնեն. անոնցմէ թուենք` տապկուած գետնախնձորը, ճերմակ բրինձը, ճերմակ հացը, խմորեղէնները, մշակուած միսերը եւ կարկանդակները:

* * *

– Արիւնի արատը մաքրելու ազդու միջոց է աղը, թութի արատին ազդու միջոցը` կիտրոնը, տուրմինը` մածունը, մոմինը` տաք արդուկը, ծամոնինը` սառոյցի կտորը, շրթներկինը` մազի սփրէյը:

* * *

– Տաք ջուրով լոգանքը կը թուլցնէ մկանները, կը մեղմէ լարուածութիւնը, կը բարելաւէ արեան շրջանառութիւնը. կ՛ամրապնդէ դիմադրողականութեան համակարգը, կը նպաստէ քունին, հիմնովին կը մաքրէ մորթը:

Պաղ ջուրով լոգանքը կը խթանէ արեան շրջանառութիւնը, կը թարմացնէ ու կ՛աշխուժացնէ:

Երկու պարագաներուն ալ չափազանցութիւններու մէջ պէտք չէ իյնալ, քանի որ երկուքն ալ ունին իրենց անպատեհութիւններն ու բացասական հետեւանքները:

* * *

– Եթէ օրական շերտ մը լոլիկով 5 վայրկեան շփէք ձեր դէմքը, շատ չանցած` բշտիկները պիտի անհետանան եւ մութ գոյնի արատները չքանան: Լոլիկի շերտին վրայ կէս թէյի դգալ մեղր դնելով` աւելի լաւ արդիւնքի կը հասնիք:

* * *

Եթէ պարբերաբար ոտքերը ուղղահայեաց դիրքով պատին յենած պահէք, արեան շրջանառութիւնը կը խթանուի, ոտքերուն ուռեցքը կը պակսի, մարսողութիւնը կը բարելաւուի, յոգնած ու ցաւոտ սրունքները կը հանգստանան, կռնակի վարի հատուածի ցաւը կը պակսի, գլխացաւը կը թեթեւնայ եւ քունը կը բարելաւուի:

* * *

– Կարմիր կծու պղպեղը ունի բուժիչ յատկութիւններ. ան կը թեթեւցնէ ցաւերն ու բորբոքումները, կը պակսեցնէ շաքարի մակարդակը արեան մէջ, կ՛ամրացնէ ոսկորները, կը խթանէ արեան շրջանառութիւնը, կը դիւրացնէ մարսողութիւնը, կը պակսեցնէ քոլեսթերոլի մակարդակը, կը պայքարի քաղցկեղային հիւանդութիւններուն դէմ եւ, վերջապէս, կը պաշտպանէ սոնքութենէն:

Մանկավարժին Կարծիքով

 13 Պատուիրաններ`
Երջանիկ Երեխայ Մեծցնելու Համար

1 – Ուշադիր եւ համբերատար լսեցէք ձեր զաւկին տեսակէտները:
2 – Առիթ տուէք, որ ան արտայայտէ իր զգացումները:
3 – Յաճախ գնահատեցէք անոր դրական յատկանիշները:
4 – Ձեր երեխան մի՛ համեմատէք ուրիշներուն հետ (քոյր, եղբայր, զարմիկ, դասընկեր…)
5 – Մի՛ քննադատէք, երբ ան սխալ մը գործէ, այլ բացատրեցէք:
6 – Ձեր երեխան ինքնուրոյն մարդ մեծցուցէք, ամէն բան մի՛ ընէք անոր փոխարէն:
7 – «Ամօ՛թ քեզի» կամ «Չես ամչնար» արտայայտութիւններով մի՛ վիրաւորէք անոր արժանապատուութիւնը:
8 – Օգնեցէ՛ք ձեր զաւակին, որպէսզի իր ուժերուն վստահի:
9 – Պայմանաւորուեցէք անոր հետ:
10 – Իտէալական ծնող ըլլալու աւելորդ ճիգ մի՛ գործադրէք:
11 – Ժամանակէն առաջ ձեր երեխան մի՛ ծանրաբեռնէք արտադպրոցական զբաղումներով:
12 – Ճիշդ եւ լաւ օրինակ ծառայեցէք ձեր երեխային:
13 – Երեխային համար ձեր ընտանիքը վերածեցէք սիրոյ, սիրող, յարգող, սպասող, կարեկցող, ընդունող, սփոփող ու աջակցող միջավայրի:

Խոհագիր

Կարմիր Կաղամբով Աղցան

Բաղադրութիւն 4 անձի համար

– Քառորդ կարմիր կաղամբ (շատ բարակ շերտուած)
– 2 նարինջ (խորանարդաձեւ կտրատուած)
– 1 խնձոր (բարակ շերտուած)
–  100 կ փոքր տերեւներով շոմին թացանին համար
– 3 ապուրի դգալ նարինջի հիւթ
– 3 ապուրի դգալ խնձորի քացախ
– 1 թէյի դգալ Տիժոնի մանանեխ
– 2 ապուրի դգալ ձիթապտուղի ձէթ
– Աղ

Պատրաստութիւն

Պատրաստել թացանը` վերը յիշուած բաղադրիչները խառնելով:

Աղցանի յարմար ամանի մը մէջ դնել` շերտուած կաղամբը, խնձորը, շոմինի տերեւներն ու նարինջը: Աւելցնել թացանը, ուշադիր խառնել եւ մատուցել:

Առ ի գիտութիւն…

Առողջ սննդակարգը եւ որոշ ուտելիքներու կանոնաւոր օգտագործումը կրնան կանխել կարգ մը հիւանդութիւններ, որոնց կարգին նաեւ` քաղցկեղը:

«Հելթ Ֆուտ Սթար» կը գրէ, որ քաղցկեղէ պաշտպանուելու եւ քաղցկեղային բջիջներուն աճը կանխելու համար կայ բնական միջոց մը. զայն պատրաստելու համար անհրաժեշտ են երկու հիմնական բաղադրիչներ` նարինջ եւ կարմիր կաղամբ:

Պատրաստելու համար պէտք է քամել 6 նարինջ, մանր կտրատել կարմիր կաղամբի մը մէկ չորրորդը, աւելցնել 2 բաժակ ջուր եւ հարիչէ անցընել: Ստացուած հիւթը պէտք է խմել պարապ ստամոքսով, օրական մէկ բաժակ:

Ըստ «Հելթ Ֆուտ Սթար»-ի գաղտնիքը նարինջի եւ կարմիր կաղամբի համադրութեան մէջ է: Անոնք մեծ քանակութեամբ անթիօքսիտաններ կը պարունակեն, իսկ վերջիններուն պակասը կրնայ քաղցկեղ եւ այլ հիւանդութիւններ պատճառել:

*
*   *

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Հայաստան

Սա իմ երկիրն է – չափսերով այնպիսին,
որ կարող եմ վերցնել հետս,
թէ մի հեռու տեղ գնամ:
Փոքրիկ` ինչպէս ծերացած մայր,
փոքրիկ` ինչպէս նորածին զաւակ,
իսկ քարտէսի վրայ
ընդամէնը արցունքի մի կաթիլ…
Սա իմ երկիրն է ` չափսերով այնպիսին,
որ ազատօրէն տեղաւորել եմ սրտիս մէջ,
որ չկորցնեմ յանկարծ…

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ